Azerbaycan vizesinde İran faktörü

Azerbaycan ve Türkiye arasında, tarihi, kültürel, siyasi ve ekonomik baÄŸlara raÄŸmen karşılıklı vizesiz geçiÅŸ uygulaması yok. Azerbaycan vatandaÅŸları Türkiye'ye vizesiz giriÅŸ yapıp 90 gün kalabiliyor. Ancak Azerbaycan'a gitmek isteyen Türkler, kapıda vize almak zorunda. Bu vizenin süresi 60 gün.

Yıllardır hiçbir ülkeye vize serbestisi uygulaması getirmeyen Azerbaycan, bir süre önce dokuz ülkeyle (Gürcistan, Rusya, Ukrayna, Moldova, Belarus, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan) vizesiz geçiÅŸ uygulamasına geçti.

Azeri yetkililer, vize serbestisinin sadece, Ermenistan hariç Bağımsız Devletler TopluluÄŸu (BDT) üyesi ülkelere uygulandığını belirtiyor. Türk vatandaÅŸları için kapıda vizenin kolaylaÅŸtırıldığını, daha fazlası için bürokratik iÅŸlemlerin sürdüÄŸünü söylüyor.
Vize serbestisi konusu iki ülke yöneticilerinin karışlıklı ziyaretlerinin gündem maddelerinden birini oluÅŸturuyor. DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu'nun geçen haftaki Azerbaycan ziyaretinde de konu yine gündemdeydi. ÇavuÅŸoÄŸlu, ÅŸunları söyledi:

"Dünyanın her yerindeki dost ve kardeÅŸ ülkelerle vizeleri kaldırıyoruz. Azerbaycan vatandaÅŸları da Türkiye'ye vizesiz gelebiliyorlar. Åžimdi Türkiye Cumhuriyeti vatandaÅŸlarının Azerbaycan'a vizesiz gelmesi için de çalışmalarımızı sürdürüyoruz. En azından belli düzenlemeler yapacağız ve kolaylıklar saÄŸlayacağız. Biz Azerbaycan'ın kendi içinde bulunduÄŸu bu bölgedeki gerek iç gerekse dış dengeleri biliyoruz ve Azerbaycan'a saygı duyuyoruz."

'Azerbaycan güç durumda'

Azerbaycan DışiÅŸleri Bakanlığı Sözcüsü Hikmet Hacıyev’in verdiÄŸi bilgiye göre, yakın zamanda vizelerin kaldırılması öngörülmüyor. Azerbaycan hükümetine yakın kaynaklar ve eski diplomatlara göre bunun nedeni, Ä°ran'ın da vize serbestisi istemesi.

Azerbaycan; kaçakçılığın ve kaçak iÅŸçiliÄŸin artacağı, bu durumun ekonomiyi kötü etkileyeceÄŸi kaygısıyla, Ä°ran'da yaÅŸayan yaklaşık 25 milyon Azeri kökenli Ä°ranlı’nın topraklarına vizesiz girmesini istemiyor. Dolayısıyla, Ä°ran’a vizeyi kaldırmıyor. Ä°ran ile görüÅŸmelerinde de vizelerin kaldırılmama gerekçesi olarak, üyesi olduÄŸu BDT dışında hiçbir ülkeye uygulamak istemeyiÅŸini gösteriyor.

Bu nedenle, Türkiye ile vizesiz geçiÅŸ anlaÅŸması yapamıyor. Türkiye vatandaÅŸlarına vizeyi kaldırıp Ä°ran’a vize uygulamaya devam etmesi durumunda, güçlü ticari ve siyasi baÄŸlara sahip olduÄŸu güney komÅŸusu ile iliÅŸkilerinin olumsuz etkilenmesinden endiÅŸe ediyor. Azerbaycan’ın Ä°ran’la iliÅŸkilerini olumsuz etkilerden korumak istemesinin bir nedeni de, Ermenistan'ın diÄŸer tarafındaki Azeri toprağı Özerk Nahcivan Bölgesi'ne kara ulaşımının, Ä°ran üzerinden yapılıyor olması.

Azerbaycan DışiÅŸleri Bakanlığı yetkilileri, Al Jazeera’ya konuÅŸan kaynakların verdiÄŸi bilgiyi yalanlamıyor:

"Bu da zorluklardan, etkilerden biri olabilir tabii. Azerbaycan güç durumda, bazı konularda tamamen kendi istediÄŸi ÅŸekilde karar alamıyor. Çünkü toprakları iÅŸgal altında. Her bir ülkenin uÄŸraÅŸtığı meseleler farklıdır. Azerbaycan bazı zorluklarla karşı karşıya. KardeÅŸ ülke Türkiye tarafından bunlar anlayışla karşılanıyor. Azerbaycan'ın bulunduÄŸu coÄŸrafyada zorluklar mevcut, ülke hâlâ savaÅŸ halinde. Sayın ÇavuÅŸoÄŸlu'nun ziyaretinde konuÅŸtuk, kapıda vize uygulamasına geçtiÄŸimiz tek ülke Türkiye."

Ticarete olumsuz psikolojik etki

Son yıllarda kapıda vize verilmeyen, geri çevrilen Türkiye vatandaşı neredeyse yok. Yine de ikili iliÅŸkileri bu kadar geliÅŸmiÅŸ olan ülkeler arasında vize olması, diplomatlara göre giriÅŸimcilerde psikolojik etki yapıyor ve iki ülkenin ticaret hacmi beklenen seviyeye ulaÅŸamıyor. Ä°ki ülkenin ticaret hacmi 2014'te 5 milyar dolar civarındaydı. Hedeflenen ise 15 milyar dolar.

Türkiye bunu ikili iliÅŸkilerde bir sorun haline getirmek istemiyor, bu sebeple 'karara saygı duyarak' bekliyor. Türk yetkililerin verdiÄŸi bilgiye göre; bir sorun olarak deÄŸerlendirmemekle birlikte, Türkiye ikili ticari iliÅŸkiler üzerindeki olumsuz psikolojik etkiyi kaldırmak için vize meselesini gündemde tutmaya devam ediyor. Azeri yetkililer, "Zaten Türkiye'den gelen ve kapıda geri çevirdiÄŸimiz neredeyse kimse yok. Her giriÅŸ-çıkışta sorgusuz sualsiz bu 60 gün yineliyoruz" diyerek bunun olumsuz etki yaratmaması gerektiÄŸini söylüyor.

Kaynak: Al Jazeera