Sosyal Medya

Güncel

İşte 1915 olaylarının bilinmeyen yüzü...

23-04-2015 20:00

1915 olaylarına ilişkin ortaya atılan iddiaların aksine, Türk Silahlı Kuvvetleri arşivleri, Ermenilerin nakil ve sevkleri sırasında gösterilen azami dikkati ortaya koyuyor.



Belgelerde, Ermenlerin geride bıraktıkları mal ve arazilerinin korunmasından, nakiller sırasındaki ÅŸartların Osmanlı askerlerine saÄŸlanan ÅŸartlarla aynı olmasına yönelik birçok bilgi bulunuyor. Ermenilere kötü muamelede bulunanların Divanı Harp'e gönderilecekleri de göze çarpan bir baÅŸka belge olarak yer alıyor.
 
Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire BaÅŸkanlığı arÅŸivindeki belgeler, 1915 olaylarında yaÅŸananların fazla bilinmeyen yüzünü de ortaya koyuyor. ArÅŸivde, 1915 olaylarına iliÅŸkin çok sayıda belge bulunuyor.
 
Ermenilerin nakil ve sevklerini gerektiren sebepler, "Bakanlar Kurulunca kabul ve ilan edilen karar"da tüm açıklığıyla ele alınıyor. 31 Mayıs 1915 tarihli kararda, "Harp bölgelerine yakın yerlerde oturan Ermenilerden bir kısmının Osmanlı hududunu düÅŸman devletlere karşı korumaya gayret eden ordumuzun harekatını zorlaÅŸtırdıkları, erzak ve askeri malzeme nakliyatını güçleÅŸtirdikleri, düÅŸmanla iÅŸbirliÄŸi yapmak ve birlikte hareket etmek emelinde oldukları, düÅŸman saflarına katıldıkları, yurtiçinde askeri kuvvetlere ve masum halka silahlı saldırılar düzenledikleri" belirtildi.
 
Bu tespitler nedeniyle "isyancı unsurların harekat sahasından uzaklaÅŸtırılmasının gerekliliÄŸi" vurgulanan kararda, bu faaliyete baÅŸlanacağı da yer aldı. Kararda, "Ä°simleri yazılı olarak bildirilen köy ve kasabalarda oturan Ermenilerden gönderilmesi gerekenlerin, gidecekleri yerlere rahat bir ÅŸekilde taşınmaları ve ulaÅŸtırılmasıyla yolculukları boyunca istirahatlerinin saÄŸlanması, can ve mallarının korunması ve tespit edilen yerlerine vardıklarında kesin olarak yerleÅŸtirilmelerine kadar göçmenler ödeneÄŸinden iaÅŸeleri saÄŸlanacak, daha önce sahip oldukları mali ve ekonomik durumları oranında kendilerine emlak ve arazi dağıtılacaktır" ifadesi dikkati çekti.
Söz konusu kiÅŸilerden muhtaç durumda olanlara devlet tarafından ev yapılacağının belirtildiÄŸi kararda, ayrıldıkları yerlerde kalan eÅŸya ve malların veya bunların deÄŸerleri karşılığının Ermenilere aynı ÅŸekilde verileceÄŸi de vurgulandı.
"Ermenilerin yol boyunca can ve mallarının korunması"
Belgelerde, savaÅŸ hali ve olaÄŸanüstü siyasi zorunluluklar dolayısıyla baÅŸka yerlere nakledilen Ermenilerin, iskan ve beslenme konularına gösterilen özeni de ortaya çıkıyor. Bununla ilgili 10 Haziran 1915'te yayımlanan yönetmelikte, "Ä°skan yerlerine sevk edilen Ermenilerin yol boyunca can ve mallarının korunmasıyla iaÅŸe ve dinlenmelerinin saÄŸlanmasından gidiÅŸ yerleri üzerinde bulunan yerel görevliler sorumludur. Bu konuda meydana gelecek gevÅŸeklik ve ilgisizlikten sırasıyla bütün görevliler sorumludur" ifadesi yer alıyor.
 
Yönetmelikte, Ermenilerin kesin yerleÅŸimlerine kadar geçecek sürede beslenmelerinin ve ihtiyacı olanların evlerinin inÅŸası için gerekli harcamaların yerel makamların göçmen ödeneÄŸinden karşılayacağı da yazıyor.
 
ERMENÄ°LERÄ°N BIRAKTIÄžI MAL, MÜLK VE ARAZÄ°LER
 
BaÅŸka yerlere nakledilen Ermenilerin bıraktıkları mal, mülk ve arazilere uygulanacak tedbirler ise bir baÅŸka yönetmeliÄŸin konusu oldu. Yine 10 Haziran 1915 tarihli yönetmelikte, "Bir köy veya kasabanın tahliyesinden sonra nakledilenlere ait ve içinde eÅŸya bulunan bütün binalar, idare kurulu tarafından uygun görülecek memur veya özel heyet tarafından derhal mühürlenerek koruma altına alınacak" ifadesi yer aldı.
 
Koruma altına alınan eÅŸyanın cinsinin, miktarının, kıymetlerinin, sahiplerinin isimleriyle ayrıntılı olarak kaydedildikten sonra kilise, okul, han gibi yerlere naklettirilmesi istenen yönetmelikte, kiliselerdeki eÅŸyaların, resim ve kitapların kaydedilerek oldukları yerde korunmasına özen gösterilmesi gerektiÄŸi belirtildi. Sahibi belli olmayan taşınabilir malların, eÅŸyanın bulunduÄŸu köy adına kaydedilerek korunması bildirilen yönetmelikte, "Taşınmaz mal, mülke ve terk edilen arazide ürünler ve ekili yerler bulunduÄŸu takdirde, kurul tarafından uygun görülecek ÅŸahıslardan oluÅŸan bir heyet tarafından açık artırma yoluyla satılarak, bedelleri sahipleri adına emanet olarak mal sandığına teslim edilecek ve bir tutanak düzenlenerek aslı yerel idareye ve onaylı bir sureti de irade kuruluna verilecektir" hükmü yer alıyor.
 
Köylerdeki bina ve dikili aÄŸaçların korunmasından köye yerleÅŸtirilen göçmenlerin sorumlu tutulduÄŸu yönetmelikte, olası bir tahrip durumunda yapanların köyden uzaklaÅŸtırılacağı ve tahrip bedelinin bütün köye ödettirileceÄŸi kaydedildi.
 
"EMÄ°R EKSÄ°KSÄ°Z UYGULANACAKTIR"
 
Ermenilerin nakillerinde gösterilen dikkat, bir baÅŸka belgede de kendini gösteriyor.
4. Ordu Komutanlığı tarafından bildirilen Başkomutanlık emrinde şu ifadelere yer verildi:
"Ä°çiÅŸleri Bakanlığınca bir karar alınıp tebliÄŸ edilinceye kadar Pozantı-Halep lojistik destek hattı üzerinden sevk edilen ikmal askerleri gibi sevk edilmekte olan Ermenilerin iaÅŸesinin de ordu tarafından saÄŸlanması için ilgililere kesin emir verilecektir. Emir hemen eksiksiz olarak uygulanacaktır."
 
DÄ°VAN-I HARP
 
Bir baÅŸka belgede yer alan emir ise görülen lüzum üzerine belirlenen yerlere gönderilen Ermenilere kötü muamelede bulunanlara verilecek cezayı düzenleniyor. 8 Kasım 1915 tarihli "Harbiye Nazırı" adına tüm ordu ve kolordulara gönderilen yazıda ÅŸunlar kaydedildi:
"Görülen askeri ve asayiÅŸ ihtiyacı üzerine belirlenen yerlere gönderilen Ermenilerin sevkleri esnasında mahallerinde meydana geldiÄŸi anlaşılan suistimaller ve kanuna aykırı muameleler hakkında gerekli incelemeleri yapmak ve suçluları Divan-ı Harplere göndermek üzere Bakanlar Kurulunca alınan karar gereÄŸi, bazı vilayet ve sancaklara soruÅŸturma heyetleri gönderilerek bu yerlerdeki memur ve jandarma ile halktan kiÅŸilerin suça ortak oldukları görülmüÅŸtür. Bunlar hakkında yapılan soruÅŸturmanın ayrılarak görevlilerin Divan-ı Harplere, halktan kiÅŸilerin Nizamiye Mahkemelerine gönderilmesi ve bu gibi suçlara çeÅŸitli dairelerde bakılması istenilen sonucu veremeyeceÄŸinden sivil olanların da Divan-ı Harplere gönderilmesi zorunludur. Yukarıda belirtilen suçu iÅŸleyen sivillerin de bu suçlarından dolayı Divan-ı Harplere gönderilmelerinin, ilgililere tebliÄŸ edildiÄŸi Ä°çiÅŸleri Bakanlığından bildirilmiÅŸtir. BelirtildiÄŸi gibi iÅŸlem yapılması beyan olunur."
 
ERMENÄ° ÇETELERÄ°NÄ°N KATLÄ°AMLARI
 
Genelkurmay ATASE Daire BaÅŸkanlığı arÅŸivindeki belgeler arasında Ermeni çetelerinin yaptığı katliamlar da tüm detaylarıyla yer aldı.
Van'da Kaymakam Kemal imzalı belgede, Ermeni çeteleri tarafından bazı köylerde yapılan katliamlara yer veriliyor. Köylülerin nasıl öldürüldüÄŸüne dair bilgilerin de yer aldığı belge, katliamın boyutlarını da ortaya koydu. Buna göre, köyün erkeklerinin bir bölümü kurÅŸuna dizilerek, geri kalanı süngülenerek öldürüldü. Köyün kadınlarından bazıları tandıra atıldı, bazıları tecavüz edildikten sonra öldürüldü.
 
Keçikayası köyünde Hacı Molla Sait'in kızını kendi eliyle boÄŸazlaması için zorlandığı, her teklifte uzuvlarından biri kesildiÄŸi yönündeki bilgi de söz konusu belgede yer aldı. Van'ın bir baÅŸka köyüne iliÅŸkin belgedeki, "Nezu Hatun, tandırda yakılarak iki torununun etini babasına ve anasına yedirmek üzere zorlandığını ve onların yemek istememelerinden dolayı öldürüldüÄŸünü görmüÅŸ olmasından etkilenerek delirmiÅŸtir" ifadesi ise Ermeni çetelerinin yaptığı mezalimi gözler önüne seriyor.
 

KAYNAK: AA 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.