Üniformalı kâğıt toplayıcıları

Ä°stanbul’da neredeyse her sokakta onlara rastlamak mümkün. ÇoÄŸunun elbisesi kir içinde, elleri ve yüzleri kapkara, çekçek deniler araçlarıyla çöplerden kâğıt ve atık maddeleri topluyorlar. SaÄŸlıksız ortamda çalışıyor, sosyal güvencelerden yoksunlar. Sultangazi Belediyesi, Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı’ndan, Toplama-Ayırma Lisansı bulunan geri dönüÅŸüm firmasıyla ortak bir projeye imza attı, toplayıcılara yeni istihdam alanı oluÅŸturuldu.

Yeni uygulama ile birlikte toplayıcılara ambalaj atıklarını yerinde ayrıştırmadan toplamaları hususunda gerekli eÄŸitimler verildi. Kâğıt toplayıcıları sigortalı hale getirildi, sosyal ve saÄŸlık güvencesine sahip oldular. Üniforma, maske ve eldiven zorunlu hale getirildi. Sokak toplayıcılarının saÄŸlık kontrolleri de düzenli periyotla yapılacak. Atık toplama araçları da Sultangazi Belediyesi’nin sistemine dahil edilerek GPS ile takip edilecek.

‘Artık emeklilik hayali kurabilirim’

Ä°lk etapta 87 sokak toplayıcısı 23 araçla çalışmalara baÅŸladı. Çalışanlar topladıkları atıkların kilosuna göre ücret alıyor. Ortalama bin 500 TL ücret aldıklarını söylüyorlar.

Ä°ÅŸçilerden biri 49 yaşındaki, üç çocuk babası Nihat Yavuzel. 10 yıl önce Samsun’un ÇarÅŸamba Ä°lçesi’nden iÅŸsizlik nedeniyle Ä°stanbul’a gelmiÅŸ. Dört yıldır sokaklarda kağıt topluyordu. Yavuzel “Yıllardır sigortasız çalışıyorum. Åžimdi sigortam var, artık emeklilik hayali kurabilirim” diyor. Åžimdi temiz elbisesiyle, maske ve eldiveniyle yeni iÅŸinden memnun. Önceki hayatlarında çok zorlandıklarını söyleyen Nihat Yavuzel “Sokaklarda çöp toplarken, hep tartışıyorduk. Kimse o halimizle kağıt almamızı bile istemiyordu. Hep bizi küçümsüyorlardı. Ä°nsanlar bu kıyafetle bizi görünce farklı davranıyorlar” diyor.

 

 

‘EÅŸim gülümseyerek karşılıyor’

Bu esnada Serdal Dinke araya giriyor, “Bize pis çöpçü diyorlardı, ÅŸimdi beyefendi buyurun diyorlar” sözleriyle hayatındaki deÄŸiÅŸimi anlatıyor. Dinke, 30 yaşında üç çocuk babası. Aksaray’ın Akçakent Köyü’nden 15 yıl önce Ä°stanbul’a gelmiÅŸ. Tam 15 yıldır sokaklarda çöp toplandığını söylüyor. Dinke, önceki hayatını rezillik olarak niteliyor ve “Eve gittiÄŸimde, eÅŸim bana ‘Küllükten mi geliyorsun’ derdi. Ellerim, yüzüm kapkaraydı. Elbise yaÄŸ içindeydi. Åžimdi bu halimle eve gittiÄŸimde, eÅŸim gülümseyerek karşılıyor” diyor. Dinke, ellerini bize göstererek, “Önceden bu elleri görmeliydin. Kapkara, kir içindeydi. Åžimdi görüyorsun tertemiz” ifadelerini kullanıyor.

“Bu kıyafetlerle havan oluyor”

Dört yıldır kağıt toplayan Erkan Deli, sokaklarda arkadaÅŸlarıyla karşılaÅŸmamak için yolunu deÄŸiÅŸtirdiÄŸini söylüyor ve “Bizi o halde görmelerinden çekiniyorduk. Åžimdi ise rahatım. Yeni elbiselerimle, köyümün derneÄŸine gittim. Havan oluyor. HoÅŸ geldin diyorlar. Önceleri yüzümüze bile pek bakmazlardı” diyor. Deli, Ardahan Göleli. 15 yıl önce Ä°stanbul’a gelmiÅŸ. Üç çocuk babası.

Akif Altan da dört yıldır kötü koÅŸullarda kağıt topluyordu. Aktan, daha önce birçok yerden çöp almak istediklerini ama insanların kendilerini içeri almadıklarını hatırlatıyor:

“Israr ediyorduk ama yine de çöp almamızı istemiyorlardı. Åžimdi marketlerden, eczanelerden, resmi ve diÄŸer kurumlara rahatlıkla girip kağıtları alıyoruz. Bize karşı tavır ve hareketlerin deÄŸiÅŸtiÄŸine tanık  oluyoruz. Buyurun bir çay içer misiniz? diyenler bile var.”

Serdal Dinke, daha önce kağıtları sattıkları firmaların ödemelerinde bir aksama olduÄŸunu anlatıyor. Bu yüzden çok zorlandıklarını, marketlerden veresiye bile bir ÅŸey alamadıklarını söylüyor:

“Åžimdi ise, bir hafta doldu mu ücretimiz ödeniyor. Önceleri sabah kalkıyor, gece yarısı eve geliyordum. Åžimdi 8-5 mesaisi yapıyoruz.”

“Hurda depolarını kapatıyoruz”

Projeyle ilgili Al Jazeera Türk’e deÄŸerlendirmelerde bulunan Sultangazi Belediye BaÅŸkanı Cahit Altunay, hurda depolarını kapattıklarını belirterek, ÅŸunları söyledi:

“Bu depolara gelenler firmaya gelecek ve ayrıştırma yerine direkt gidecek. Sokakta ve mahallelerde artık böyle görüntü kirliliÄŸi olmayacak. Bu toplayıcıların tamamı firmanın çalışan elemanı oldu. Dolayısıyla burada kendileri daha düzgün bir iÅŸe kavuÅŸmanın mutluluÄŸunu yaÅŸarken, biz de hurda depolarının ortadan kalkmasıyla mahalleye verdiÄŸimiz rahatsızlıktan kurtulmuÅŸ oluyoruz. DiÄŸer taraftan daha nitelikli eleman oldular. Çünkü her biri eÄŸitimden geçirildi.”

Kaynak: Al Jazeera