PKK-HDP örneğinde şiddetin sosyo psikolojisi-1

GÄ°RÄ°Åž

- İktidarla yaşanan sorunlardan dolayı, rejim muhalifliği, şiddetin gerekçeleri için ilk motiftir. Bu sorun ister ekonomik adaletsizlik, isterse kültürel asimilasyon olsun yada bir iktidar mücadelesi olsun hepsi için geçerlidir.

Dolayısıyla, şiddet; bir ırkın, bir topluluğun ya da örgütün, hakim rejime karşı olan mücadelesinden, mücadele mantığından / yönteminden ortaya çıkar.

      -  Åžiddet; düşünsel, psikolojik, kültürel ve sosyolojik muhalefetten sonra ortaya çıkan stratejik ve siyasi konjonktürel bir aÅŸamadır.

       - Åžiddet; muhalif tarafın sistemle mücadele araçlarına ve ideolojisine (dolayısıyla stratejiye) sahip olduÄŸunda, mücadele sürecinin geldiÄŸi aÅŸamadaki yöntemidir.

Burada, ÅŸiddetten kastettiÄŸimiz, silahlı ve psikolojik harp tekniÄŸidir. Åžiddet; silahlı olduÄŸu gibi, toplum psikolojisini ve sosyolojisini; önce düşünsel sonra pratik olarak mukavemetli tavır  ve gösteriler gibi unsurlar yoluyla mücadele çizgisine çekilmesi olarak görüyoruz.

Mukavemetli tavır; boykot, gösteri, vatandaşlık görevleri yerine getirmeme (vergi vermeme, askere gitmeme, kaçak elektrik kullanma) sistemin değerlerini değersizleştirme vs olarak çoğaltabiliriz.

      - Åžiddetin ortaya çıkması; tarafların ÅŸiddet araçlarına ve ÅŸiddet uygulamanın meÅŸruiyetine kavuÅŸmasında ortaya çıkar. Åžiddetin araçları ve unsurları, tarafların örgütsel ve sosyal özelliÄŸine göre deÄŸiÅŸir. Åžiddetin taraflarının, belli bir ırka sahip olan halk, ideolojik bir grup, ideolojik bir örgüt, mezhebi yada dini bir grup ya da iktidar olması, araçları, unsurları ve yöntemi ÅŸekillendiren olgulardır.

      - Åžiddetin araçları temel olarak iki türlüdür:her türlü silah;ve eylemsel güç yeterliliÄŸidir.

      - Åžiddet için üç temel oluÅŸumun gerçekleÅŸtirilmesi gereklidir: düşünsel (ideolojik boyut), pratik unsur olan eylem yeterliliÄŸi (taraftar, kamuoyu, silah ve savaşçı), örgütsel oluÅŸumda ise (lider kadro ve örgütlenme yapısallığının tamamlanması) gibi unsurların bir arada olmasını gerekli kılar.

    -  Åžiddetin tarafları hangi özelliÄŸe sahip olursa olsun, ÅŸiddet mücadelesinin en belirsiz tarafı, eylemliliÄŸin(eylemin tüm yönleri ve boyutları) aÅŸamalarının ve sürecinin tam anlamıyla planlanamamasıdır. Fakat buna raÄŸmen ÅŸiddet taraftarı, mücadelesinin aÅŸamalarını, her aÅŸamanın özelliklerini ve bir aÅŸamadan diÄŸer aÅŸamaya geçiÅŸ dönemlerini belli eden özelliklerini belirler. Ancak bu tespitlerden sonra her aÅŸamadan sonra devreye sokulacak unsurları teorik olarak belirleyebilir. Düşünsel olarak bu süreç oluÅŸturulamamışsa daha ilk baÅŸta baÅŸarısızlık gerçekleÅŸir.

     - Åžiddet yanlısı eylemselliÄŸini baÅŸlattığında, sürecin, teorik bir planlaması yapılmasına raÄŸmen sonucun ne olacağını bilemez.

    -  AÅŸamaların, eylem yeterliliÄŸinin, sürecin ve sonucun belirsizliÄŸi, en zor zaman ve aÅŸamadır; yani en zayıf olduÄŸu dönemdir. Dolayısıyla, diÄŸer taraf, muhalif tarafı bu dönemde tespit edip mücadeleyi baÅŸlatırsa, muhalif mücadeleyi bitirmesi kesin gibidir.

    -  Bu belirsizlik dönemleri ÅŸiddet taraftarları için zihinsel kaos dönemleridir. Bu zaman aÅŸamasında ne kadar ideolojisine baÄŸlı kalır ve bağımsız olabilirse o denli gerçek baÅŸarıya ulaÅŸabilir. Fakat bu aÅŸama eylemsellik yönünden de en zayıf olunduÄŸu zamanlar olduÄŸu için, son kaygısından dolayı, stratejik ittifaklar ve yardım almalar, mücadelenin, eksen kayması yaÅŸamasının en büyük sebeplerindendir.

Şimdilik bu kısım ile ilgilenmiyoruz.

   -  Zihinlerde baÅŸlamış bir muhaliflik ve mücadele mantalitesi, fiili bir hesaplaÅŸma ile yani baskı ve katliamlarla yenilemez / bitirilemez.

   -  Ä°ÅŸte baÅŸlangıçtaki bu belirsizlik ya da en zayıf olma hali, baÅŸlangıç stratejisini belirleyen en önemli psiko-sosyal durumdur. Muhaliflik; bir taraftan hesaplaÅŸma eylemlerini baÅŸlatmak, aynı zamanda ise zamanından önce yok olmaması gerekmektedir.

*  Bu aÅŸamada hareketin sönümlenme yaÅŸamaması için;

·         Önce feda eylemleri gerçekleÅŸtirilir: Burada halk kahramanları ve ÅŸehitleri ortaya çıkararak, halkı içinde kendisine meÅŸruiyet zemini oluÅŸturarak yer etmeye çalışır. Bu eylemsellik hem kendini duyurma hem tabana yayılma aÅŸamasıdır. Bu dönem, duygusal iletiÅŸime geçme dönemidir. Propaganda için en uygun zamandır. Propaganda bu duygusal atmosferde en verimli ÅŸekilde gerçekleÅŸtirilir.

*  Feda eylemleriyle örgüt:

·         Kendini duyurur.

·         Propaganda baÅŸlatabilir

·         Tabana yayılma gerçekleÅŸtirebilir.

·         Dava’ya adam kazanır.

- Feda eylemleri devam ederken, bu aşamada örgüt asıl çalışmasını, örgütlü bir biçimde davaya elaman kazanma üzerine yapar. Bu dönem eleman kazanma dönemidir.

*  Elaman kazanma dönemlerinde;

·         EÄŸitim sorunu: Kazanılan her elaman; zihinsel, düşünsel, ruhsal ve bedensel olarak eÄŸitilmelidir.

·         KadrolaÅŸma ve yapılanma

·         Karargah sorunu baÅŸlar.

 Süreç ilerlediÄŸinde ve bir ilerleme kaydedildiÄŸinde; bir merkeze, karargaha ya da kurtarılmış bölgeye sahip olmak gerekir. Böyle bir güç merkezi, ideolojinin (ütopyanın) en güçlü ve görünen yanını teÅŸkil edecektir. Beka vadisi yada kandili gibi

*  Gelinen aÅŸama bir yer üzerinde iskan olmayı gerektireceÄŸi için, bu yer, son derece stratejik ve jeopolitik bir yer olmalıdır.

·         Gerilla eÄŸitiminin yapılabileceÄŸi

·         Mücadele edilen rejimin zor müdahale edeceÄŸi bir nokta

·         Ãœlke sınırları ve komÅŸu ülke sınırları açısından siyasal taktiklerin uygulanabileceÄŸi bir nokta

·         EylemliliÄŸi baÅŸarıya götüren engellerin olmaması, gibi özellikleri kendisinde toplaması gerekmektedir bu yerin.

- Mücadele karargâhının oluÅŸturulması: Siyasal bir stratejiyle yerleÅŸilen yer olacağından; bir ya da birkaç ülkenin desteÄŸi alınabilir, alınan bu destekler yoluyla bazı komÅŸu ülkelerin tepki vermemesi de saÄŸlandığı gibi, bu yolla mücadele edilen sistem de etkisizleÅŸtirir. Bu dönem; siyasi, uluslararası politik manevra zamanlarıdır.  

Şimdilik bu kısmı ile de ilgilenmiyoruz.

- Mücadele güçlendikçe; yayıldıkça ve büyüdükçe, ulusal ve uluslar arası politik ilişkiler daha hassas bir denge üzerinde hareket etmeyi gerektirecektir. İlişkiler daha yoğunlaşır, daha bağlayıcı ve bağımlı bir hale gelir. Bağımsızlık bu dönemde yitirebilir.

*  Bu donemde;

·         Ä°liÅŸkiler yoÄŸunlaşır

·         Harekete ortak çıkarlar etki etmeye baÅŸlar.

·         BaÄŸlayıcılık ve bağımlılık artar.

·         Bağımsızlık o denli azalır.

·         Ä°deolojide ve stratejide revizeler baÅŸlar.

- Gelinen noktada, sonraki aşamayı belirleme ve geçme planlamasının yapılabilmesi için, güçlü bir ideolojiye sahip olmak yetmez, bu ideolojiye sahip çıkmakta gerekir. Başlangıç ideolojisiyle kurulacak güçlü ilişki, hareketin başarısı için en önemli şartlardan birisidir.

*  Ä°deolojiye baÄŸlılık;

·         Savruk revizeleri engeller

·          Güç odaklarını etkisini azaltır.

·         Örgüt içindeki Ä°ktidar mücadelesini dengeler ve yönetir.

·         Düşünsel alt yapının artarak güçlenmesini saÄŸlar.

- Aşamalara geçiş başladığında; mücadele büyümüş, güçlenmiş ve gelişmiş demektir. Yani silah gücü artmış, gerilla sayısı çoğalmış, halk desteği artmış, medya ve propaganda gücü oluşmuş, örgütlülük hiyerarşisi kurulmuş ve dünya kamuoyunun (ülkelerinin) gündemine girmiş demektir.

*  Bu dönemde aÅŸama;

·         Mücadelenin bir davasının olduÄŸunun anlaşıldığı dönemdir

·         Mücadelenin nasıl devam edeceÄŸinin

·         Hangi unsur, araç ve metodu takip edeceÄŸinin

·         Taktik ve stratejinin ana hatlarının belirlendiÄŸi bir dönemdir.

- Bu aşamalarda davasına desteğini aldığı halkla ve diğer halklarla ilişkilerini, hangi sosyoloji üzerinden ve ideolojik paradigmalar kullanılarak gerçekleştireceğinin önemi büyüktür.

·         Sistemle mücadelesini hangi zeminlerde sürdürecek, bu mücadele sürecinde her türlü desteÄŸi ve lojistiÄŸi nasıl saÄŸlayacağına

·         Yasakların ve adaletsizliklerin gündemleÅŸtirmesine

·         Kültürün ideolojik bir zemin üzerinde yaygınlaÅŸtırılmasına

·         Hangi çalışmaları, eÄŸitimi ve örgütselliÄŸi gerçekleÅŸtirmesi gerektiÄŸine

·         Halkı ve halkları nasıl yönlendirebileceÄŸine

·         Hangi yapıları oluÅŸturması gerektiÄŸine

·         Ãœlke içi siyasete ve uluslararası siyasete müdahil olup, nasıl etki edebileceÄŸine, rol alabileceÄŸine

·         Genel anlamda diÄŸer örgütlere karşı konumunu belirleme, diÄŸer örgütlere raÄŸmen meÅŸruiyetini saÄŸlayıcı koÅŸulları ve meÅŸruiyet araçlarını nasıl oluÅŸturacağına

·         Ãœlke entelektüellerinden faydalanma koÅŸullarını nasıl oluÅŸturacağına

*  Gündemi belirlemedeki propaganda yöntemine karar verilme dönemidir.

*  Gelinen noktanın en belirgin özelliÄŸi siyasallaÅŸma giriÅŸimleridir.

-Bütün örgütlenmelerde olduğu gibi ilk örgütlenme ve çekirdek kadronun oluşturulması katı bir ideolojik eğitimle ve zeminde gerçekleştirilir. Kadro oluşturulduğunda stratejik olarak halk desteği için geniş bir yelpaze oluşturmak gerekir

Yeniden inşa etmeye çalıştığı halkın bu aşamadan sonra hassasiyetleri sosyolojik olarak dikkate alması gerektiğini anlar ve bu hassasiyetlerini kullanmayı stratejik olarak benimser. Benimsenen bu süreçte, halkın örfi, kültürel, ahlaki ve dini normlarına fazlaca dokunulmaz fakat eylem zamanlarında hepsine şekil verilerek kullanılır.

Genel olarak:

·         Dil en belirgin ortak temadır.

·         Vatan vurgusundan daha çok, milletin yaÅŸadığı coÄŸrafyaya atıf yapılır. Bu coÄŸrafyada bağımsız, özgür biçimde yaÅŸama üzerine herkese ve her hafızaya ulaşılmaya çalışılır.

·         DiÄŸer halklarla ortak dilin kurulması ve bu dil üzerinden iletiÅŸim saÄŸlanması için ortak sorunlar sürekli gündeme taşınır. Özgürlükler üzerinden tüm coÄŸrafyaya seslenilir. Diyanetin kaldırılması gibi marazlı problemler hafızalara sürekli iletilir.

·         Kültür açısından kıyafetlerin ve uygulamaların ön plana çıkarılması saÄŸlanır.

·         Sistemin ortaya koyduÄŸu olumlu geliÅŸmelere bile reddiyeler oluÅŸturulur.

·         Ãœlke siyasetinde etkin olmak için, mücadele verdiÄŸi ülkenin koÅŸullarından ve zaaflarından faydalanarak siyasete dahil olunur. ÖrneÄŸin HDP'nin önce bağımsız olarak, sonrasında ise konjonktürel durumu kullanarak, parti olarak ülke siyasetinde rol sahibi olması gibi.

·         Yerel yönetimlerde etkin olabilmek için; ittifaklar gerçekleÅŸtirme koalisyonlar kurmak gibi taktik ve strateji geliÅŸtirmek

*  Mücadele kendisini bu aÅŸamaya taşımışsa:

Coğrafyada artık şiddet teneffüs edilen hava gibidir. Dönüştürücü etkisini yok etmek ya da engellemek mümkün değildir. Her eylem, coğrafya insanına ulaşan bir haber değildir artık; eylemin haberi bilgi içerir ve coğrafyanın her insanına eylemci bir rol taşır. Bu rol coğrafyanın her insanın bedenine giydirilir ve eylemselliği taşıyan ruh, bilinçlere içirilir.

Halka her şeyi kuşatan tek bir şey fark ettirilir:Geçmişe göre, bugün düşman bellidir. Halk düşmanını görmüş ve tanımıştır:Şiddet ve öfkesini tatbik edeceği her yöntem, yaşadıklarının karşılığı olduğundan meşrudur. İntikamın alınması, çektiği ızdıraplara bir anlam verir. Şiddet sonrası her anlamlılık; kapışmayı ortaya çıkaran tutum ve davranışları daha bir salgın hale getirir. Bombalamalar eylemler, gösteriler, şehitler saldırganlığı tahrik eder. Herkesin her şeye hazır olduğunu göstermek istediği bir atmosfer oluşur. Korku silinmiş, heyecan artmış, duygusallık halkı birbirlerine fark ettirmiştir. Ölen herkes artık, halkı için ölmektedir; halkının her bireyi, her ölen için kendisini sorumlu tutmaya başlamıştır. Her ölüm bu algıyı / şuuru güçlendirir. Bilinçlenmenin bu aşamasından sonra, cinayetler yürekleri yumuşatmaz bilakis bakışları sertleştirir. İnsanlar arasındaki her şeyi şiddet yoluyla çözümleneceğini iblisçe bir düşünüşle kabul eder. Bilinçsiz bir kavmiyetçilik bütün zihinleri felç eder.

Konuya devam edeceğiz. Yukarıdaki her ara başlık, kendi içinde ana hatlarıyla yeniden değerlendirilerek çözümlemeler yapacağız. Çözüm süreci sadece iktidar ile sonlandırılabilecek bir olgu değildir. Bütün faktörlerin ve etken unsurların devreye sokularak ve çözüm için aktifleştirerek başlatılması gereken bir durumdur. Özellikle bu bölümü, şiddeti kim durdurabilir başlığı ile inceleyeceğiz.

Selam ve Dua ile