Mısır'da Kurulan Türk-İslam Devletleri
1. Tolunoğulları
Halifelik makamını elinde bulunduran ve dönem Arap coğrafyasının önemli devletlerinden olan Abbasiler’in vali olarak tayin ettiği “Tolunoğlu Ahmdt” tarafından kurulan Tolunoğlu Devleti, Mısır’da kurulan ilk Türk-İslam devleti olma özelliğini taşımaktadır. Yukarıda bahsettiğimiz üzere Abbasilerin askeri kolundan gelen bir Türk asker tarafından, Abbasilerin zayıflığından yararlanarak kurulan Tolunoğulları, Mısır ve Suriye bölgelerinde 868-905 yılları arasında hüküm sürdü. Devletin kurucusu Tolunoğlu Ahmed’in vefatının ardından yerine oğlu Humâreveyh geçti.Onun döneminde devlet istikrarlı bir yapıya kavuşmuşken ansızın gelen vefatı işleri tersine çevirdi ve devlet fetret dönemine girdi. Bu durumu fırsat bilen Abbasiler 905 yılında Tolunoğullarının egemenliğine son verdi. Tolunuğullarını Türk tarihinde değerli yapan unsur ise, Abbasi Devleti’nin içinde, merkezi yönetimden ayrı, bağımsız hareket ederek ilk Müslüman Türk hanedanı olmalarıyla birlikte, Türk adet ve geleneklerini yaşatmalarıdır.
Toplam 4 / 1. Foto
Devletlerin, kuruldukları coğrafya ve farklı faktörlerden etkilenen şartlara göre nitelik kazandığını söylemek mümkün. Bu açıdan bakıldığında kurulan Türk devletleri de bu şartlar doğrultusunda biçimlenip, şekil almıştır. Özellikle İslam ile tanışan Müslüman Türk devletlerinin oluşum aşamaları iki farklı koldan gerçekleşiyordu. Bunlardan birincisinde Türkler mahali bölgelerinde Müslüman olmayı kabul ederek Türk-İslam devleti kimliğine bürünürken ikinci olarak da asker olarak İslam devletlerinin hizmetine girip vali olarak atandıkları yerlerde devletin zayıflıklarından yararlanarak devlet kurmaları yoluyla gelişti. Bu noktada özellikle Abbasi Devleti’nden koparak Mısır’da kurulan ilk Türk-İslamdevletleri dikkat çekmektedir. Tarihe Tolunoğulları, İhdişler, Eyyübiler ve Memlükler adıyla geçen Mısır’da kurulan ilk Türk -İslamdevletleri birlikte tanıyalım.
