Sosyal Medya

Makale

Doğru yöntem...

tarihinde yayınlandı.

Yöntem, bir ÅŸeyi bütünlüklü ve saÄŸlıklı bir ÅŸekilde anlama ve yorumlama imkânı sunan bir teknik özelliÄŸi ile birlikte belirli bir çerçeve içindeki bakıştır.

Herhangi bir yöntem olmadan bir meseleyi ele aldığınızda onu tam olarak neye göre deÄŸerlendirdiÄŸiniz hep saklı kalır. Bu durum, meseleye vukufiyeti hep eksik bırakır ve anlaşılmayı da zorlaÅŸtıran bir durumu oluÅŸturur. 

Elbette ki yöntemde kendi içinde farklı boyutlar taşıyabilir. Bir olgu, durum veya metafizik bir ilkeyi deÄŸerlendirirken farklı yöntemlere yönelmek mümkündür. Bakışı belirleyecek olan ÅŸey; olgu, durum, metafizik veya felsefi bir ilke ya da dini görüÅŸleri deÄŸerlendirme biçimi söz konusu olduÄŸunda yöntemdir ki, kiÅŸinin kendi kiÅŸiliÄŸini de belirgin kılacak meta bir yöntem ihtiyacı hasıl olur.

Bilim, felsefe ve din farklı yöntemleri iÅŸaret eder. Sanat için farklı yöntemler, farklı felsefi disiplinlerden kaynaklanabilir. Ancak kiÅŸinin hayata karşı, varlığa karşı, deÄŸere karşı, anlam arayışına karşı ve kendi kiÅŸiliÄŸine karşı bir duruÅŸunu ifade baÄŸlamında yöntem hepsini kapsayacak bir özelliÄŸi taşımalıdır.

DoÄŸru kavramı da birden fazla anlamı taşımaya istidadı olan bir kavramdır. Ancak kullanıldığı cümle ve baÄŸlam içinde anlamını belirgin kılar.

Yöntem için kullanıldığında, bir meseleyi hakikati içerecek ÅŸekilde anlama ve yorumlama imkânı sunabilecek bakışa doÄŸru yöntem deriz. Ve burada doÄŸru yöntemin hakikat ile bağımızı kurabilecek bir özelliÄŸe sahip oluÅŸuna gönderme olduÄŸu açıktır.

Her doÄŸru kavramı kendi baÄŸlamı içinde doÄŸrulanabilecek bir ölçüyü de içermektedir. Bu yüzden matematiksel doÄŸru, iÅŸlemin doÄŸruluÄŸuna, metafiziksel doÄŸru, varlığın açıklanmasındaki hakikate dair yoÄŸun vurguyu taşımasına, dini doÄŸru, dinin sahip olduÄŸu bilgiye dayalı oluÅŸuna göre vesaire çoÄŸaltılabilir.

DoÄŸru yöntemden kastım, hayata, anlama ve varlığa dayalı bir bakışın hakikat ile iliÅŸkisinin kurulabileceÄŸi bir baÄŸlama ve iliÅŸkinin (Allah, insan ve doÄŸa) ne’liÄŸini açığa çıkaracak bir düzleme iÅŸaret etmektir.

Bu yöntemin diÄŸer yöntemlerden fazlası olmalı ki bizi bu meselede doÄŸruya taşımayı saÄŸlasın. Her yöntemin böyle bir iddiası olabilir. Bize düÅŸen bu yöntemlerin arayışımızı saÄŸlama alacak ve bizi anlamla buluÅŸturacak bir özelliÄŸi taşıyıp taşımadığını sormak ve aramaya konu edebilmektir.

Bazı sorularla yola çıkmak önemli. Çünkü arayışımızın hem yönelimini, hem niteliÄŸini, hem de hedefini belirleme konusunda sorular anlamlıdır. Bu yüzden soru sormayı temel bir aktivite haline getirmek kiÅŸi açısından arayışının sonucunu almasına yardımcı olacaktır.

Ä°lk düÅŸünmen gereken ÅŸey, ne aradığını sormandır. Sonra nereye gittiÄŸini sor. Ardından hangi niyetle yola çıktığını sor kendine ve iç sesini, kalbinin sesini, yüreÄŸinin sesini dinle... Orada ÅŸeytandan uzak ilahi nefhaları bulursun...

Meselenin saflık ve safiyet ile iliÅŸkisini kurmadan yola çıkma. Yöneliminin safiyetine tam bir güvenle sahip çık. O zaman ilahi yardımı görebilme imkânını elde edersin. Çünkü çaba bizden tevfik ise Allah’tandır.

Yani iki yönlü bir çaba gereklidir. Niyetin saflığı ve samimiyeti ile arayışın doÄŸru bir yöntemle yapılması, sonucun mazhariyeti ise ilahi bir lütuftur. Ä°nsanın kibirden uzak durması ve çabaları sonucu elde ettiÄŸi ÅŸeyi kendisine hamletmeden ilahi yardımı görmesi onun kiÅŸiliÄŸinin olgunlaÅŸmasının da göstergesi olacaktır.

Ne yapmalı?

Bu sorunun cevabını vermek için meseleyi ele almayı saÄŸlayacak bir sürece ihtiyaç var. Ve bu sürecin oluÅŸum aÅŸamalarını da dikkatli bir ÅŸekilde belirlemeye…

DoÄŸru bilgi… Ä°nsan neye yönelirse yönelsin, önceliÄŸi, o yöneldiÄŸi alanla ilgili doÄŸru bilgiye sahip olmasıdır. O alanda var olan bilginin saÄŸlamasını yapmalı ve doÄŸru ile yanlış bilgiyi birbirinden ayırmalı. Bu yüzden yöneldiÄŸi alanın sınırlarını ve ufkunu doÄŸru bir ÅŸekilde tasviri ÅŸarttır.

Bilginin bu alana ait olup olmadığı, alana ait ise ne kadar iÅŸlevsel olduÄŸu, birinci dereceden bilgi mi? Yoksa ikincil, üçüncül dereceden bilgi olup olmadığı konusunda bir arayış kiÅŸiyi bu konudaki doÄŸru bilgiye ulaÅŸtırabilir. Yanlış bilgi, zaten mesele ile iliÅŸkisi olmayan bilgi veya meseleye yama yapılmış bilgiye atfen kullanılır.

DoÄŸru tecrübe… Bilginin elde edilmesi ve o bilginin içselleÅŸtirilmesini ifade ettiÄŸi gibi farklı yönelimler ve bu yönelimlere ait olan alanlara yönelik bilgi ve süreçlerine dair ön tecrübe, yaÅŸanmışlık veya gözlemlemedir.

Tecrübe bilfiil yaÅŸandığında ve sonuçları test edilebildiÄŸinde doÄŸru sıfatını taşımaya hak kazanır. Yani tecrübe ile olay arasındaki baÄŸ önemlidir. Farklı tecrübelerden hareketle tecrübesine sahip olmadığın bir alana yönelik yaklaşım zaaf taşır.

Bu zaafın farkında olarak meseleye yönelmek ise ciddi bir yanlışa düÅŸmekten koruyacağı gibi doÄŸruya ulaÅŸmaya da vasıta olabilir. Tabi ki her olayda tecrübe önemlidir. Tecrübeyi önemli kılan o konuda içsel bir bakışa sahip olmadır.

Salt bilgi sahibi olmak ve tecrübeye konu edinmemek, bilginin kendi doÄŸal zemininde kullanılmasına zarar verebilir. Bu yüzden bilginin tecrübe ile buluÅŸması ve oradan yolculuÄŸuna devam etmesi arzulanır bir olgudur.

DoÄŸru dil… Bilginin muhataba aktarılmasının doÄŸru bir ÅŸekilde gerçekleÅŸtirilebilmesi bilgiye eÅŸlik edecek doÄŸru bir dili kullanmaya baÄŸlıdır. Dil, öteki ile baÄŸ kurmanın yegâne aracıdır. Dil, ortak, anlam, ortak algı, ortak idrak, ortak duyuÅŸ ve ortak seziÅŸin dile gelmesine zemindir. Karşılıklı iliÅŸkiyi anlaşılır kılacak ortak bir sembolü taşır. Bilgiyi tecrübe üzerinden içselleÅŸtiren kiÅŸi dil ile onu muhatabına aktaracak zemini kurar.

Ayrıca dil, salt ilgili meselede de önemli bir özelliÄŸe sahiptir. Yani dilin bir boyutu kuÅŸatıcı olurken, diÄŸer boyutu ise lokal bir zemine dayalıdır. DoÄŸru dil, burada artık ilgili alanın kendisine ait kelime ve kavramların neÅŸet ettiÄŸi zemine göndermedir.

DoÄŸru kavramsal ÅŸema… Bilgi, tecrübe üzerinden kelimelere, kelimeler ise kavramlara dönüÅŸtürülür. Kavram olmadan bilgi aktarımı saÄŸlanamaz. O yüzden dil, kavramlar üzerinden iletiÅŸimi saÄŸlar. Bu yüzden kavramların oluÅŸum ÅŸemasına ihtiyaç her ÅŸeyden daha fazladır.

DoÄŸru kavramsal ÅŸema ise; bilginin dil aracılığı ile tecrübeye konu edinen ÅŸeyin kelime üzerinden anlam yüklenerek bilgiyi sahip olduÄŸu alanın belirleyici konumuna ulaÅŸtırılması anlamını taşır. Yani alanın tam olarak algılanabilmesi için gerekli olan kavramların ÅŸema içinde anlamlı bir ÅŸekilde diziliÅŸini saÄŸlamaktır.

Bu alan, siyaset, sosyoloji, psikoloji, din, dinin farklı alanları, kelam, irfan, fıkıh olacağı gibi Allah’ın sıfat ve isimleri kadar helal haram ve emir ve nehiy gibi kulluÄŸa dair yaklaşımları içinde geçerlidir. Bir alanın kavramını ve kavram ÅŸemasını bir baÅŸka alan için kullandığınızda sorunlar oluÅŸturur, yanlış anlama ve yanlış yönlendirme yapılmış olur.

DoÄŸru düÅŸünce… DoÄŸru bilgi, doÄŸru tecrübe, doÄŸru dil ve doÄŸru kavramsal ÅŸema üzerinden doÄŸru bir düÅŸünce oluÅŸturulması kaçınılmaz olanı gösterir. DoÄŸru düÅŸünce, düÅŸüncenin konusu olan ÅŸeyi tam olarak ifade edecek bir zemini inÅŸa edecek olan düÅŸüncedir. Tabi ki doÄŸru düÅŸüncenin de genel bir anlamı gibi özel bir anlamı taşıdığını belirtmeliyim.

DüÅŸünce, kelime ve kavramlardan örülü sistematik olarak düÅŸünme edimini ifadeye kavuÅŸturmadır. Bilgi, bilinç ve eylem arasındaki bağı sistematik açıklamayı saÄŸlayacak düÅŸünmenin dile gelmesine doÄŸru düÅŸünce denir.

DoÄŸru ÅŸahitlik… DüÅŸünceye dönüÅŸen sürecin doÄŸru bir ÅŸahitlik üzerinde düÅŸüncenin eylemde karşılığını görmek, zaafı veya fazlası varsa onu tespit edip, süreci tersinden yeniden bir denetime tabi kılmanın adımıdır. Uygulamaya dönüÅŸmeyen her düÅŸünce teoride kalır ve gerçekliÄŸi tartışılır halde bulunur.

DoÄŸru ÅŸahitlik, düÅŸüncenin doÄŸruluÄŸunu test etme ve bir baÅŸkası içinde örneklem üzerinden gözleme açık tutma iÅŸlevi görür. Bu yüzden çift bir iÅŸleme sahiptir. Hem düÅŸüncenin sahibinde bir itminan, güven saÄŸlar, hem ötekinin gözlemine açık tutularak bir baÅŸka göz açısından eleÅŸtiriye açık kılınarak muhkemliÄŸi belirgin kılınır.

Böylece dışarıdan gözlem, doÄŸru düÅŸüncenin doÄŸruluÄŸunu ve ÅŸahitliÄŸin tamlığını veya zaafını açığa çıkartır. DoÄŸru ÅŸahitlik kendisinden önceki sürecin saÄŸlıklı olup olmadığını da belirgin kılar.

DoÄŸru ifade… Bütün süreç doÄŸru bir ÅŸekilde devam etse bile ifadeyi doÄŸru kurgulamazsa insan, düÅŸüncesini tam olarak ifade edemez ve yanlış anlamalara kapı aralanmış olur. Bu yüzden doÄŸru ifade, doÄŸru düÅŸüncenin tanıklık üzerinden doÄŸru kavramlarla kurulu yapıyı ifadeye yansıtmak ve anlamını doÄŸru bir ÅŸekilde izah edecek bir söylem ve diskuru meydana getirmektir. Ä°fade, iletiÅŸim ve iliÅŸkinin niteliÄŸini belirgin kılar.

Yanlış ifade büyük bir kaosa sebebiyet verir. DoÄŸru bir ifade ise büyük bir kıyımı durdurabilir, felaketi engelleyebilir. Ä°fade deyip geçmeyin. Bütün süreci doÄŸru bir ÅŸekilde getirir ve ifade de yanlışa düÅŸerseniz yaptığınız iÅŸ eksik kalır. Bu yüzden sürecin tamamlanması doÄŸru bir ifadenin varlığına dayanır.

Bütün bu sürecin iÅŸleyiÅŸinin saÄŸlıklı bir ÅŸekilde yürütülebilmesi için gerekli bir ÅŸartı dile getirerek konuyu hitama erdirelim: ilk başından itibaren doÄŸru bilginin doÄŸru sıfatına sahip olabilmesi için bilgi ile ve ondan sonraki süreçte de dikkat edilmesi gereken ÅŸey; ret ve kabulün ötesinde anlamayı öncelemektir. Bu bizi bilgi ve onun devamı olan sürece karşı nesnel bir tavra taşır.

Böylece yanlı tutumdan uzak kalacağımız için saÄŸlıklı bir iliÅŸki kurmanın ve doÄŸruya ulaÅŸmanın kapısı sonuna kadar aralanır. Yani sürecin başından sonuna kadar nesnelliÄŸini muhafaza etmenin yolu ve yordamı, ret ve kabul etmenin dışında anlamayı öne çıkarmak ve önceliÄŸi anlamaya vererek nesnelliÄŸimizi ilan etmektir.

O zaman bütün sürecin saÄŸlıklı bir ÅŸekilde hitama ermesine zemin oluÅŸturulur. Ve böylece bilgi, tecrübe, kavramsal ÅŸema, dil, düÅŸünce ve ifade hep doÄŸru bir zeminde kurulacağı için ÅŸahitliÄŸini yaparak baÅŸkaları için görünür kılınır.

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.