Sosyal Medya

Makale

Suud'un korkusu İran'ın hırsı

tarihinde yayınlandı.

Ortadoğu yeni yıla Sünni- Şii tartışmasıyla girdi. Suudi Arabistan'ın "terör suçu" sebebiyle 2 Ocak'ta idam ettiği kırk yedi kişinin çoğunluğu el-
Kaide üyesiydi. Ancak idam edilen dört Şii'den birisi de Şii Ayetullah Nimr Bakır el-Nimr idi. Ayetullah Nimr, 2011'de Katif şehrinde Suudi rejimine karşı düzenlenen gösterilere öncülük etmişti. "Halkı protestolara teşvik etmek, fitne çıkarmak, güvenlik güçlerine direnmekten" suçlu bulundu ve 15 Ekim 2014'te idam cezasına çarptırıldı.
Ä°ran'ın sert uyarılarına raÄŸmen cezası geçen cumartesi infaz edildi. Tahran'da Suud büyükelçiliÄŸi yakılırken Lübnan'dan Irak'a ve Yemen'e kadar tüm Åžii dünyadan sert tepkiler geldi. ABD'den "mezhep çatışması" uyarısı gelirken bölgedeki tansiyon yükseliyor. Mesele, farklı Ä°slami yorumların savaşı deÄŸil... Suudi Arabistan'ın korkularının ve Ä°ran'ın hırsının çatışması. 

***


Arap isyanları S. Arabistan'ı üç tehditle karşı karşıya bıraktı. İlki, İhvan'ın Mısır'da iktidara gelmesiyle zirve yapan demokratik dalgaydı. Bu tehlike Sisi darbesiyle uzun süreliğine ertelendi. İkincisi el-Kaide türü Sünni-Selefi radikalizmi. DAİŞ'le mücadele için kurulan "İslam İttifakı" bir yönüyle bunu karşılamaya yönelik. Üçüncüsü de Körfez'deki Şiilerin direnişi. Bu tehdit Suud'u hem kendi iç siyasetinde hem de bölgesel denklemde zorluyor.
S. Arabistan'ın yüzde 10'unun Şii olduğu tahmin ediliyor. Doğu vilayetinde ise Şii ağırlıklı bir nüfus bulunuyor. Arap isyanları sırasında direnişe geçen Şii muhalefet Suud iç siyasetinde Vahhabi söylemi daha da katılaştırıyor. Şiileri "sapkın" hatta "kâfir" olarak gören yorumlar "Safavi ihanet" söylemi ile birleşiyor. Bu iç kutuplaşma ve husumetin getirdiği kaotik ortam bir şiddet dalgasına dönüyor.
Medyada pek yer bulmasa da S. Arabistan'daki iç ÅŸiddet camilerin, türbelerin bombalanmasına kadar vardı. Bu yüzden Suud ailesi sadece Yemen'de Husilere karşı girdiÄŸi savaÅŸtan dolayı deÄŸil kendi evindeki Åžii direniÅŸ sebebiyle de tehdit altında. Ä°dama tepki gösteren Ä°ranlı siyasetçiler de doÄŸrudan bu tehdit algısına hitap ediyor. Dini lider Ayetullah Hamaney'in "Ä°lahi intikam şüphesiz Suudi siyasetçilerin yakasına yapışacak" ifadeleri buna en üst düzey örnek. 

***


Körfez ülkelerindeki Şiiler de İran'ın "yayılmacı" siyasetinden destek buluyor. Zira 11 Eylül sonrası ABD'nin Afganistan ve Irak işgalleri ile önü açılan İran, Arap isyanlarının bölgeye getirdiği kaostan en çok istifade eden ülke oldu. En son adım olarak da nükleer antlaşmayla ABD ile arasını düzeltti. Ekonomik ambargolardan kurtulacak İran'ın bölgesel çatışmalara daha fazla kaynak aktarması mümkün. Şii "uyanışı"nı destekleyen İran'ın "yükselişi" bir yandan tüm Şiileri hareketlendiriyor ve özgüven sahibi kılıyor.
DiÄŸer yandan ise Sünni dünyada Åžiilere karşı derin bir husumeti besliyor. Bu durum Ä°ran ve S. Arabistan'ın bölgesel güç projeksiyonlarını doÄŸrudan etkiliyor. Ve ikisi arasındaki bölgesel iktidar mücadelesi giderek Sünni- Åžii mezhep çatışmasına dönüşüyor. Ä°ran yakaladığı bölgesel gücü tahkim etme derdinde iken S. Arabistan Åžii direniÅŸin ülkesini bölmesinden tedirgin. 

***


Türkiye de İran'ın Şii yayılmacılığından rahatsız. Suriye'de ve Irak'ta doğrudan birbirlerine karşıt tarafları destekliyorlar. Bu yönüyle İran'ın bölgesel hırsları Türkiye ve S. Arabistan'ı birbirine yakınlaştırıyor. Ancak yine de Türkiye, İran-Suud mücadelesinin Sünni-Şii mezhep savaşına dönmesini engelleyebilecek tek ülke. Öncelikle bölgedeki mücadelenin özünde teo-politik olduğu vurgulanmalı. Yani yaşanan çatışmanın mezhep farklılığından değil, devletlerin rekabetinden kaynaklandığı daha yüksek sesle ifade edilmeli. AK Partililerin açıklamaları ve Diyanet İşleri Başkanı Görmez'in İran ve S. Arabistan'a ziyaretleri bu yönde atılmış adımlar.
Muhalefetin itirazına aldırmadan bölgemizdeki teo-politik savrulmayı karşılayacak yeni bir dinsel dilin de geliştirilmesi lazım. Aksi takdirde, Suud'un korkuları ve İran'ın hırsları medeniyetimizin köklerini zehirlemeye devam edecek.

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.