Sosyal Medya

Makale

Veda Hutbesi ve insan hakları (1)

tarihinde yayınlandı.

İnsan Hakları Günü münasebetiyle yapılan konuşmalara ve yazılara, daha önce bu konuda yazdıklarımın bir kısmını güncelleyerek üç yazı ile katılacağım.

Sevgili Peygamberimiz (s.a.) Hicret’ten sonraki onuncu yılda Hac ibadetini ifa ettiler. Rivayetler bu Hacda 100-140 bin civarında insanın bulunduÄŸunu ifade ediyor. 

Peygamberimiz bu Hac ibadetinin çeÅŸitli merhalelerinde halka hitap ettiler; özellikle Müzdelife, Arafat ve Mina’da hutbeler irad buyurdular, bu hutbelerinde önemli buldukları hususları tekrarladılar. Bugün ellerde dolaÅŸan “Veda Hutbesi” bu hitapların toplamıdır. 

Bir hitabında “Ä°yi dinleyin, belki bu yıldan sonra bu mekânda sizinle bir daha buluÅŸamayacağım” dediÄŸi için birçok sahâbî O’nun artık Rabbine kavuÅŸma zamanının geldiÄŸini ve bu hitabın “bir veda konuÅŸması” olduÄŸunu anlamışlardı. 

BilindiÄŸi gibi vahiy yaklaşık yirmi üç yıl sürdü; bu arada bir yandan ilk muhatap topluluÄŸun ihtiyacına cevap verenler yanında daha çoÄŸu dünyanın sonuna kadar gelip geçecek insanların ihtiyaçlarını karşılayan bilgiler ve hükümler gelmiÅŸtir. Bunların tamamı Kur’ân-ı Kerim’de toplanmış, Hz. Peygamber’in Sünneti de gerekli açıklamalarla rehberliÄŸi tamamlamıştır. Veda Hutbesi ise Ä°slâm inkılabının ana çizgilerini insanların dikkatine pekiÅŸtirerek sunan bir beyanname olmuÅŸtur. 

Ä°nsan hakları ile ilgili açıklamalar, antlaÅŸmalar ve beyannamelerin tarihçesinden söz edenler belki de kasıtlı olarak Medine Vesikasını ve bu muhteÅŸem hutbeyi görmüyorlar ve baÅŸlangıç olarak Magna Carta’yı alıyorlar. 

“Büyük Özgürlükler SözleÅŸmesi” manasına gelen Magna Carta 1215 yılında Papa III. Ä°nnocent, Kral John ve onun baronları arasında imzalanmıştır.

Magna Carta’nın başında “Ä°ngiliz kilisesinin özgür olacağı, haklarının kısıtlanmayacağı ve özgürlüklerinin kısıtlanmayacağını temin ederiz” cümlesi bulunmaktadır. Demek ki bütün dinler için bir din ve vicdan hürriyetinden bahsedilmek yerine Ä°ngiliz Kilisesi’ne yönelik özgürlük ve haklar bahse konudur. Onun dışındaki maddelerde de Kral’a, daha ziyade asiller lehine, bazı hak ve tasarruflara kısıtlamalar getirmektedir.

Halbuki bundan aÅŸağı yukarı bir 600 yıl kadar geriye gidildiÄŸinde, Resulüllah Efendimiz (s.a.) Mekke’den Medine’ye hicret ediyorlar. Bu hicreti takip eden yıl, bilindiÄŸi gibi, Medine ÅŸehir devleti oluÅŸuyor ve burada “Medine Vesikası” diye anılan, bir mânâda ilk yazılı Anayasa ilan ediliyor ve uygulanıyor. Ä°ÅŸte bu Anayasa’da Peygamber Efendimiz’in oluÅŸturduÄŸu topluluk içinde, müşrikler vardır, Müslümanlar vardır ve Yahudiler vardır. Bilahare yapılan anlaÅŸmalarda, aynı haklar Hıristiyanlara da bahÅŸedilmiÅŸtir. O halde, aslında dünyada ilk defa Medine Site Devleti Anayasası’yla, dinleri, inançları ne olursa olsun, insanların bir arada bir topluluk, bir ümmet oluÅŸturmaları, sözleÅŸmelere, hak ve hükümlülüklere dayalı bir yönetim kurmaları uygulaması ortaya konmuÅŸtur. 

Bu anayasadan on yıl sonra da Vedâ Hutbesinde insan haklarının temel unsurlarını ilan ediyorlar.

Magna Carta’dan sonraki önemli insan hakları belgeleri ÅŸunlardır: 

-Virjinya Haklar Beyannamesi (1776) 

-Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi (1776) 

-Ä°nsan ve YurttaÅŸ Hakları Bildirgesi 1789-91 

-Ä°nsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948). 

Bunların en eski olanı Magna Carta olduÄŸuna göre Veda Hutbesi bu sözleÅŸmeden 583 yıl önce ilan edilmiÅŸ bir “insan hakları beyannamesi”dir. 

Kralların, meclislerin, milletler topluluÄŸunun imza ve ilan ettikleri bildirgelerde eksikli fazlalı bir kısım haklar ve özgürlükler yer alıyor; ancak bunları yine insanlar düşünüp ortaya koydukları için müeyyidesi zayıf oluyor, hakların tayini ve tatbiki güçlülere baÄŸlı bulunuyor. Bugün üzerinde yaÅŸadığımız ÅŸu dünyada zayıflara en büyük kötülüğü, haksızlığı -üstelik uygar oldukları iddia edilen- güçlü ülkeler (ABD, Avrupa, Ä°srail, Çin, Rusya...) yapıyor. 

DiÄŸer ulusların içinde de zenginler, güçlüler, arkası olanlar haklı-haksız istediklerini alıyorlar, zayıflar ise bunlara katlanıyorlar. 

(Devamı var)

kaynak: Yeni Åžafak

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.