KKTC seçime gidiyor

1983’te kurulan Kuzey Kırbıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) 2005’e kadar cumhurbaÅŸkanı Rauf DenktaÅŸ’tı. 2005 yılındaki seçimlerde aday olmayınca, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’yle barış ve federasyon devleti yanlısı olan Mehmet Ali Talat seçimi kazanarak cumhurbaÅŸkanı oldu. 2010’da ise seçimi DerviÅŸ EroÄŸlu kazandı. Ülkenin üçüncü cumhurbaÅŸkanı EroÄŸlu, 2015 seçimlerinde yeniden aday.

EroÄŸlu’nun anket sonuçlarına göre en yakın rakibi Meclis BaÅŸkanı Sibel Siber ve eski LefkoÅŸa Belediye BaÅŸkanı Mustafa Akıncı. Kıbrıs Türk tarafı baÅŸ müzakerecisiyken aday olmak için istifa eden Kudret Özersay, Arif Salih KırdaÄŸ, Mustafa UlaÅŸ ve Mustafa Onurer de diÄŸer adaylar.

Adayların tümünün gündeminde cumhurbaÅŸkanlığı seçimi sonrası yeniden baÅŸlayacak olan Rum Yönetimi ile müzakere süreci var. Seçim propogandalarında iki devletli çözüme ve bu sayede gelecek ekonomik kalkınmaya odaklanan adayların, çözüm ile ilgili yol haritaları deÄŸiÅŸiklik gösteriyor.

‘Ä°ki sene içinde Kıbrıs sorunu çözülecek’

CumhurbaÅŸkanı EroÄŸlu, 11 Åžubat 2014’te yeniden baÅŸlayan müzakere sürecinin mimarlarından biri. Rum tarafının masadan kalkmasıyla ara verilen sürecin Mayıs’ta yeniden baÅŸlayacağını söyleyen EroÄŸlu, çözümün iki yıl içinde geleceÄŸini söylüyor:

“Mayıs’ta yoÄŸunlaÅŸtırılmış müzakereler yapılacak. Haziran’da anlaşılan konular belirlenecek. Temmuz ayında ise anlaşılmayan hususların anlaşılması hedeflenecek. AÄŸustos ayında tatil yapılırken, Eylül’de garantör devletlerin de katılacağı çok taraflı toplantı düzenlenecek. Kasım’da ise çözüm planının hazırlanması, çözüm planının al-ver yapılarak müzakere edilmesi gerçekleÅŸtirilecek. Hedef ise Aralık ayında iki liderin üzerinde uzlaÅŸacakları antlaÅŸmanın iki halkın ayrı ayrı referandumuna sunulması.”

Ada’da 30 bin Türk askeri var

Türkiye’nin desteÄŸine her zaman ihtiyaç duyulacağını açıklayan ve Türk milliyetçiliÄŸini en önemli parti politikası olarak sunan Ulusal Birlik Partisi (UBP) ile koalisyondaki merkez saÄŸ Demokrat Parti (DP), EroÄŸlu’nu destekliyor. UBP’nin 50 sandalyeli mecliste 14, DP’nin ise 12 milletvekili var.

Müzakere sürecinde Rumların ÅŸartlarından biri de Kuzey’deki Türk askeri varlığının yok edilmesi ya da mümkün olan en az sayıya indirilmesi. Müzakere masasında bu ÅŸarta itiraz eden EroÄŸlu, “Türkiye’nin etkin ve fiili garantisini isteyen herkesten oy istiyorum. Özellikle güvenlik konusu çok önemlidir. Etrafımızdaki bu ateÅŸ çemberine baktığınız zaman, Kıbrıs’ta tek kurÅŸun atılmamasının nedeni Türkiye’nin garantörlüÄŸü ve Türk askerinin varlığıdır.” açıklaması yaptı.

Kuzey Kıbrıs, uzun yıllar katı ÅŸekilde uygulanan ambargo ve kısıtlamalar nedeniyle ekonomik, siyasi ve askeri olarak büyük ölçüde Türkiye’ye baÄŸlı kaldı. Yunanistan destekli darbeye karşılık, garantör devlet sıfatıyla 20 Temmuz 1974’te Ada'ya harekât düzenleyen Türkiye’nin kuzeydeki askeri varlığı sürüyor. Bugün Kuzey Kıbrıs’ta yaklaşık 30 bin Türk askeri bulunuyor.

Türkiyeli göçmenler

EroÄŸlu, muhalifler tarafından Türkiye’ye olan bağımlılığı artırması ve ekonomik alanda geliÅŸimin önünü kestiÄŸi gerekçesiyle eleÅŸtiriliyor. EroÄŸlu’nun destekçileri arasında önemli sayıda Türkiyeli KKTC vatandaşı da var. Rum kesiminin Ada’daki Türk nüfusunun arttırılması için getirilen bu Türkiyelilerin de vatandaÅŸlıktan çıkarılması talebine EroÄŸlu karşı çıkıyor.

KKTC’de 2011 yılında yapılan nüfus sayımının resmi sonuçları AÄŸustos 2013’te açıklandı. Devlet Planlama Örgütü (DPT) verilerine göre Kıbrıs'ın kuzeyinde sürekli ikamet eden kiÅŸi sayısı 286 bin 257. Toplam nüfus içinde Kıbrıs doÄŸumlu 160 bin 207 kiÅŸi yaşıyor. KKTC'de sürekli ikamet eden Türkiye doÄŸumlu kiÅŸilerin sayısı ise 104 bin 641. Bu rakam, toplam nüfusun yüzde 36,6'sını oluÅŸturuyor.

Türkiye’den Ada'ya ilk geliÅŸler 1974’teki müdahaleden hemen sonra, Kıbrıs'taki Türk varlığını artırmak amacıyla gerçekleÅŸti. Ä°kinci dalga 1980’lerde Ada'ya kimlik kartıyla giriÅŸlerin serbest bırakılmasıyla baÅŸladı. 2000’li yıllarda, Annan Planı’ndan sonra Ada'da yaÅŸanan inÅŸaat ve turizm patlamasıyla Türkiye’den çalışmak için çok sayıda kiÅŸi Kuzey Kıbrıs’a geldi.

‘Zaman geçirmeyeceÄŸiz, cesur adımlar atacağız’

KKTC Meclis BaÅŸkanı Sibel Siber, aynı zamanda KKTC’nin ilk kadın baÅŸbakanı. Seçilirse OrtadoÄŸu’nun ilk kadın cumhurbaÅŸkanı olacak. Siber, kadınlara özel projelerinin yanı sıra Kıbrıs Türk halkının da özgüvenini artıracak çalışmalar yapacağını söylüyor. Müzakere masasında gündeme gelen ancak uzlaşılamayan güven arttırıcı önlemler konusunda adım atacağını belirtiyor.

Kapalı MaraÅŸ bölgesinin açılması ve izolasyonların kalkması için çözümü beklemeyeceÄŸini, parallel olarak bu iki konu üzerine çalışacağını söyleyen Siber, 2013’teki milletvekili seçimlerinde en fazla oyu alan ve mecliste 21 sandalyeye sahip sosyal demokrat Cumhuriyetçi Türk Partisi’nin ve partiye destek veren BirleÅŸik Güçler’in cumhurbaÅŸkanı adayı. Ä°kinci CumhurbaÅŸkanı Mehmet Ali Talat da mitinglerine katılarak Siber’e destek veriyor.

Diğer sosyal demokrat aday bağımsız

Mustafa Akıncı, LefkoÅŸa halkının önemli bir kesiminin desteklediÄŸi sosyal demokrat bir diÄŸer aday. Seçimlere bağımsız olarak giren Akıncı, partilere eÅŸit mesafeli cumhurbaÅŸkanı olmanın avantajlarını savunuyor.

Müzakereler konusunda Akıncı da Sibel Siber ile benzer görüÅŸlere sahip. Akıncı, “Kapsamlı çözüm uÄŸraÅŸlarının yanı sıra, paralel bir süreçte, her iki toplumun günlük yaÅŸamına katkı yapacak çeÅŸitli güven artırıcı önlemlerin uygulanmasına özel önem vereceÄŸiz. Bu kapsamda, Kapalı MaraÅŸ bölgesinin BM gözetiminde yerleÅŸime açılması ve bu açılışa eÅŸ zamanlı olarak Kıbrıslı Türklerin, ticaret ve turizm alanında yaÅŸadıkları dar boÄŸazların aşılması için MaÄŸusa Limanı ve Ercan Havaalanının kullanılabilmesinin yolları üzerinde uzlaÅŸma aranacak.” diyerek müzakerelere paralel bir süreç yürüteceÄŸini açıkladı.

Akıncı, Türkiye ile kurulacak iliÅŸkinin de zemininin ‘teslimiyet ya da çatışma deÄŸil, uzlaÅŸma’ olması gerektiÄŸini söylüyor. Kıbrıslı Türklerin kendi kurumlarını gerçek anlamda sahiplenmesinin yaÅŸamsal önemde olduÄŸunu savunuyor.

Eski müzakereci de aday

11 Åžubat 2014’te baÅŸlayan müzakere sürecinde Türk tarafını temsilen baÅŸ müzakereci görevini yürüten Kudret Özersay, bu görevden cumhurbaÅŸkanı adayı olmak için istifa etti. Genç bir aday olması, müzakere masasındaki konulara hâkimiyeti ve çözüme olan inancıyla tanınan Özersay, Türkiye ile iliÅŸkilerin ‘çok saÄŸlıklı olmadığı’ görüÅŸünde:

“Türkiye ile ÅŸu anda çok da saÄŸlıklı olmayan iliÅŸkilerimizin düzeltilmesinde, bir baÅŸka ifadeyle normalleÅŸtirilmesinde, iki taraf arasında yapılacak çeÅŸitli antlaÅŸmalar en iyi yöntem olarak akla gelmektedir. Tarafların bir birilerinin egemenliÄŸine saygı duyacakları ve iç iÅŸlerine karışma anlamına gelecek davranışlardan kaçınacakları yönünde karşılıklı taahhüt altına girmeleri, bunun baÅŸka bazı devletlerin arasında olduÄŸu gibi çaÄŸdaÅŸ antlaÅŸmalarla düzenlenmesi yararlı olacaktır. Buna kuÅŸkusuz savunma alanındaki bir antlaÅŸmayı da eklemek gerekir.”

Parlamenter sistemle yönetilen ülkede Cumhuriyet Meclisi, 50 üyeden oluÅŸuyor. Milletvekilleri beÅŸ yıllığına seçiliyor. DoÄŸrudan halk tarafından seçilen cumhurbaÅŸkanının görev süresi de beÅŸ yıl. Seçimin ilk turu olan 19 Nisan’da hiçbir aday yüzde 50’yi geçemezse, 26 Nisan’da yapılacak bir sonraki turda en yüksek oyu alan iki aday yarışacak. En fazla oyu alan kiÅŸi ülkenin yeni cumhurbaÅŸkanı olacak. 7 adayın yarışacağı seçimde, 176 bin 916 seçmen, 693 sandıkta oy kullanacak. 

Ülke gelirinin önemli kısmı turizmden geliyor

KKTC’nin gayri safi milli hasılası yedi buçuk milyar Türk Lirası’nın üzerinde. Ülke milli gelirinin yüzde 30’a yakın kısmını Türkiye’den gelen yardımlar oluÅŸturuyor. Turizm ve tarım da en önemli kalemlerden. Yılda yaklaşık bir milyon yabancı turisti ağırlayan ülkenin net turizm geliri 450 milyon dolar. Yabancı turistlerin yüzde yetmiÅŸten fazlası, Türkiye’den geliyor.

286 bin nüfuslu ülkede iÅŸsiz sayısı 13 bine yakın. Ülkede artan iÅŸsizlik oranları, özellikle üniversite mezunu gençlerde yurt dışına göç oranlarının artmasına yol açıyor. Ülkedeki okullaÅŸma oranı ilkokul ve ortaokul seviyesinde yüzde 100. YükseköÄŸretimde okuma oranı da yüzde 87 civarında.

BM’nin Kıbrıs Cumhuriyeti olarak tanıdığı Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Avrupa BirliÄŸi üyesi olduÄŸu için, KKTC vatandaÅŸları arasında Kıbrıs vatandaÅŸlığına geçenlerin sayısı da artıyor. Böylece Avrupa’da iÅŸ, eÄŸitim ve saÄŸlık imkânlarından yararlanan Kıbrıslı Türklerin, sadece KKTC’yi tek tanıyan ülke olan Türkiye üzerinden yurt dışına çıkış kısıtlaması da ortadan kalkıyor.

Kaynak: Al Jazeera