Kaç ülke 1915 olaylarına 'soykırım' dedi?

Ermeni diasporası, 1915 olaylarıyla ilgili "soykırım" kararını ilk kez 1965 yılında Uruguay'da çıkarmayı baÅŸladı. 1965'ten bu yana Uruguay'ı 20 ülke daha takip etti. Bazı ülkelerde ise yerel parlamentolar 1915 olaylarını "soykırım" olarak kabul ediyor. ABD'de 43 eyalet parlamentolarında "soykırım" kararını çıkardı. Ä°ÅŸte 1915 olaylarını resmen "soykırım" olarak tanıyan ülkeler.

URUGUAY

1915 olaylarını "soykırım" olarak tanıyan ilk ülke Uruguay oldu. Uruguay parlamentosu 1965 yılında 1915 olaylarına "soykırım" dedi.

KIBRIS RUM KESÄ°MÄ°

Kıbrıs Rum yönetimi 1915 olaylarını 1982 yılında "soykırım" olarak kabul etti.

ARJANTÄ°N

Güney Amerika ülkelerinden Arjantin 1915 olaylarını 1993 yılında "soykırım" olarak tanıdı. Ermeni lobisinin güçlü olduÄŸu Arjantin, 1915 olaylarını "soykırım" olarak kabul eden ilk ülkeler arasında yer aldı. Arjantin doÄŸumlu Papa Françis de bu yıl "soykırım" diyerek önemli bir tartışmanın baÅŸlamasına neden oldu.

RUSYA FEDERASYONU

Rusya 1915 olaylarını 1995 yılında "soykırım" olarak kabul etti. Rusya Federasyonu Federal Konseyi Devlet Duması (Temsilciler Meclisi) 14 Nisan 1995'de kabul ettiÄŸi kararda, Ermeni iddialarına konu edilen olaylarI kınadı ve "24 Nisan Soykırım Kurbanlarını Anma Günü" olarak ilan etti. Rusya Federasyonu Federal Konseyi Devlet Duması'nın 22 Nisan 2005 tarihli açıklamasında da Ermeni iddiaları paralelinde deÄŸerlendirmelerde bulunuldu.

Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin 1915 olaylarının 100. yıldönümünde Ermenistan'ın baÅŸkenti Erivan'daki törenlere katılıyor. Putin törene katılmadan önce 1915 olaylarının "soykırım" olduÄŸunu bir kez daha vurguladı.

KANADA 1996

Kanada Parlamentosu Avam Kamarası 23 Nisan 1996 tarihinde aldığı kararda 1915 olaylarına iliÅŸkin Ermeni iddialarına deÄŸinerek, her yılın 20-27 Nisan haftasını "bir halkın diÄŸer bir halka karşı uyguladığı insanlık dışı davranışı anma haftası" olarak kabul edildiÄŸini duyurdu. Kanada Parlamentosu'nun Senato kanadında 13 Haziran 2002 tarihinde "Ermeni Soykırımının Tanınması ve Anılması" baÅŸlıklı bir önerge kabul edildi. Kanada Avam Kamarası'nın 21 Nisan 2004 tarihinde kabul ettiÄŸi kararda da 1915 olaylarına iliÅŸkin Ermeni iddiaları paralelinde ifadelere yer verilerek, yaÅŸananlar "insanlığa karşı suç" olarak nitelendirildi.

YUNANÄ°STAN 1996

Yunanistan Parlamentosu ise 25 Nisan 1996 tarihinde çıkardığı bir kanunla 24 Nisan'ı "Ermeni soykırımını anma günü" ilan etti.

LÜBNAN 1997

Lübnan Temsilciler Meclisi'nin 3 Nisan 1997 tarihli kararında Ermeni çevrelerinin ifadelerine yer verildi ve 24 Nisan "Anma günü" ilan edildi. Lübnan Temsilciler Meclisi 11 Mayıs 2000 tarihinde kabul ettiÄŸi kararda Ermeni çevrelerinin iddialarına atıf yapıldı. Kararda, 1915 olayları kınanarak, Ermenilerin talepleriyle dayanışma vurgusu yapıldı.

BELÇÄ°KA 1998

Belçika Senatosu 26 Mart 1998 tarihinde "Türkiye'de YaÅŸayan Ermenilerin 1915 Soykırımına Ä°liÅŸkin Karar"ı aldı. Kararda, Ermeni çevrelerinin iddialarına iliÅŸkin çeÅŸitli deÄŸerlendirmelere yer verilerek, Türkiye'ye de bunu kabul etmesi çaÄŸrısı yapıldı.

Ä°SVEÇ 2000

Ä°sveç Parlamentosu DışiÅŸleri Komisyonunca hazırlanan ve Parlamentonun 29 Mart 2000 tarihli oturumunda kabul edilen Ä°nsan Hakları Raporu'nun Türkiye ile ilgili bölümünde Ermeni çevrelerinin iddialarına da yer verildi. Kararda 1915 olayları Ermeni tezleri paralelinde deÄŸerlendirildi. Ä°sveç Parlamentosu 11 Mart 2010 tarihinde kabul ettiÄŸi bir metinle de Ermeni iddialarını Asuri, Süryani, Keldani ve Pontus Rumlarını da içine alacak ÅŸekilde geniÅŸletti.

Ä°TALYA 2000

Ä°talya Temsilciler Meclisi'nin 16 Kasım 2000'de kabul ettiÄŸi kararla Avrupa Parlamentosu'nun 15 Kasım 2000 tarihli kararına atıfta bulunularak, Ä°talyan Hükümetine sorunun çözümüne iliÅŸkin giriÅŸimde bulunma çaÄŸrısı yapıldı.

VATÄ°KAN 2000

Vatikan 1915 olaylarını ilk kez 2000 yılında "soykırım" olarak tanımladı. Arjantin doÄŸumlu Papa Françis de iki hafta önce Vatikan'da düzenlenen ayinde, 1915 olaylarını "soykırım" olarak tanımladı. Açıklamaya sert tepki gösteren Türkiye Vatikan büyükelçisini geri çağırdı.

FRANSA 2001

Fransa Senatosu 7 Kasım 2000 tarihinde "acil görüÅŸme" yöntemi ile gündeme getirilerek ele alınan "Fransa 1915 yılında Ermenilere karşı soykırım uygulandığını alenen kabul eder" ifadesinden oluÅŸan yasayı kabul etti. Bu yasa Fransa Ulusal Meclisi'nin 18 Ocak 2001 tarihli oturumuna katılan 50 kadar parlamenterin oybirliÄŸiyle kabul edildi. Dönemin CumhurbaÅŸkanı Chirac yasayı 29 Ocak 2001 tarihinde onayladı.

Ä°SVÄ°ÇRE 2003

Ä°sviçre Federal Parlamentosu Ulusal Meclisi 16 Aralık 2003 tarihinde Ermeni çevrelerinin iddialarını tanıyan bir önergeyi kabul etti.

SLOVAKYA 2004

Slovakya Ulusal Meclisi'nde 30 Kasım 2004 tarihinde "Slovakya Ulusal Meclisi, 1915 yılında Osmanlılar tarafından giriÅŸilen Ermeni soykırımını tanır ve bunun insanlığa karşı iÅŸlenmiÅŸ bir suç olduÄŸunu kabul eder" ÅŸeklinde bir bildiri benimsendi.

HOLLANDA 2004

Hollanda Temsilciler Meclisi'nin 21 Aralık 2004 tarihinde yapılan oturumunda, "Hollanda Hükümetini Türkiye ile yürütülecek kültürel ve siyasi diyalog çerçevesinde Türkiye'nin Ermeni Soykırımını tanıması konusunu sürekli gündeme getirmesini" talep eden bir önerge kabul edildi.

ALMANYA 2005

Almanya'da Federal Meclis 16 Haziran 2005'te çıkardığı kararla "soykırım"ı tanıdı ve dönemin Alman devletinin bundaki rolünden dolayı resmen özür diledi. Kararda "soykırım" tabiri yalnızca bir yerde kullanıldı: "Çok sayıda bağımsız tarihçi, parlamento ve uluslararası örgüt Ermenilerin tehciri ve yok edilmesini soykırım olarak nitelendirmektedir" denildi.

VENEZUELA 2005

Venezuela Ulusal Meclisi 14 Temmuz 2005 tarihinde kabul ettiÄŸi kararda Ermeni iddiaları paralelinde görüÅŸlere yer verildi. Kararda, bu iddialar kabul edilinceye kadar Türkiye'nin AB üyelik sürecinin askıya alınması da istendi.

LÄ°TVANYA 2005

Litvanya Parlamentosunun 15 Aralık 2005 tarihli kararında da Ermeni iddiaları paralelinde görüÅŸlere yer verildi Kararda, Türkiye'ye bunu tanıma çaÄŸrısı yapıldı.

POLONYA 2005

Polonya Parlamentosu, 19 Nisan 2005 tarihinde, Ermeni çevrelerinin iddiaları paralelinde bir kararı kabul etti. Kararda, Ermeni iddiaları paralelinde ifadeye yer verildi ve 1915 olayları maÄŸdurlarının "saygıyla anıldığı"’ kaydedildi.

ŞİLİ 2007

Şili Senatosu 5 Haziran 2007'de Ermeni iddialarını tanıyan tanıyan bir karar kabul etti.

BOLÄ°VYA 2014

Bolivya'da senato 1915 olaylarını "soykırım" olarak tanımlayan bir karar tasarısını onayladı. Karar tasarısı Bolivya Dışişleri Bakanlığı tarafından da kabul edildi.

ÇEK CUMHURÄ°YETÄ° 2015

Çek Parlamentosu Temsilciler Meclisi Dış Ä°liÅŸkiler Komisyonu, 1915 olaylarının 100. yıldönümünde Ermeni iddialarını "soykırım" olarak kabul eden bir önergeyi kabul etti. 

Kararda, BM Genel Kurulu’nun 9 Aralık 1948 tarihli Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması SözleÅŸmesi ile "Ermeni Soykırımı"nı resmen tanıyan ülkelerin yasama-yürütme organları ve uluslararası kuruluÅŸların kararlarına atıfta bulunarak, Çek Cumhuriyeti’nin soykırımların inkârını kınadığı kaydedildi. Kararda Pontus Rum, Asuri-Süryani ve Ezidiler de yer aldı.

AVUSTURYA 2015

Avusturya Parlamentosu BaÅŸkanı Doris Bures, parlamentoda yaptığı konuÅŸmada, 24 Nisan 1915'te "Ermenilerin tutuklamasıyla" baÅŸlayan olayların "tehcir" ile devam ettiÄŸini ve "soykırım" ile son bulduÄŸunu öne sürdü. Bures, 6 siyasi partinin bu konuda birleÅŸtiÄŸini ve bu çerçevede ortak bildiri hazırladığını söylemiÅŸti.

KonuÅŸmasının ardından Bures, milletvekillerini saygı duruÅŸu için ayaÄŸa kalkmaya davet etmiÅŸ, milletvekilleri, 1915 olaylarında hayatını kaybedenler için bir dakikalık saygı duruÅŸunda bulunmuÅŸtu. Avusurya'nın kararına sert tepki gösteren Türkiye, Viyana Büyükelçisi Hasan GöÄŸüÅŸ'ü geri çağırdı.