Safevi Şiası ve Ali Şiası kavgası

Önceki gün bu köÅŸede Fars milliyetçiliÄŸi ile ilgili yazdığım yazıda kısaca ‘Ä°slam’a Karşı Ä°slam Projesi’ kapsamında batının Ä°slam Dünyası’na seküler bir Ä°slam’ı dayatmak için; 'Mezhebe karşı mezhep', 'ılımlı Ä°slam’a karşı radikal Ä°slam', 'coÄŸrafyaya karşı coÄŸrafya ve ırka karşı ırk' stratejisi ile hareket ettiÄŸini ve bu nedenle de Ä°ran’a bir alan açıldığını yazmıştım.

Åžahtan önce devrimci olan Åžia’nın, “Ä°ran Ä°slam Ä°nkılabı” devriminden sonra devletçiliÄŸi devrimcilikle beraber yürütmeye çalıştığını, bugün ise Fars MilliyetçiliÄŸi olarak karşımıza çıktığını ifade etmiÅŸ ve bunun Ä°ran ile birlikte Ä°slam dünyasındaki çatışma ve sekülerleÅŸmeyi daha da hızlandıracağını ifade etmiÅŸtim. Bunları ifade ederken aynı zamanda Safevi Åžia’sı ile Ali Åžia’sı kavgasının, bugün karşımıza Arap Åžia’sı ile Fars Åžia’sının çatışması olarak çıkma eÄŸilimi taşıdığını vurgulamıştım.

Öncelikle ÅŸunu ifade edeyim ki anlatmaya çalıştığım olgu, Fars milliyetçiliÄŸinin bugün Åžia inancı üzerinden kendisine bir alan açtığı ve nihayetinde bunun Ä°slam Milleti’nin birlik ve beraberliÄŸinden ziyade bunun ayrıştırmaları daha da kamplaÅŸtırdığı gerçeÄŸini haykırmaktır. Bu nedene bu yazılanları Åžia karşıtı üzerinden okumak gerçekçi deÄŸildir, bir durum tespitidir.

Ali Åžeriati’nin dediÄŸi gibi, “Bugün Ä°slam dünyasında ÅŸiddetlenen bu yalancı savaÅŸ Ali Åžiası’yla Muhammedî SünnîliÄŸin savaşı deÄŸildir. Bu savaÅŸ, “Safevî Åžiası”nın “Emevî SünnîliÄŸi” ile savaşı olup Safevîler’in Osmanlılar’la savaşının ve bu iki düÅŸman devletin siyasette dini kullanmalarının yansımasıdır” diyordu. Åžeriati amaç olarak “Sünnî halkın, Ä°slam’ın tehlikesi Åžiîliktir, diye korkmasını saÄŸlamak, Åžiî halkı da, Ä°slam’ın tehlikesi Sünnîliktir'' diye korkutmaktır! DüÅŸman için bundan daha iyi bir baÅŸarı olamaz” derken, geldiÄŸimiz nokta “DüÅŸman” için bulunmaz bir fırsattır ve ne yazık ki Fars milliyetçiliÄŸi üzerinden bu tuzaÄŸa düÅŸülmüÅŸtür. Öyle ki, "Büyük Ä°ranlı KimliÄŸi Konferansı"nda konuÅŸan Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Yardımcısı Ali Yunusi’nin "BaÄŸdat bizim baÅŸkentimizdir" diyerek Ä°ran kültür coÄŸrafyasının Çin sınırından Hint alt kıtasına, Kuzey Kafkasya'dan Basra Körfezi'ne ulaÅŸan coÄŸrafyayı kapsadığını savunması Ä°ranlı yetkililer yakın zamanda Sana'yı, Beyrut, Åžam ve BaÄŸdat'tan sonra Ä°ran'ın ele geçirdiÄŸi 4. baÅŸkent olduÄŸunun altını çizmesi tamda bu tuzaktır. 

Bana göre; bugün yapılması gerekenlerin başında Ä°ran’ın Safevi Åžia anlayışını terk ederek, Ali Åžia’sına doÄŸru yönelmesidir. Yoksa bu Ä°ran açısından yakın zamanda bir Arap Åžia’sı ile Fars Åžia’sı arasında bir etnik savaşı doÄŸurabilir. Böyle bir potansiyelin varlığı tartışmalarını Åžia tarihini incelediÄŸimizde net olarak görebiliyoruz.

2013 yılında Timetürk’te yayınladığımız makalede ÅŸu görüÅŸler dile getirilmiÅŸti:

“Safevi Åžiası tıpkı Emevi SünniliÄŸi gibi çıkarcı, milliyetçi, mezhepçi ve otorite yanlısıydı. Ali Åžiası, 4 halife ve 4 Ä°mam’ın yolunda olan, Sünnilik ise her ÅŸeyde Allah rızasını gözeten, ümmetçi, mezhep yerine Ä°slam’ı önceleyen ve zalimlere meydan okuyanlardı… 

Safevi Åžiası’nın Ali Åžiası’na galip gelmesini önlemeliyiz. Safevi Åžiası çıkarcıdır, ulusalcıdır ve zalim sultaların yanında yer alır. Ali Åžiası ve Ä°mam Hüseyin’in taraftarı olmak ise Allah’a dayanır, ümmetçidir ve zalim sultanlara asla sırt dayanmaz.”Bu nedenle bugün Suriye’de karşımıza çıkan Ali Åžia’sı deÄŸil Safevi Åžia’sıdır ve bu nedenle de ümmet arasındaki ayrılığı daha da arttırmaktadır. 

“Ali Åžiası ve Safevi Åžiası” arasındaki farkı anlatan birçok alimin eserinin olduÄŸunu gördüm. Bu konuda Seyyid Muhsin el-Emin el-Amili (Ö: 1954), Ayetullah Burucerdi (Ö: 1961), Seyyid Muhammed Ali eÅŸ-Åžehristani (Ö: 1967), Ali Åžeriati (Ö: 1977), Ayetullah Murtaza Mutahhari (Åž: 1979), Ayetullah Mahmud Talakani (Ö: 1979) ve Muhammed Hüseyin Fadlallah (Ö: 2010) birçok eser kaleme almıştı. 

Bütün bu alimler ve benzerleri Ali Åžiası’nı Safevi Åžiası’ndan ayırmak için çaba sarfetmiÅŸlerdi. Bu alimlerin ıslah çalışmalarının başında Ali Åžiası’nın içine sızmış olan tarihsel hurafelerden arındırmak, sahabelere küfrü yasaklamak ve en önemlisi çıkarcı Fars milliyetçiliÄŸini bu düÅŸünceden beri tutmaktı. Üstad Ali Åžeriati “Ali Åžiası Safevi Åžiası” ve üstad Mutahhari “Hamase-i Hüseynî / Ä°mam Hüseyin ve Kerbela” bunun son güzel örnekleri sayılıyor.”

Bugün üzülerek gördüÄŸüm Ä°ranlılık olgularının ÅžialaÅŸtırıldığı ve Åžia olgularının da Ä°ranlılaÅŸtırıldığıdır. Fars milliyetçiliÄŸinin dini-milli boyutu, 1979 devriminden sonra Ä°ran Ä°slam devleti tarafından resmi ideoloji olarak benimsenmiÅŸtir. Kurulan yeni rejim Ä°slam’da etnik gurupların eÅŸitliÄŸinden bahsetse de Farslığını korumaktadır…Özellikle devrimden sonra Åžia’nın Ä°ranlılaÅŸtırılması devlet ve düÅŸünürler tarafından yürütülmeye baÅŸlanmış bu manada Fars dili özellikle her ÅŸeyin önünde tutularak Fars MilliyetçiliÄŸinin kurumsallaÅŸması saÄŸlanmıştır.

Bu ve benzeri görüÅŸlerin çok sayıda temsilcisini görmek mümkün. Mortaza Motahari Ä°ran Ä°slam Cumhuriyetinin ideologlarındandır Ä°ranlıların Araplılığı deÄŸil Ä°slam’ı kabul ettiklerini söylemektedir. Bu doÄŸrultuda Muaviye’nin Arap milliyetçiliÄŸini kınamaktadır. O, Peygamberin bir hadisine dayanarak (SahihliÄŸi tartışmalı) Ä°ranlıların bir gün Arapları Ä°slam’a davet edeceklerini söylüyor”

Peki Fars milliyetçiliÄŸinin yayılmacılığı üzerinden bölge nasıl ÅŸekillendiriliyor, asıl buraya dikkat etmek gerekiyor…

Bugün Ä°slam dünyasındaki bir milyar altı yüz milyon Müslüman’ın sadece yüz yetmiÅŸ milyonu Åžii mezhebine mensuptur. Ä°ran, Azerbaycan, Irak ve Bahreyn’de çoÄŸunluÄŸu oluÅŸturan Åžiiler, Lübnan’ın da en büyük mezhepsel grubudur. Afganistan, Pakistan, Hindistan gibi yakın doÄŸu ülkelerinin yanı sıra sadece Kuveyt ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkelerinde de toplam 14 milyondan fazla nüfusları vardır, ve ne yazık ki bu anlamda her ülke kendi içerisinde burada duyduÄŸu güvensizlikle Fars MilliyetçiliÄŸine karşı baÅŸka milliyetçilikler oluÅŸturma derdi içerisindedir.

Dikkat edin, Ä°ran karşıtlığının önderliÄŸini yapan Suudi Arabistan, "Fars milliyetçiliÄŸinin yayılmacılığına karşı" Arap milliyetçiliÄŸinin kalesi konumuna geldi ve bunu Vehabilikle yoÄŸurdu.Suud’da dünyada yayılmacılığını Vehabilik üzeriden geliÅŸtirmekte ve Arap MilliyetçiliÄŸini oluÅŸturabilmektedir… 

Suudi Arabistan, Türkiye, Ürdün ve Mısır gibi Sünni Arap devletleri bölgede bir “Åžii hilali”nin oluÅŸmasından kaygı duymaktadırlar ve bunu açıkça ifade etmektedirler. Bu baÄŸlamda Sünni Arap devletlerinin gözünde Ä°ran, “Ä°srail’den daha tehlikeli” bir hal almaya baÅŸlamıştır. Bu anlayışa göre Ä°srail’in bölgede Ä°ran kadar yayılma olanağı yoktur. Ä°ran ise Åžiilerin olduÄŸu her yere girebildiÄŸi için nüfuzunu daha da artırabilmektedir. Söz konusu algılama, bölgedeki Müslüman ülkelerde Åžii-Sünni ayrışmasının ortaya çıktığına iÅŸaret etmektedir.