Diyarbakır'da Kürtçe her yerde

Küçük bir odada dört bilgisayar. Türkiye’nin ilk Kürtçe alışveriÅŸ sitesi buradan yönetiliyor. Sitenin adıwww.sukenkurdistanen.com. Anlamı Kürdistan sokakları. Sitede yöresel kıyafetten hediyelik eÅŸyaya, oyuncaktan süs eÅŸyasına birçok ürün bulmak mümkün.

Sitenin yöneticisi Gülbahar Örmek, asıl hedeflerinin yurt dışında yaÅŸayan Kürtlere ulaÅŸmak olduÄŸunu söylüyor:

“Metropollerdeki ve yurt dışındaki Kürtleri hedefliyoruz. Çünkü onların ilgisi var. Daha çok yöresel kıyafet satıyoruz, el sanatları satıyoruz. Mesela doÄŸduÄŸu köyün zeytini, kuruyemiÅŸi gibi manevi anlamı olan satışlar yoÄŸunlukta. Ä°lk Kürtçe online alışveriÅŸ sitesi. Ä°leride geliÅŸtireceÄŸiz, Irak, Ä°ran’daki Kürtlerin alfabe sorunu var. Åžu anda Kürtçe ve Türkçe akabinde Ä°ngilizce aktif olacak. Arap alfabesiyle de olacak çünkü Kürtlerin büyük bölümü Arap alfabesiyle okuyup yazıyor." 

Ä°nternet sitesinde ekonomiyle ilgili birçok Kürtçe terim bulmak mümkün.

[FotoÄŸraf:Mahmut Bozarslan/Al Jazeera Türk]

Kürtçe sesli kütüphane

Türkiye’nin ilk Kürtçe alışveriÅŸ sitesi Kürtçe’nin kullanımının ne kadar yaygınlaÅŸtığına sadece bir örnek. Benzer bir çalışma da Diyarbakır BüyükÅŸehir Belediyesi tarafından yapıldı. Belediye sesli kütüphane kurdu. Ä°nternet üzerinden hizmet veren kütüphanede 20 çocuk hikayesi, iki bilimsel yayın ve toplumun yaÅŸam biçimini anlatan türküleri söyleyen beÅŸ dengbejin seslendirdiÄŸi ÅŸarkılar kayıt altına alındı. Kütüphane sorumlusu Mustafa Demir, sesli kütüphanenin görme engellilere yönelik olduÄŸunu söyledi.

FotoÄŸraf:Mahmut Bozarslan/Al Jazeera Türk

Kürtçe sesli kitapların sayısı zaman içinde artacak.

Önce belediyeler kullandı

Kürtçe’yi ilk kullanmaya baÅŸlayan kurumların başında bölgedeki –Kürt siyasetçilerin yönettiÄŸi- belediyeler geldi. Bunlardan biri Diyarbakır’ın Sur ilçesi Belediyesi’ydi. Belediye Meclisi, hizmetlerinde çok dillilik  kararı alınca mahkemelik oldu. Belediye BaÅŸkanı Abdullah DemirbaÅŸ ve meclis üyeleri görevden alındı. Ancak belediyeler Kürtçe kullanımından vazgeçmedi. Ä°nternet sitelerine Kürtçe dil seçenekleri eklendi, belediye binalarına tabelalar asıldı. Belediye santrallerindeki telefonların tele sekreterine Kürtçe sesli mesajlar da eklendi. BüyükÅŸehir Belediyesi, Kürtçenin kullanımını yaygınlaÅŸtırmak amacıyla kentte bulunan iÅŸyerlerine Kürtçe ‘açık-

FotoÄŸraf:Mahmut Bozarslan/Al Jazeera Türk

Diyarbakır BüyükÅŸehir Belediyesi çalışmalarını Kürtçe de duyuruyor.

kapalı’ tabelaları dağıttı. BüyükÅŸehir Belediyesi, EÅŸ BaÅŸkan Gültan kışanak da dahil, Kürtçe bilmeyenler için kurs düzenlemeye baÅŸladı. Çocuk kitapları basan bazı belediyeler, Kürtçe eÄŸitim verilen kreÅŸler kurdu. Kürt siyasetinin yönettiÄŸi bölgedeki bütün belediyelerin Kürtçe isimleri de tabelalara yazıldı.

Kamu da kullanmaya başladı

Yasal düzenlemeler yapılıp, çözüm süreciyle yumuÅŸama baÅŸlayınca kamu kurumları da aynı yolu izlemeye baÅŸladı. Diyarbakır’ın en büyük hastanelerinden olan Gazi YaÅŸargil EÄŸitim ve AraÅŸtırma Hastanesi Kürtçe'yi tercih eden kurumlar arasında. Hastane binasına Kürtçe karşılama ve uyarı levhaları asıldı. Bir diÄŸer kamu kurumu olan Çocuk  Hastanesi de saÄŸlık ile ilgili uyarılarını Kürtçe yapmaya baÅŸladı. Hastanenin giriÅŸine asılan tabelalarda, ‘ÇocuÄŸunuzu aşı ile koruyunuz’, ’Sigarayı bırakın, hayat sizi bırakmadan’ ve anne sütü ile ilgili uyarılar tabelalara Kürtçe yazıldı. 

Basın toplantıları Kürtçe

Kürtçe’nin isteÄŸe baÄŸlı olduÄŸu kadar zorunluluktan kullanıldığı alanlar da var. Bunlardan biri de Diyarbakır’da düzenlenen basın toplantıları. Merkezi Irak Kürdistan Özerk Bölgesi’nde bulunan medya kuruluÅŸlarının Diyarbakır’da büro açmaları nedeniyle basın toplantıları artık iki dilli yapılıyor. Toplantıyı yapanlar önce Türkçe ardından da Kürtçe açıklama yapıyor.

TÄ°HV yönetimi basın toplantısı Türkçe baÅŸlayıp Kürtçe sürdürdü.

[FotoÄŸraf:Mahmut Bozarslan/Al Jazeera Türk]

Son zamanlarda Diyarbakır’daki panolarda da Kürtçe ilanlar görmek mümkün. Ya bir ürün  tanıtımı, ya bir kampanya ya da bir duyuru ama hepsi Kürtçe.

Otizme dikkat çeken afiÅŸler Kürtçe de asıldı.

[FotoÄŸraf:Mahmut Bozarslan/Al Jazeera Türk]

'Kürtçe çözüm için avantaj'

Dicle Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi Doç. Dr. Vahap ÇoÅŸkun’a göre Kürtçe’nin önündeki yasal engeller 1991 yılından itibaren kaldırılmaya baÅŸladı. Ancak yasaklar kalksa da, fiili durumda deÄŸiÅŸiklik olmadı. 2000’lerin başında çıkarılan demokratikleÅŸme paketleriyle pratik alanlada da engellerin kalktığına dikkat çeken ÇoÅŸkun, Kürtçe’nin yaygınlaÅŸmasının Kürt sorununun çözümünü kolaylaÅŸtıracağı görüÅŸünde.

“Kürt meselesinin birçok boyutu var ama en önemli ayaklarından bir tanesi dil meselesidir. Dilin kullanımının ciddi manada yasaklardan kurtarılması meselesidir. Kürtçe önündeki engellerin kaldırılması Kürt meselesinin daha rahat çözülebileceÄŸi bir zemin saÄŸlar. Çünkü bu dilin önündeki engeller kaldırıldığı taktirde insanların aidiyet baÄŸları daha da geliÅŸir. Birçok siyasal Kürt grup var. Hepsinin toplumsal hayata dair, idari modele dair farklı görüÅŸleri var. Hepsinin ortaklaÅŸtıkları temel nokta dil konusu. Anadilin eÄŸitim dili olarak kullanılması, resmi dil haline gelmesi hepsinin üzerinde uzlaÅŸtıkları temel noktadır. Dil konusunda atılacak adımlar Kürt sorununun çözümü konusunda çok ciddi zemin saÄŸlar.”

Daha önce seçim çalışmalarında kullanılması yasak olan Kürtçe, yasal düzenlemelerin ardından iktidar partisi tarafından da kullanılyor. Seçim dönemlerinde Diyarbakır sokaklarına asılan AK Parti afiÅŸlerinde Kürtçe’yi görmek mümkün.

Anons talebine red

Ancak birçok alanda kullanılmasına raÄŸmen talep edilen bazı alanlara izin verilmedi. Diyarbakır Barosu avukatlarından Mahsuni Karaman, UlaÅŸtırma, Denizcilik ve HaberleÅŸme Bakanlığı, Sivil Havacılık ve Devlet Hava Meydanları Ä°ÅŸletmesi genel müdürlüklerine baÅŸvurarak, hava meydanlarında yapılacak tüm yönlendirme, bilgilendirme, uyarı, ikaz ve anonslar ile uçak seferleriyle ilgili uçuÅŸ öncesi, uçuÅŸ sırasında ve sonrasındaki tüm yönlendirme, bilgilendirme, uyarı, ikaz ve anonsların Türkçe'nin yanı sıra Kürtçe de yapılmasını istedi. Ancak bu talebe olumsuz yanıt verildi.

Kaynak: Al Jazzera Türk