Parti kapatma zorlaşıyor

AK Parti Grup baÅŸkanvekilleri Mustafa ElitaÅŸ, Mahir Ünal, Belma Satır, Ahmet Aydın ve Naci Bostancı ile  223 milletvekilinin imzasıyla sunulan ve Anayasa'nın "Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar" baÅŸlıklı 69. maddesinde deÄŸiÅŸiklik öngören teklife göre; Meclis çalışmalarındaki oy ve sözler, Meclis'te ileri sürülen düÅŸünceler ile idarenin eylem ve iÅŸlemleri odaklaÅŸmanın tespitinde gözetilmeyecek. 

Siyasi partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gerekecek. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenecek. Siyasi partilerin mali denetimi Sayıştay tarafından yapılacak. Sayıştayca siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluÄŸunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilecek. Sayıştay'ın bu denetim sonunda vereceÄŸi kararlar kesin olacak. 

Siyasi partilerin kapatılmasına iliÅŸkin davalar, Yargıtay Cumhuriyet BaÅŸsavcısı'nın talebi üzerine, talebin TBMM'ye ulaÅŸtığı tarihte Meclis'te grubu bulunan her siyasi partinin beÅŸer üyeyle temsil edildiÄŸi komisyonun üye tam sayısının üçte iki çoÄŸunluÄŸu ve gizli oyla vereceÄŸi izin üzerine açılacak. Dava, Anayasa Mahkemesi tarafından kesin olarak karara baÄŸlanacak. 

Meclis BaÅŸkanı komisyona baÅŸkanlık edecek, ancak oy kullanamayacak. Komisyonun kararları yargı denetimi dışında olacak. 

Ä°zin talebinin Meclis'e ulaÅŸmasından itibaren 30 gün içinde komisyon oluÅŸturulacak ve komisyon, kararını izin talebinin Meclis'e ulaÅŸmasından itibaren en geç 60 gün içinde verecek. Meclis'teki siyasi parti gruplarınca, izin talebiyle ilgili görüÅŸme yapılamayacak ve karar alınamayacak. Ä°zin talebini karara baÄŸlayacak komisyonun oluÅŸumu, izin talebinin görüÅŸülme usul ve esasları Meclis Ä°çtüzüÄŸüyle düzenlenecek. 

Anayasa Mahkemesi, kapatma yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasi partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilecek. Devlet yardımından yoksun bırakılma, baÄŸlı olduÄŸu kapatma davasının ve kararının usulüne tali olup, tek başına dava konusu yapılamayacak. 

Teklifle Anayasa'nın 69. maddesindeki siyasi partilerin "temelli" kapatılması ile temelli kapatılan bir partinin baÅŸka ad altında kurulamayacağına iliÅŸkin hükümler yürürlükten kaldırılacak. 

Bir siyasi partinin kapatılmasına beyan veya faaliyetleriyle sebep olan kurucuları dahil üyeleri için öngörülen siyaset yasağı süresi 5 yıldan 3 yıla inecek. 

Gerekçe

Teklifin gerekçesinde, Türkiye'de siyasi partilerin baÄŸlı olduÄŸu hukuki deÄŸiÅŸimin, yapılan tüm iyileÅŸtirmelere raÄŸmen siyasi partilerin aleyhine iÅŸlemesinin önlenemediÄŸi ve bu rejimin ağırlıklı olarak özgürlükleri daraltıcı nitelikte iÅŸlediÄŸi belirtildi. 

1961 Anayasası'ndan bugüne kadar Türkiye'de Anayasa Mahkemesi kararıyla 25 siyasi partinin kapatıldığı anımsatılan gerekçede, bu sayıya askeri müdahale dönemlerinde kapatılan partilerin dahil olmadığı ifade edildi. Gerekçede, bugüne kadar Avrupa ülkelerinin tamamında 6 siyasi partinin kapatıldığına iÅŸaret edildi.

Siyasi partilerin kapatılmasına iliÅŸkin kararlara karşı Türkiye aleyhine Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi'ne yapılan baÅŸvuruların biri hariç tamamında ihlal kararı verildiÄŸi belirtilen gerekçede, "YaÅŸanan bunca tecrübe, Türkiye'nin istikrarı ve ülkemizin muhatap olduÄŸu ihlal kararları gözetildiÄŸinde, parti kapatma rejimini sistemin taşıyamayacağı yük olmaktan çıkaracak nitelikte reform yapılmasına ihtiyaç olduÄŸu açıkça görülmektedir" denildi. 

DeÄŸiÅŸik tarihlerde Anayasa ve yasalarda yapılan iyileÅŸtirmelerin amaçlarına uygun olarak uygulanmadığına deÄŸinilen gerekçede, kapatma kararlarının ulusal üstü yargıda sözleÅŸme ihlali olarak nitelendirilmesinin, siyaset kurumuna ölçüsüz müdahalelerin yol açtığı istikrarsızlık gibi etkenlerin bu düzenlemeyi zorunlu kıldığı vurgulandı. 

Gerekçede, Venedik Komisyonu organı olan Avrupa Hukuk Yoluyla Demokrasi Komisyonu'nun 13-14 Mart 2009'daki 78. Genel Kurul toplantısında, Yargıtay Cumhuriyet BaÅŸsavcısı'nın parti kapatma davası açma yetkisinin bir tür demokratik kontrole tabi tutulacağı sistemin getirilmesinin tavsiye edildiÄŸi kaydedildi. Yeni düzenlemeyle siyasi partilerin kapatılmasına iliÅŸkin sistemin, Venedik Kriterlerine kısmen de olsa uyumla hale getirildiÄŸi ve siyasal örgütlenme özgürlüÄŸünün güçlendirildiÄŸi ifade edildi. 

CHP ve MHP kapatılacak iddiaları

CHP Genel BaÅŸkanı Kemal KılıçdaroÄŸlu katıldığı bir televizyon programında, CHP'nin kapatılmasına yönelik çalışmaların olduÄŸunu öne sürmüÅŸtü. KılıçdaroÄŸlu, "Onunla ilgili bir hazırlık yapıldığını biz çok iyi biliyoruz. Ä°ddia doÄŸru. Hazırlık yapıldığını, hazırlıkların kimler tarafından yapıldığını, bir kitabın basıldığını, yakın bir süreç içinde bu kitabın piyasaya sürüleceÄŸini, bütün bunları biliyoruz. Bekliyoruz. Bunların hepsinin hesabını yargıda soracağız" demiÅŸti.

Konunun Meclis'te gündeme gelmesi üzerine MHP Grup BaÅŸkanvekili Oktay Vural, kapatma iddialarının MHP için de geçerli olduÄŸunu dile getirmiÅŸti. Vural "MHP'yi kapatmayı dile getirecek insan daha anasından doÄŸmadı. Türkiye'yi baÅŸlarına yıkarız" demiÅŸti. 

Kaynak: AA