İsrail'de seçim senaryoları

srail'de dikkatler 17 Mart'taki genel seçimlere kilitlenirken, anketler Herzog-Livni ikilisini Likud'un önünde gösteriyor. Ancak, saÄŸcı partilerden alacağı destekle hükümeti Binyamin Netanyahu liderliÄŸindeki Likud'un kurması da ihtimal dışı görünmüyor.

Genel seçimlere hazırlanan Ä°srail'de son hükümet krizi, BaÅŸbakan Binyamin Netanyahu'nun YeÅŸ Atid Partisi lideri Maliye Bakanı Yair Lapid ve Hatnuah Partisi lideri Adalet Bakanı Tzipi Livni'nin de aralarında bulunduÄŸu 6 bakanı görevden almasıyla patlak verdi.

Parlamentonun feshedilmesinin ardından, liderler genel seçimlerin mart ayında yapılması konusunda anlaÅŸmaya vardı. Bu çerçevede kuruluÅŸundan bu yana 20. kez genel seçimlere giden Ä°srail, hükümetlerin ömrünün kısa olması ve genelde erken seçimle sonuçlanması göze çarpan önemli bir nokta. Ä°statistikler, Ä°srail'de bir hükümetin ömrünün ortalama 3 yıl olarak gösterirken, son Netanyahu hükümeti ise sadece 21 ay görev başında kaldı.

Seçim öncesi yapılan anketler Netanyahu'nun akıbetine iliÅŸkin ipuçları veriyor. Ä°srail radyosunun çarÅŸamba günü yayınladığı son ankete göre, Herzog ve Livni partilerinin oluÅŸturduÄŸu Siyonist Birlik,Ä°srail meclisindeki 120 koltuktan 24'ünü alabiliyor, Netanyahu'nun Likud Partisi ise 21 sandalyede kalıyor.

Seçim sistemi

Ülkenin "tek seçim bölgesi" olarak kabul edildiÄŸi Ä°srail'de nispi temsil sistemi uygulanıyor. 17 Mart'ta sandık başına gidecek Ä°srailliler, herhangi bir adaya deÄŸil, 120 ismin bulunduÄŸu parti listesine oy verecek. 

Her partinin seçimde aldığı oy oranı kadar, hazırladığı listedeki aday meclise girmeye hak kazanacak. Buna göre, bir parti yüzde 10 oy alması halinde, mecliste 12 sandalyeye sahip olacak. Partilerin, Knesset'e girebilmesi için yüzde 3,25 olan seçim barajını aşması gerekiyor. 

Barajı aÅŸan siyasi partiler, aldıkları oy karşılığı mecliste belli sayıda sandalye kazanmalarının ardından, bu partilerin yeni bir koltuk daha elde etmeye yetmeyen artık oyları ve barajın altında kalan partilerin oyları, meclise girmeye hak kazanan partiler arasında yeniden dağıtılacak. Bu dağıtım seçim sonuçlarındaki oy dağılımı yüzdelerine göre yapılacak.

Ä°srail seçim sisteminde barajın düşük olması ülke siyasetinde aktif partilerin çoğunun Knesset'te temsil edilmesine imkan tanıyor. Mevcut baraj uygulaması, bir partinin tek başına iktidara gelmesini ise son derece güç hale getirdiÄŸinden, Ä°srail'de koalisyon hükümetleri alışılageldik bir tablo. Bu nedenle, geçmiÅŸteki bazı hükümetlerde tamamen farklı siyasi çizgide olan partiler, aynı hükümet çatısı altında birleÅŸmek zorunda kalmıştı.

Sandıktan yine koalisyon çıkacak

Seçimde yarışacak partileri sonuçların açıklanmasının ardından bu sefer de koalisyonu oluÅŸturma maratonu bekleniyor. Ä°srail'de koalisyon hükümeti oluÅŸturabilmek için 61 koltuÄŸa ihtiyaç duyuluyor. Ülkede çoÄŸu zaman seçim sonuçlarına yakın veriler ortaya koyan anketler, 17 Mart seçimlerinde bir partinin tek başına iktidara gelemeyeceÄŸini gösteriyor. 

Koalisyon senaryoları

Ä°srail'deki son anketlere göre, seçim sonrasında 120 koltuÄŸun partilere dağılımının ÅŸu ÅŸekilde olması bekleniyor:

"Siyonist Birlik (24), Likud (21), BirleÅŸik Arap Listesi (13), HaBayit HaYehudi (13), YeÅŸ Atid (13), Kulanu (8), Åžas (7), BirleÅŸik Tora YahudiliÄŸi (6), Yisrael Beitenu (6), Meretz (5), Yahad (4)"

Söz konusu anketler esas alındığında partilerin siyasi çizgilerine göre, Likud, Yisrael Beitenu, HaBayit HaYehudi ve Yahad'dan oluÅŸan saÄŸcı partiler 44, Ultra-Ortodoks partilerin 13, YeÅŸ Atid ve Kulanu'ndan oluÅŸan merkez partiler 21, Siyonist Birlik ve Meretz'in oluÅŸturduÄŸu liberal solcu partiler 29, BirleÅŸik Arap Listesi'nin ise 13 koltuk elde edeceÄŸi öngörülüyor.

Anketler her ne kadar Herzog-Livni ikilisini Netanyahu'nun Likud partisi önünde gösterse de Netanyahu'nun yeni dönemde koalisyon kurabilme ihtimali saÄŸcı partilerden alabileceÄŸi destek dolayısıyla daha muhtemel deÄŸerlendiriliyor.

Netanyahu karşıtı bir hükümet kurulması için ise Herzog'un bazı saÄŸcı partilerin desteÄŸini alması gerekiyor.

Öte yandan, BirleÅŸik Arap Listesi'nin herhangi bir koalisyonda yer alması beklenmiyor. BirleÅŸik Arap Listesi'nin önde gelen milletvekillerinden Ahmed Tibi, "Ä°sral'in iÅŸgali devam ettiÄŸi sürece herhangi bir koalisyonda yer almayacaklarını" açıklamıştı.

Öngörülen ancak zayıf bir ihtimal olarak deÄŸerlendirilen son senaryo ise "Birlik hükümeti" kurulması. Herzog, olası bir birlik hükümeti için Netanyahu'nun parti baÅŸkanlığını bırakması ÅŸartını koÅŸmuÅŸtu. 

Ä°srail'de önde gelen partileri 2013'te Knesset'te elde ettikleri koltuk sayıları ise ÅŸöyle:

"YeÅŸ Atid (19), Likud (18), Ä°ÅŸçi Partisi (15), HaBayit HaYehudi (12), Yisrael Beiteinu (13), Åžas (11), BirleÅŸik Tora YahudiliÄŸi (7), Hatnuah (6), Meretz (6), HadaÅŸ (4), Ra'am-Ta'al (4), Balad (3), Kadima (2)"

Hatnuah Partisi lideri Tzipi Livni ile Ä°zak Herzog liderliÄŸindeki Ä°ÅŸçi Partisi, "radikal saÄŸa" karşı mücadele amacıyla "Siyonist Birlik" adı altında ortak bir listeyle 2015 seçimlerine giriyor.

Ä°srail'de seçim barajının yüzde 2'den yüzde 3,25'e çıkarılması Arap partilerini zor durumda bırakması nedeniyle, Ra'am-Ta'al ile Balad, sosyalist bir parti olan HadaÅŸ'la anlaÅŸarak seçimlere ortak listeyle gireceklerini duyurmuÅŸtu.

Mart 2014'te seçim barajı yüzde 3,25'e çıkarılmış, Knesset'teki Arap milletvekilleri bu düzenlemenin meclisteki 11 Arap vekili hedef aldığını savunmuÅŸtu.