Tarımda büyüme riske girebilir

2013 yılında yüzde 4.2 oranında büyüyen Türkiye ekonomisi 2014'te yüzde 2.9 büyüdü. Üç ana sektör sanayi, hizmetler ve tarımda büyüme oranları düÅŸtü, tarım sektörü daraldı. Ekonomist Arda Tunca tabloyu ÅŸöyle anlatıyor:

“2013'ten 2014'e sanayi büyümesi yüzde 4.1'den yüzde 3.5'e, hizmetler büyümesi yüzde 5.5'ten yüzde 4'e geriledi ama tarımdaki yüzde 3.5'lik büyüme yüzde 1.9'luk küçülmeye dönüÅŸtü. Milli gerlirin oluÅŸumunda sanayi ve hizmetler sahip oldukları payları korudular ve hatta artırdılar ama tarımın payı yüzde 9.2'den yüzde 8.8'e geriledi.”

 

 

“Tarımdaki daralmanın genel büyümeye etkisi sınırlı”

Peki tarımdaki bu küçülme büyümenin genelini nasıl etkiliyor? Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü ÖÄŸretim Üyesi ve Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Bülent Gülçubuk’a göre tarım daralmasının genele etkisi küçük. Gülçubuk,  2014 yılında iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi, doÄŸal afetler yüzünden tarım sektörünün yüzde 2 civarında küçüldüÄŸünü fakat bunun genel ekonomiyi etkileyecek boyutta olduÄŸunu söylemenin zor olduÄŸunu ifade ediyor:

“2014 yılı ekonomik büyüme beklentisi beklenenin altında çıkınca hemen bir suçlu aranmaya baÅŸlandı ve bulundu: 'tarım'. Bir ekonomide genel anlamda büyüme hızı yavaÅŸladı ise, daraldı ise bu hemen hemen bütün sektörleri etkiler veya bütün sektörlerdeki daralma, küçülme genel ekonomiyi etkiler. Tarımın GSMH’ daki payı yüzde 7-8’dir. Türkiye’nin GSMH yaklaşık 800 milyar dolar olup, bunun yaklaşık 60 milyar doları tarımdan gelmektedir. Bunda da yüzde 2 oranında bir daralma; 1,2 milyar dolarlık bir etki demek ki, bu miktarın genel ekonomide bir etkide bulunduÄŸunu söylemek ekonomik açıklamaya konu olacak bir deÄŸer olduÄŸunu söylemek zordur. Yani, yaklaşık yüzde 5’lik büyüme (35-40 milyar dolar) beklentisinde 1,2 milyarlık dolarlık bir sektörü yani tarım daralmasını neden olarak göstermek doÄŸru deÄŸildir.”

“Tarım sektörü sıçrama yapamıyor”

Al Jazeera’ye konuÅŸan Gülçubuk, tarımın son 3 yıldır genel ekonomik büyümenin altında bir büyüme gösterdiÄŸini, bütün desteklere, teÅŸviklere, önlemlere raÄŸmen sektörün bir türlü sıçrama yapamadığından yakınıyor:

“Bu durum destekleme politikalarının ve uzun dönemli genel önlemlerin tekrar tekrar gözden geçirilmesi gereÄŸini ortaya çıkarıyor. Tabii tarımsal ürünlerde arz azalınca, iklim deÄŸiÅŸikliklerinin etkisi hissedilmeye baÅŸlanınca fiyatlarda artış gösteriyor. Bu de ekonominin temel kuralıdır. Bunun için tarımsal üretimde arz-talep dengesini her açıdan gözeten tarım politikalarının dikkate alınması gereÄŸini ortaya çıkarıyor.”

Ekonomist Arda Tunca’ya de göre tarım politikalarını yeniden gözden geçirmeli:

“Büyüme ile beraber enflasyon verisini de hesaba katınca, Türkiye ekonomisinin reform ihtiyacının sadece sanayide deÄŸil, tarımda da gerekli olduÄŸu sonucuyla karşı karşıya kalıyoruz. Türkiye, çok yönlü politika arayışlarıyla verime odaklanmış bir tarım sektörünü geliÅŸtirmek durumundadır. Son dönemlerde sıkça gündeme gelen gıda fiyatları artışları mevsimsel etkilerin dışında, tarım sektörünün yapısal sorunlarıyla da yakından ilgilidir.Son yıllarda, tarım sektörünün en yüksek yıllık büyüme oranını yüzde 6.1 ile 2011'de kaydettiÄŸini görüyoruz. Aynı yılda Türkiye ekonomisinin genel büyüme oranının da yüzde 8.8 olduÄŸunu bilmekte fayda var.”

“Don riski çiftçiyi düÅŸündürüyor”

Uzmanlar kar yağışı ve don riski ile birlikte tarımda bu yıl da yüksek büyüme beklememek gerektiÄŸi görüÅŸünde.

Dünya Gazetesi Yazarı Ali Ekber Yıldırım bu yıl da hava ÅŸartlarıyla üretimde düÅŸüÅŸ bekliyor:

“2015 yılında bugüne kadar yaÄŸan yağışlar dikkate alındığında kuraklığın bir tehdit olarak görülmediÄŸi ancak son günlerde bazı bölgelerde kar yağışı ve don felaketinin yaÅŸanması bazı ürünleri olumsuz etkileyecek. Bu nedenle üretimde düÅŸüÅŸ yaÅŸanması bekleniyor. Daha büyük felaketler olmazsa tarımda  2015'in pozitif büyüme ile kapatması daha yüksek bir olasılık olarak görünüyor.”

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Bülent Gülçubuk 2014’te olduÄŸu gibi 2015 yılında da tarımda büyüme beklemenin biraz zor olduÄŸunu söylüyor:

“Bugünden birçok üründe don tehlikesi riski ortaya çıktı ve çiftçiyi karar kara düÅŸündürüyor. Fındıkta, kayısıda, üzümde, karpuzda, birçok üründe üretim azalması riski belirdi. Seracılar sürekli nöbette. Her ne kadar buÄŸdayda rekolte artışı beklense de bu katma deÄŸeri yüksek ürünlerdeki (fındık, kayısı gibi) düÅŸüÅŸ karşısında pek fazla etkide bulunmayacak. Bütün bunlardan dolayı 2015 yılında tarımda büyüme beklemek zor, hele hele %4-5 büyüme beklemek çok daha zor. Burada öncelikle düÅŸünülmesi gereken konu giderek tarımsal geliri azanlan ve daha fazla risklerle karşı karşıya kalan çiftçinin neler yapacağıdır ve bu konuda hükümetin ne yapacağıdır. Politikaların sil baÅŸtan gözden geçirilmesi gerekir.”

Tarımda büyüme yüzde 1.5’i aÅŸmaz

Arda Tunca’ya göre ise tarımda büyüme yüzde 1.5’i aÅŸmaz:

“2015 yılında tarım sektörü, mevsimsel etkilerin olumsuzlukları yaÅŸanmadığı takdirde büyümeye dönüÅŸ yaÅŸasa dahi, oranın yüzde 1.5'in üzerinde olmayacağını düÅŸünüyorum. Türkiye'nin 2015 yılı büyüme oranının yüzde 2.5-3 arasında olacağı tahminiyle, olaÄŸanüstü mevsimsel koÅŸulların (kuraklık, don, v.b.) oluÅŸmadığı bir durumda tarım da bu düÅŸük büyümeye ayak uyduracaktır.”

Kaynak: Al Jazeera