Osmanlı Haberleşmesinde Uzun Mesafe Koşucuları: Peykler
1. Kimdir bu Peykler? -
Osmanlı Devleti’nde haber götüren kimseler ve yaya postacı sınıfı için kullanılan Peyk kelimesinin bir birim olarak hangi tarihte ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemektedir. İlhanlı ve Selçuklular’dan Anadolu beyliklerine ve Osmanlı’ya geçmiş olabileceği düşünülen Peykler, Fatih Sultan Mehmed’in teşkilat kanunnamesinde pey adı verilen özel bir sınıftan söz edilmesi nedeniyle Osmanlı’da 15. yüzyılda ortaya çıktığına işaret eder. Padişahın genellikle hemen yanında bulunan Peykler, resmi haber ulaştırma ve istihbarat gibi görevleri icra ederlerdi. Özellikle padişahın emirlerini gerekli yerlere süratle götürme öncül vazifeleriydi. Osmanlı resmi haberleşmesinin önemli bir kolu olan Peyk Teşkilatı 3 Mayıs 1829 tarihinde işlevini yitirmesinden dolayı kaldırıldı.
Toplam 7 / 1. Foto
Tarih boyunca havadislerin hızlı ve güvenli bir şekilde iletilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle iletişimin doğru sağlanabilmesi adına haber taşıma vasıtası olan at, güvercin, deve gibi hayvana dayalı sistemler yanında sembollere dayalı sistemler de kullanılırdı. Ancak iletişimin sağlanmasında güven unsuru oldukça önemlidir. Güven ve hız ihtiyacına aynı anda vakıf olabilmek için yeni bir alternatif gerekliydi. Osmanlı Devleti’nde hızlı ve güvenilir haberleşme ihtiyacını sağlayan grup ise hızlı koşuculardan oluşan ve Peyk diye adlandırılan koşucu birliklerdi.
