Türkçe F'den sonra Türkçe E klavye geliştirildi

BoÄŸaziçi Üniversitesi'nde on parmak yazım ilkeleri göz önüne alınarak Türkçe'ye uygun "E Klavye" geliÅŸtirildi.

Üniversiteden yapılan yazılı açıklamaya göre, Endüstri MühendisliÄŸi Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Doç. Dr. Mahmut EkÅŸioÄŸlu liderliÄŸinde yaklaşık 3 yıldır yürütülen bilimsel araÅŸtırmalar sonucu geliÅŸtirilen ve TÜBÄ°TAK tarafından da desteklenen klavye geliÅŸtirme projesinde patent alma aÅŸamasına gelindi.

Projeye iliÅŸkin bilgi veren EkÅŸioÄŸlu, projenin çıkış noktasını, klavye üzerindeki harflerin ergonomik yerleÅŸimini araÅŸtırmak ÅŸeklinde açıklayarak, iyi bir klavye tasarımında en önemli ölçütün harflerin klavyedeki dağılımı olduÄŸunu belirtti.

EkÅŸioÄŸlu, harflerin parmak kapasite ve hareketlerine göre en uygun dağılımı yazım performansını artırırken, saÄŸlık ve konfor açısından daha rahat kullanım saÄŸladığını ifade etti.

Klavyede harf yerleÅŸim düzeninin optimal olmaması durumunda kullanıcının yazım performansı açısından sorun yaÅŸayabileceÄŸine vurgu yapan EkÅŸioÄŸlu, el ve bileklerde karpal tünel sendromu, tenosinovit gibi kas-iskelet sistemi hastalıklarıyla karşı karşıya kalınabileceÄŸine dikkati çekti.

EkÅŸioÄŸlu, proje kapsamında, farklı yaÅŸ gruplarından yetiÅŸkinlerle yürütülen araÅŸtırmalar sırasında, ergonomik ölçütlerin deneysel çalışmalarla belirlendiÄŸini ve laboratuvar deneyleriyle her parmağın tek tek tuÅŸ basım hızının bulunarak hız kapasitelerinin tespit edildiÄŸini bildirerek, ÅŸunları anlattı:

"Parmakların ikili kombinasyonları ile ilgili deneyde iki tuÅŸa ardı ardına basmak için geçen ortalama süreleri ölçtük. Ayrıca Türkçe'deki harf ve harf çiftlerinin ardışık kullanım sıklıklarını belirledik. Bu verileri geliÅŸtirdiÄŸimiz optimizasyon modelimizde girdi olarak kullandık. Modelin çözümü ile elde ettiÄŸimiz 152 klavye yerleÅŸiminden en iyi 3 aday klavye yerleÅŸimini, 2'si deneysel 3 ayrı doÄŸrulama testine tabi tuttuk, F ve Q klavyelerle performans ve saÄŸlık ölçütü açısından karşılaÅŸtırdık. Bu testlerden birinde sensörlerle donanmış bir çift 'hareket yakalayıcı veri eldiveni' kullandık ve tendon hareket mesafelerini ölçtük. E klavye, tipik bir Türkçe metni, F ve Q klavyeden önemli derecede daha az tendon hareketi ile yazmayı saÄŸladı. Tendon hareket miktarı fazlalığının el-bilek kas iskelet hastalıkları için bir risk teÅŸkil ettiÄŸi bilinmektedir. E klavye, optimizasyon sonuçları ve Dvorak klavye tasarım ilkelerine göre karşılaÅŸtırma, tendon hareket deneyi ve yazım hızı deneylerinde F ve Q klavyeden daha baÅŸarılı bulundu."

E klavye deneye ve matematiÄŸe dayanırken, F klavyenin bilimsel dayanaktan yoksun olduÄŸunu iddia eden EkÅŸioÄŸlu, E klavyenin, dünyada deneye ve matematiÄŸe dayanan ve aynı zamanda doÄŸrulama testleri yapılmış "ilk ve tek" bilimsel klavye olduÄŸunu öne sürdü.

EkÅŸioÄŸlu, Türkçe için geliÅŸtirilen ilk klavye olan F klavyenin 1950'lerin Türkçesine ve ÅŸartlarına göre geliÅŸtirildiÄŸini ve Q klavyeye göre daha baÅŸarılı olduÄŸunu belirterek, ÅŸu görüÅŸlere yer verdi:

"F klavyenin geliÅŸtirilmesinde kullanılan bilimsel yöntemin ne olduÄŸuna dair literatürde hiçbir veriye rastlamadık. 1950'ler ergonomi ve optimizasyon tekniklerinin Avrupa ve ABD'de uygulanmaya konduÄŸu baÅŸlangıç dönemleriydi. Ayrıca F klavyeyi oluÅŸturmada kullanılan Türkçe harf sıklıkları, Türkçe Ulusal Derlemi'ne göre deÄŸil, 1950'lerin TDK sözlüÄŸüne göre tespit edilmiÅŸ ve harf çiftlerinin sıklıkları kullanılmamış. Yazım yükü parmaklara kapasitelerince dağıtılmamakta ve iÅŸaret parmaklarına aşırı yüklenilmektedir. Sonuç olarak F klavye, Dvorak klavye yerleÅŸim ilkelerinin kısmen uygulanması ve deneme-yanılma yoluyla oluÅŸturulmuÅŸ bir klavye görünümündedir."

Kaynak: AA