Engelliye hibe umudu

BaÅŸbakan Ahmet DavutoÄŸlu, engellilere iÅŸ kurmaları için hibe verileceÄŸini partisinin geçen ayki TBMM Grup Toplantısı'nda duyurdu. Buna göre kendi iÅŸini kurmak isteyen engelli vatandaÅŸlara 36 bin Türk Lirasına kadar hibe verilecek.  

Haberi duyan birçok engelli kendi iÅŸini kurmak için krediye baÅŸvurmak istedi. Ancak hibe almak için bazı ÅŸartlar gerekiyor. Öncelikle giriÅŸimci engellinin giriÅŸimcilik sertifikası olması gerekiyor. Devlet hibeyi hemen vermediÄŸi için de biraz sermaye lazım. Sermayesi olan ya da borçlanabilen engelli giriÅŸimci kendi iÅŸ yerini açmak için kolları sıvadı. Sermayesi olmayan ya da borçlanamayan ise geri adım atmak zorunda kaldı.

Hibe iş kapısı oldu

 

Özcan Etiz engeli olduÄŸu için yıllardır iÅŸ bulamadığını söylüyor. [FotoÄŸraf: Sümeyye Ertekin]

42 yaşındaki Özcan Etiz, hibeden yararlanarak Ä°stanbul'da kendi iÅŸ yerini açan engelli giriÅŸimcilerden biri. Etiz, 2012 yılında mide kanseri olduÄŸu için midesi alındı. Hastalığa baÄŸlı olarak iÅŸitme kaybı yaÅŸadı. Doktor ağır iÅŸlerde çalışamayacağına dair rapor verince uzun süre iÅŸsiz kaldı. Ä°ki çocuk babası Özcan Etiz bir süre yaÅŸadığı ilçenin kaymakamlığınının yardımı ile geçindi. Engellilere yönelik hibe programını duyunca da Ä°Åž-KUR'a müracat etti. Önce giriÅŸimcilik sertifikası alması gerekiyordu. Dokuz günlük bir eÄŸitimden sonra sertifikasını alan Etiz, hazırladığı projeyi baÄŸlı bulunduÄŸu Ä°Åž-KUR'a sundu. Yaklaşık bir ay sonra talebi kabul edildi ve bir kebap salonu açtı:

"Bu iÅŸe baÅŸlarken sertifikam yoktu. Dükkanı kiraladıktan sonra biraz borca girdim. Malzemeler 17 bin lira tuttu. Yarısını borç yaptım, yarısını senet karşılığı aldım. Ä°Åž-KUR Ä°l MüdürlüÄŸü iÅŸ yerimi açtıktan bir iki ay sonra bana 32 bin lira ödeme yaptı. Borcumun bir kısmını ödedim. Bundan sonra her ay elektrik, su, telefon gibi faturaların da yüzde 60'ını devlet ödeyecek."

Engeli nedeniyle iÅŸ bulamayan Etiz için devletin verdiÄŸi hibe bir kurtuluÅŸ olmuÅŸ. Artık kendi iÅŸinde çalışarak evine ekmek götüreceÄŸi için memnun.

 

GOP Sakatlar DerneÄŸi BaÅŸkanı Ahmet Gürlevik projenin doÄŸru ama uygulamanın yanlış olduÄŸunu düÅŸünüyor. [FotoÄŸraf: Sümeyye Ertekin]

Ancak herkes Özcan Etiz kadar ÅŸanslı deÄŸil. 40 yaşındaki Hatice Tan doÄŸuÅŸtan yüzde 57 engelli, bacağında protez, parmaklarında eksiklik var. Tan, geçen yıl 20 yıllık eÅŸinden boÅŸanınca Adıyaman’dan Ä°stanbul’a geldi ve ailesi ile yaÅŸamaya baÅŸladı. Maddi durumu müsait olmadığı için kızını yanına alamayan Hatice Tan engelliler için verilecek hibeyi duyunca bir lokanta açmak istedi. BaÄŸlı olduÄŸu BayrampaÅŸa Ä°Åž-KUR'a gitti. 36 bin liralık hibe için gereken ÅŸartları öÄŸrendiÄŸinde ise geri adım atmak zorunda kaldı.

“Projeyi araÅŸtırdığımda, bu iÅŸ için benim de bütçemin olması gerektiÄŸini öÄŸrendim. Mesela 20 bin liralık bir iÅŸ yeri açmak istesem, önce benim elimde 20 bin lira olması gerekiyor. Ä°ÅŸyerimi açtıktan sonra benim harcadığım 20 bin lirayı bana bir yılda taksitle ödüyor. Üstelik iki yıl içinde iflas edersem verdiÄŸi parayı yasal faiziyle geri alıyor.”

“Proje doÄŸru, uygulama yanlış” 

“40 yaşımdayım kendi ayaklarım üzerinde durmak için çaba harcıyorum. Ama bu riske giremem” diyen Tan, kredi almak istemiÅŸ ancak geliri olmadığı için onu da alamamış.  Hatice Tan’ın devletten talebi ise ÅŸartların esnekleÅŸtirilmesi ve paranın baÅŸta toplu olarak verilmesi.

GaziosmanpaÅŸa Sakatlar DerneÄŸi BaÅŸkanı Ahmet  Gürlevik, BaÅŸbakan bu hibeyi açıkladıktan sonra çok sayıda telefon aldıklarını söylüyor. Ancak detayları öÄŸrendikten sonra engellilerin geri adım atmak zorunda kaldıklarını ifade ediyor, "Proje doÄŸru ama uygulama yanlış" diyor.

Türkiye Sakatlar DerneÄŸi Hukuki Ä°ÅŸlerden Sorumlu Genel BaÅŸkan Yardımcısı Avukat Turan Hançerli ise hibeden sigortalı engelli vatandaÅŸların yararlanamayacağını söylüyor:

“Çalışamayan engellilerin büyük bölümü engelli aylığından yararlanıyor. Bu yatırımı yaptığında muhtaçlık talepleri ortadan kalkacağı için bu gelirleri kesilir. Ä°flas, kapatma durumunda verilen hibe parası yasal faiziyiyle geri alınacak. Engellileri korkutan en büyük nokta da bu.“

BaÅŸbakan DavutoÄŸlu’nun açıkladığı hibe projesi aslında 2014 yılında baÅŸladı. Bu kapsamda 36 bin lira hibe verilecek kiÅŸiler, çalışabilir durumdaki engelli vatandaÅŸlar olacak. Engelli bireyler fiili olarak kendileri iÅŸbaşında olacaklar. Ancak emekli olan engellilerin proje baÅŸvuruları kabul edilmeyecek. Aksi durumların sonradan tespit edilmesi halinde ise proje iptal edilecek ve yapılan ödemeler geri alınacak.

Åžimdiye kadar 186 adet proje komisyona sunuldu, bu projelerden 127'sine doÄŸrudan veya ÅŸartlı kabul verildi. Sözkonusu projeler için de 3 milyon 133 bin 98 TL kaynak tahsis edildi.

Hazırlanacak projelerin, 28 Haziran 2015 akÅŸamına kadar Ä°Åž-KUR'a teslim edilmesi gerekiyor.

Kaynak: Al Jazeera