İsrail'de 'ırkçılığa' karşı öfke büyüyor

Ä°srail'de Etiyopya asıllı bir Ä°srail askerinin, polis tarafından dövülme görüntülerine tepkiler büyüyor.  Irkçı uygulamaları protesto eden binlerce Etiyopya Yahudisi, perÅŸembe akÅŸamı Kudüs'te düzenledikleri eylemin ardından, dün de Tel Aviv’deki Azrieli Kulesi önünde gösteri yaptı. Slogan atarak hükümet binalarının olduÄŸu Ayalon yoluna kadar yürüyen kalabalık, "ÅŸiddete bulaÅŸan polisler hapsedilmeli" çaÄŸrısında bulundu.

Ä°srail vatandaşı Etiyopya asıllı Yahudiler, ÅŸehirdeki bazı ana yolları trafiÄŸe kapatarak, "siyah deÄŸil, beyaz deÄŸil, hepimiz insanız", "Irkçılığa ve ayrımcılığa hayır" ve "“Artık söz deÄŸil eylem istiyoruz" ÅŸeklinde slogan attı. Bazı Ä°srailli aktivistler de eyleme destek verdi. Göstericilerin, polis ÅŸiddetini ve kelepçeli tutuklamaları simgelemek üzere ellerini baÅŸlarının üzerinde çapraz ÅŸekilde baÄŸladığı gözlendi. 

Ä°srail polisi protestonun başında, eylemcilere müdahale etmemeyi tercih etti. Polisin, Tel Aviv'in merkezi caddelerinden Ayalon yolunun açılmaması halinde göstericileri zor kullanarak dağıtacağını duyurmasının ardından protestocular Rabin Meydanı'na yürüdü. Bu esnada Azrieli Kulesi yakınlarında polisle göstericiler arasında arbede yaÅŸandı.

Rabin Meydanı'da toplanmayı baÅŸaran kalabalığa ise polis biber gazı ve ses bombaları ile müdahale etti. Çıkan olaylarda 23’ü polis 46 kiÅŸi yaralandı, 26 eylemci ise gözaltına alındı.

Görgü tanıkları, polisin eyleme destek veren bazı aktivistleri, "kalabalığı gösteriye son vermemek" yönünde kışkırtmakla suçladığını belirtti.Kudüs’te perÅŸembe akÅŸamı ırkçılık karşıtı protesto düzenleyen binlerce Etiyopyalı Yahudiye, Ä°srail güçleri ses bombası, göz yaÅŸartıcı gaz ve TOMA’larla müdahale etmiÅŸti. Protestocuların taÅŸ ve pet ÅŸiÅŸelerle karşılık vermesi üzerine 2 polis ve 12 gösterici yaralanmıştı

Arap milletvekillerinden eyleme destek

Ä°srail polisi göstericilere karşı yoÄŸun gaz bombası kullandı.

 

Öte yandan gösteriye Ä°srail meclisindeki BirleÅŸik Arap Listesi BaÅŸkanı Eymen Avde, Siyonist Birlik milletvekili Stav Shaffir, Etiyopya asıllı ilk kadın milletvekili olan Pnina Tamano-Shata ve bazı diÄŸer siyasetçiler de katıldı.

Tamano-Shata, Ä°srail’in Kanal 2 televizyonuna yaptığı açıklamada, Ä°srail’de yetiÅŸen genç Etiyopyalı kuÅŸağın haklı olarak eÅŸit imkanlar talep ettiÄŸini söyledi. Tamano-Shata, "(Etiyopya asıllı Yahudiler) genç yaÅŸlardan itibaren ayrımcılığa maruz kalmaktan bıktılar" ifadesini kullandı.

Arap Listesi BaÅŸkanı Avde de cuma günü Facebook hesabından yaptığı açıklamada, "Arap bir Ä°srail vatandaşı olarak, gözünü ırkçılık bürümüÅŸ bir polisin karşısına çıkıp gösteri yapmanın nasıl bir duygu olduÄŸuna yabancı deÄŸilim. Etiyopyalı gençler protesto düzenlerken polis saldırmaya, gaz atmaya ve tutuklamaya baÅŸlayınca ne hissettiklerini hayal edebiliyorum. Hiçbir ayrımcılığın olmadığı, eÅŸit ve demokratik bir toplum hem bizim hem de sizin ortak mücadelenizdir" deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Ä°srailli Arap milletvekili Basil Gattas da Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "Irkçı polise karşı hep birlikte gösteri yapma" çaÄŸrısında bulunmuÅŸtu.

"Tüm iddialar araÅŸtırılacak"

Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamin Netanyahu, Etiyopya Yahudilerine yönelik Ä±rkçılık yapıldığı gerekçesiyle gösteri yapanlara "sükunetin ve düzenin yeniden tesis edilmesi" çaÄŸrısında bulundu.

Netanyahu, Etiyopya asıllı bir Ä°srail askerinin polis tarafından dövülme görüntülerinin ortaya çıkmasının ardından yaÅŸanan protesto gösterileriyle ilgili yazılı açıklama yaptı.

Kamu GüvenliÄŸi Bakanı Yitzhak Aharonovitch ile görüÅŸtükten sonra "sükunetin ve düzenin yeniden tesis edilmesi” çaÄŸrısında bulunan Netanyahu, "Tüm iddialar araÅŸtırılacaktır ancak ÅŸiddete ve bu ÅŸekildeki kargaÅŸalara yer yoktur" ifadesini kullandı.

Netanyahu’nun bugün Etiyopya Yahudi toplumu temsilcileri ve polis ÅŸiddetine maruz kalan Etiyopya asıllı Ä°srail askeri Damas Pakada ile görüÅŸeceÄŸi öÄŸrenildi.

Ä°srail’in öteki Yahudileri: FalaÅŸalar

Beta Ä°srael bugün birçoÄŸunun Ä°srail'de yaÅŸadığı Etiyopyalı Yahudiler'in adıdır. FalaÅŸalar olarak da bilinen bu topluluk, FalaÅŸa kelimesinin Amhara dilinde "yaban" anlamına gelmesinden dolayı kendilerini Ä°srail Evi (Beta Ä°srael) olarak adlandırıyor. 

Beta Ä°srael cemaatinin yüzde 85'i 120.000 kiÅŸilik nüfusuyla Ä°srail'de yaşıyor. Ä°srail hükûmetince hayata geçirilen 1984'deki Musa Operasyonu ve 1991'deki Süleyman Operasyonu ile on binlerce Etiyopyalı Yahudi Ä°srail'e getirtilerek Etiyopya'daki iç savaÅŸ ve kıtlıktan kurtarıldı.

Ä°srail Evi binlerce yıllık gecmiÅŸe sahip. Etiyopya'nın Gondar ve Tigre bölgelerinde Yahudi dünyasından habersiz olarak yaÅŸadılar. Ä°srail Evi, Sorbonne Üniversitesi profesörü Joseph Halevi'nin 1862'de bölgeyi ziyaretiyle keÅŸfedildi.

FalaÅŸaların, Ä°srail'e taşınmaları seksenli yıllara dayanmasına raÄŸmen hala entegrasyon sorunları yaÅŸanıyor. Yapılan bir araÅŸtırmaya göre topluluÄŸun yüzde 75’i Ä°branice yazamıyor, ve yaklaşık yarısı Ä°branice konuÅŸamıyor.

Etiyopya'lı Yahudi gençlerin tamamı askerlik görevini yapmasına raÄŸmen, iÅŸsizlik oranı Ä°srail ortalamasının 3 kat üstünde. Binin üzerinde aile Ä°srail'e getirildiklerinden bu yana aynı karavanlarda hayatlarını sürdürüyor.

Yahudilikleri ile ilgili bir aÅŸağılanma ise evlilik alanında. Ä°srail'de seküler nikah olmadığından nikahlar hahamlıklar tarafından kıyılır. Bir Etiyopyalının evlenmeden önce (YahudiliÄŸini garantilemek için) sembolik bir ihtida törenine katılması gerekmektedir. Yüksek Mahkeme'nin bunun gerekli olmadığını belirtmesine raÄŸmen, Ä°srail'de bunu pratik yaÅŸamda karşılığı yoktur. 

Kaynak: AA, AFP