Sosyal Medya

Makale

Üç defa izin istemek

tarihinde yayınlandı.

BaÄŸlam, okuma farklarını ortaya çıkarıp gidermelidir. BilindiÄŸi gibi anlama ve beraberinde gelen tefsir/tevil çabaları beÅŸeri yorumlama faaliyetleridir. Böyle olunca bu çabayı gösteren kiÅŸilerin indî tercihleri bazen fazlalık bazen de eksiklik olarak metne yansır. Bundan kaçınmak neredeyse imkânsızdır. Zaten meal bilindiÄŸi gibi orijinal metnin en yakın karşılığıdır. Yani hiçbir zaman metin ile meal veya eser ile yorum birbirinin tıpkısı/aynısı ya da tam karşılığı olmaz. Ve kutsal bir metni te’vil ederken yorumcuyu asıl rahatlatan taraf da burasıdır. Çünkü hata yapma ihtimali her zaman kendisinde saklı kalır. (1)

Nur suresinin 58. ayeti bu hususta iyi bir örnek oluÅŸturur. Ayet, kendi içinde günün üç vaktinden bahseder. Fakat ayete bazı meallerde ÅŸu anlam verilir: “Ey iman edenler! Ellerinizin altında bulunan köle cariye veya hizmetçilerinizle, içinizden ergenlik çağına eriÅŸmemiÅŸ olanlar, (odanıza girebilmek için) sizden üç defa izin istesinler. Sabah namazından önce, öÄŸle sıcağının bastırdığı vakit elbisenizi çıkarıp koyduÄŸunuzda ve bir de, yatsı namazından sonra…) Bunlar, sizin çıplak bulunabileceÄŸiniz üç vakittir. Bunun dışındaki vakitlerde, sizin yanınıza girip çıkmalarında gerek size gerekse onlara bir günah yoktur. Allah ayetleri size iÅŸte böyle açıklar. Allah, her ÅŸeyi hakkıyla bilendir, hikmet sahibidir.” (2)

Anne-babanın odasına girerken izin istenmesi hakkında Kurtubî, bu ayetten hareketle bir ilim adamının “Kur’an-ı Kerîm’de kölelerle, çocuklar hakkında varit olan bu buyrukla yüce Allah, üç defa izin istemeyi kastetmiÅŸtir ki bu da Rasulullah (sav)’ın herkes hakkında varit olan umumî sünnetidir.” dediÄŸinden bahseder. Ardından Ä°bn Abdi’1-Berr’in “Bu ilim adamının bu kabilden söylediklerinin her ne kadar açıklanabilir bir tarafı varsa da kendisinin istidlal ettiÄŸi ÅŸekilde bu ayetin tefsirinde ilim adamlarının yaptıkları açıklamalar arasında bilinen böyle bir görüÅŸ yoktur. Ä°lim adamlarının çoÄŸunluÄŸunun ‘üç defa’ buyruÄŸu hakkında söylediklerinden kasıt, üç vakitte izin alsınlar ÅŸeklinde olduÄŸudur.” dediÄŸini nakleder. Kurtubî’nin daha sonra yaptığı açıklamalar da bu yöndedir. (3)

Ayette “Sabah namazından önce, öÄŸle sıcağının bastırdığı vakit elbisenizi çıkarıp koyduÄŸunuzda ve bir de, yatsı namazından sonra” ÅŸeklinde üç vakit sayılması, meselenin üç vakitle ilgili olduÄŸunu yeterince belirtir. Ayrıca “Bunlar dışındaki vakitlerde, sizin yanınıza girip çıkmalarında gerek size gerekse onlara bir günah yoktur.” açıklaması da bunu teyit eder. Zira konu yine bu üç vakittir. Nihayet konu anne-babanın üstlerinin açık bulunması ihtimaline göre edep dairesinde ilerler. Dolayısıyla anlam izin istemenin sayısı üzerinden deÄŸil, izin alınması gereken vakitler üzerinden açıklık kazanır.

Bir yere girmek için izin istemenin ve bunu üç kere tekrarlamanın eÄŸer izin verilmezse ya da kimse yoksa daha fazla ısrar etmeden geri dönmenin müslümanlara ait bir âdet ve edep olduÄŸundan kuÅŸku yoktur. (4) Ancak ayette söz konusu edilen ÅŸey, üç defa izin istemek deÄŸildir. (5) Üç defa izin istemek müslümanca bir tavır olarak ayetin tefsirinde söz konusu edilebilir. Fakat mealde verilemez. Burada yapılan ÅŸey, hadiste geçen mevzunun konu olarak ayete yansıtılmasından/giydirilmesinden ibarettir. DoÄŸru anlam üç vakti dikkate almalı, böylece anne-baba-çocuk iliÅŸkisinde önemli olan bir edebi vurgulamalıdır.

Dipnotlar:

1. Böylece kiÅŸi, kendisini veya yorumlarını hakikatin merkezine alarak baÅŸkalarına hayat hakkı tanımama ve eleÅŸtirilmekten kaçınma gibi taassuplardan uzaklaşır.
2. Nur suresi, 58. ayet. (Talat KoçyiÄŸit Meali); Bazı mealler benzer ÅŸekilde üç vakit ile üç defa izin istemeyi bir arada vermiÅŸlerdir. Åžöyle ki: “Ey müminler! Ellerinizin altında bulunan (köle ve cariyeleriniz) ve içinizden henüz ergenlik çağına girmemiÅŸ olanlar, sabah namazından önce, öÄŸleyin soyunduÄŸunuz vakit ve yatsı namazından sonra (yanınıza gireceklerinde) sizden üç defa izin istesinler. Bunlar, mahrem (kapanmamış) hâlde bulunabileceÄŸiniz üç vakittir. Bu vakitlerin dışında ne sizin için ne de onlar için bir mahzur yoktur. Birbirinizin yanına girip çıkabilirsiniz. Ä°ÅŸte Allah ayetleri size böyle açıklar. Allah, (her ÅŸeyi) bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Diyânet Vakfı Meali); “Ey iman etmiÅŸ olanlar! Mülk-i yemininiz olan kimseler ve sizden olup da henüz buluÄŸ çağına ermemiÅŸ bulunanlar, üç defa izin istesinler. Sabah namazından önce ve öÄŸle vaktinde esvabın çıkarmış olduÄŸunuz sırada ve yatsı namazından sonra. (Bunlar) Sizin için üç avrettir. Bu vakitlerden sonra üzerinize bazınızın bazısı üzerine dolaşır olmalarından dolayı ne sizin üzerinize ve ne de onların üzerlerine bir günah yoktur. Ä°ÅŸte Allah ayetlerini size böyle açıkça beyan ediyor ve Allah âlimdir, hakîmdir.”(Ö. N. Bilmen Meali)
3. Kurtubî açıklamalarına ÅŸöyle devam eder: “Bu görüÅŸlerinin doÄŸruluÄŸuna da bu ayet-i kerîmede yüce Allah’ın bu üç vak¬ti zikrederek: ‘Sabah namazından önce, öÄŸle vaktinde elbisesiz olabilece¬ÄŸiniz vakit ve yatsı namazından sonra’ buyruÄŸu delil teÅŸkil eder… Bu üç vakitlerde in¬sanlar açılır ve elbisesiz bulunurlar.” (Kurtubî, El-Câmi’u Li-Ahkâmi’l-Kur’an, c. 12, s. 468.)
4. Kur’an’da bu konuda yer verilen bir ayette ÅŸöyle denilmektedir: “Siz ey imana eriÅŸenler! Kendi evlerinizden baÅŸka evlere sakinlerinden izin almadan, onlara selam vermeden girmeyin. EÄŸer (karşılıklı haklarınızı) dikkate alacak olursanız bu (öÄŸüt) sizin kendi iyiliÄŸiniz içindir. Öyleyse, (evde) kimseyi bulamadığınız takdirde, size izin verilinceye kadar içeri girmeyin ve size ‘dönün’ denirse dönün. Bu sizin (töhmet altına girmemeniz) için en uygun davranış tarzıdır; çünkü Allah edip eylediÄŸiniz her ÅŸeyi bilir.” (Nur suresi, 27, 28. ayetler.); Ä°zin istemek ve verilmediÄŸinde geri dönmek tavsiyesi hadislerde üç defa izin istemekle desteklenir. BilindiÄŸi gibi kapıyı üç defa çalmak Ä°slam’ın tavsiye edilen adetlerinden biridir. Bu hususta Peygamberimiz (sav)’in ÅŸöyle buyurduÄŸu rivayet edilmiÅŸtir: “Ä°zin istemek üç defadır. Ä°zin veriliÅŸe girersin, verilmezse geri dönersin.” Ömer (ra), halife iken bir gün Ebu Musa el-EÅŸari (ra) onu ziyarete gelir. Kapıyı üç defa çalar, cevap alamayınca geri döner. Ömer (ra) onu sesinden tanımış ama meÅŸgul olduÄŸu için cevap verememiÅŸtir. Ä°ÅŸi bitince onu içeri almalarını söyler ama gittiÄŸini öÄŸrenir. Daha sonra ona haber gönderip neden beklemediÄŸini sorar. Ebu Musa el-EÅŸari (ra) ise sünnete göre davrandığını ifade edip Peygamberimiz (sav)’in ÅŸu sözünü hatırlatır: “Bir yere girmek için üç defa izin istenir, izin verilmezse dönüp gidilir.” (Buhari, Buyû, 9, Ä°sti’zan, 13; Müslim, Âdab, 7.)
5. Anne-babaların odasına girerken söz konusu üç vakitte izin istemek hakkında tefsirlerde pek çok bilgiye yer verilmiÅŸtir. (Râzî, Mefâtihu’l-Gayb, c. 17, s. 140-146; Ä°bn Kesîr, Tefsîru’l Kur’ani’l-Âzîm, c. 6, s. 88-90.)

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.