Sosyal Medya

Makale

Uluslararası Birlik Araştırmaları Merkezi

tarihinde yayınlandı.

Sene 1957. Suriye siyaseti tam bir kaos manzarası sergiliyor. Ãœlkenin iç savaÅŸa sürüklenip parçalanabileceÄŸi konuÅŸuluyor. Gelenekçiler, Baasçılar, Nasırcılar ve komünistler her konuda kavga ediyor, yalnız bir konuda anlaşıyor: Mısır’la birlik.

Åžam’dan Kahire’ye heyet üstüne heyet gidiyor. Her cenahtan heyetler devrin Mısır lideri Cemal Abdunnasır’ı Mısır-Suriye birliÄŸini kurmak için behemehal harekete geçmeye çağırıyorlar. Abdunnasır’ı isteksiz gördükçe neye uÄŸradıklarını ÅŸaşırıyor, ‘Siz bütün konuÅŸmalarınızda Arap birliÄŸinin ne kadar elzem olduÄŸunu söylemiyor musunuz? Buyurun; hemen baÅŸlayalım iÅŸte Arap birliÄŸini kurmaya. Mısır-Suriye birliÄŸi, Arap birliÄŸinin temeli olacaktır’ diyorlar. Abdunnasır, ‘Ama bu iÅŸler ha deyince olmaz ki! Ciddi hazırlıkların yapılması, saÄŸlıklı bir sürecin yaÅŸanması lazım’ diyerek iÅŸi ağırdan alma temayülü gösterdikçe de telaÅŸlanıp, ‘Ama acilen, pek acilen, hiç mi hiç vakit kaybetmeden, hemen birleÅŸmemiz lazım’ diye üsteliyor, aksi takdirde Suriye’nin parçalanacağını ve bundan zât-ı alilerinin sorumlu olacağını söylüyorlar.

 

Öte yandan Mısır ve Suriye efkâr-ı umumiyesinde de birliğin bir an evvel hayata geçirileceği beklentisi hakim.

 

Arap birliÄŸi davasının sembolü iken Arap birliÄŸinin engelleyicisi konumuna düşmek istemeyen Abdunnasır, çaresiz, ‘Tamam’ diyor…

 

***

 

Bazı kaynaklara göre Abdunnasır iki devletli bir federasyondan yanaydı, fakat mutlak birlikten yana olan Suriye yöneticileri (CumhurbaÅŸkanı Şükrü Kuvvetli ve BaÅŸbakan Halid Azim) ‘Böyle olmazsa ülkemizde komünist ihtilâlin önüne geçilemez’ diyerek Abdunnasır’ı ikna ettiler.

 

Düzenlenen referandumlarda iki ülke halkının da yüzde 100’e yakın oranlarda birliÄŸe evet demesi üzerine, Mısır ve Suriye, 1 Åžubat 1958’de BirleÅŸik Arap Cumhuriyeti çatısı altında birleÅŸerek tek devlet haline geldi.

 

Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdunnasır, Birleşik Arap Cumhuriyeti Başkanı oldu.

 

Bir müddet herkes mutluluktan uçtu, iyimserlik tavan yaptı, ÅŸeytanın bacağının kırılıp Arapların yeniden yükseliÅŸe geçtiÄŸine yüzde 100 inanıldı…

 

Ne yazık ki hayal kırıklığı gecikmedi.

 

Abdunnasır’ın tek partili sistem ve sosyalist ekonomi dayatmaları Suriye’de ciddi rahatsızlıklara yol açtı.

 

Bidayette federatif yapıdan yana olduğunu unutturacak ve hatta inanılmaz kılacak derecede Mısır ve Mısır merkezli bir siyaset takip ederek Suriyelileri aşağıladığı algısı da cabasıydı.

 

Elie Podeh, “The Decline Of Arab Unity” (Arap BirliÄŸinin Çöküşü) adlı eserinde, evvelce güçsüz olan Suriyeli kimliÄŸinin bu siyaset sayesinde güçlendiÄŸini yazar.

 

28 Eylül 1961’de bir grup Suriyeli subay, ihtilâl yaparak, Suriye’nin BirleÅŸik Arap Cumhuriyeti’nden bağımsızlığını ilan etti.

 

Darbeci cuntanın liderleri, Mısır-Suriye birliÄŸinin yeni ÅŸartlar altında devam ettirilmesi için Abdunnasır’la müzakereye hazırdılar, fakat Abdunnasır buna yanaÅŸmadı.

 

Roller deÄŸiÅŸmiÅŸti.

 

Federatif yapıyı bu sefer Suriye tarafı savunuyor, Abdunnasır ise mutlak birlikte ısrar ediyordu.

 

Neticede yollarını ayırdılar.

 

***

 

Bir Ä°ttihad-ı Ä°slam’cı olarak, BirleÅŸik Arap Cumhuriyeti tecrübesini önemsiyorum ve bu konuda mümkün mertebe bilgilenmeye çalışıyorum.

 

Bilgilenmeye çalışırken dehşetle fark ettim ki Birleşik Arap Cumhuriyeti hakkındaki Türkçe kaynaklar fevkalade sınırlı.

 

Niye dehÅŸet?

 

Çünkü Türkiye’miz Ä°ttihad-ı Ä°slam davasına tabir caizse yazgılıdır ve Ä°slam âlemindeki ittihad tecrübeleri hakkında en geniÅŸ literatüre sahip olması gereken ülkedir.

 

Sadece başarılı tecrübeler hakkında değil, başarısız tecrübeler hakkında da.

 

BirleÅŸik Arap Cumhuriyeti yahut Senegambiya’yı da layıkıyla incelemeliyiz/inceleyebilmeliyiz ki bu projelerin nasıl çöktüğünü bilelim ve ders alalım.

 

Aslında İslam dünyasındaki tecrübelerle yetinmeyip bütün dünyadaki tecrübelerden istifade etmemiz/edebilmemiz lazım.

 

***

 

Yeri gelmiÅŸken…

 

Bir “Uluslararası Birlik AraÅŸtırmaları Merkezi” kurulmasını teklif ediyorum.

 

Roma Ä°mparatorluÄŸu, Abbasi Ä°mparatorluÄŸu, Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu, Amerika BirleÅŸik Devletleri, Amerika Konfedere Devletleri, Avusturya-Macaristan, Åžimali Kafkasya Cumhuriyeti, Sovyetler BirliÄŸi, Çekoslovakya, Yugoslavya, Afrika Devletleri BirliÄŸi (Gana, Gine, Mali), BirleÅŸik Arap Cumhuriyeti, BENELUX (Belçika, Hollanda, Lüksemburg), Senegambiya, Avrupa BirliÄŸi vs, vs, vs… Ne varsa masaya yatırılsın ve hepsinden istifade edilerek Ä°slam dünyası için kısa, orta ve uzun vadeli birlik projeleri geliÅŸtirilsin bu merkezde.

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.