Diyarbakır "Dünya Kültür Mirası" olmaya hazır

Kentin simgesi olan, üzerindeki yazıtlar, kitabeler ve kabartma figürlerle tanıklık ettiÄŸi tarihin izlerini yansıtan, yaklaşık 5 bin 700 metre uzunluÄŸunda, 12 metre yüksekliÄŸinde, 4 metre geniÅŸliÄŸindeki surlar ile özgün iÅŸlevini binlerce yıldır koruyan Hevsel Bahçeleri'nin dünya mirası olmasının önündeki engeller bir bir kaldırıldı.

Yapı rezerv kararı mahkeme kararıyla kaldırılan alanda 3 HES projesinin iptal edildiÄŸi belirtilirken, Kültür ve Turizm Bakanlığınca aslına uygun olmadığı gerekçesiyle surların durdurulan restorasyonu için bilim kurulu oluÅŸturuldu.

Kurul tarafından hazırlanan koruma master planı, bu ay UNESCO'ya sunulacak.

NÄ°HAÄ° KARAR HAZÄ°RAN'DA...

Tanıtım çalışmalarına baÅŸlanan Diyarbakır'ın, haziran ayında Almanya'nın Bonn kentinde gerçekleÅŸtirilecek UNESCO Genel Kurulu'nda verilecek kararla, Dünya Kültür Mirası olarak tescillenmesi bekleniyor.

Diyarbakır Kalesi ve Surları Alan BaÅŸkanı Nevin Soyukaya, AA muhabirine, Kültür ve Turizm Bakanlığı himayesinde, Diyarbakır BüyükÅŸehir Belediyesi bünyesinde kurulan Alan Yönetim Birimi ile valilik, kentteki tüm kurum, kuruluÅŸ ve sivil toplum örgütlerinin desteÄŸiyle "Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı" ismiyle hazırlanan dosyanın Kültür ve Turizm Bakanlığı aracılığıyla UNESCO'ya sunulduÄŸunu hatırlattı.

Adaylık sürecinin devam ettiÄŸini belirten Soyukaya, 2000 yılında baÅŸlayan ve 3 yıl önce hızlanan süreçte nihai karar için çalışmalarda sona gelindiÄŸini söyledi.

"DÄ°YARBAKIR KALESÄ°, KALELERÄ° ÅžAHI"

"Diyarbakır kalesi, kalelerin ÅŸahı. Üstün evrensel deÄŸeri çok yüksek. Hevsel Bahçeleri de öyle. Ä°kisi de çok nadir örnekler" diyen Soyukaya, Diyarbakır kalesinin sadece bir savunma yapısı deÄŸil aynı zamanda belge yapı niteliÄŸindeki mimari bir ÅŸaheser olduÄŸunu vurguladı.

Soyukaya, üzerindeki kitabeler, yazıtlarla surlardan bölgenin tarihinin çok rahatlıkla okunabildiÄŸine, kabartmalardan farklı dönemlerin sanatsal özelliklerinin takip edilebildiÄŸine iÅŸaret ederek, ÅŸunları dile getirdi:

"Diyarbakır Kalesi, bütün olarak özgünlüÄŸünü koruyarak günümüze gelmiÅŸ bir yapı. Hevsel Bahçeleri de doÄŸduÄŸu yerde büyüyerek, yaÅŸayarak geliÅŸen bir kentte binlerce yıldır yaÅŸamını sürdüren, iÅŸlevini hiçbir ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirmeden devam eden bir öge. Kale ve Hevsel bahçeleri birbirini besleyen ögeler. Ä°kisinin de üstün evrensel deÄŸeri yüksek."

"RÄ°SKLER ORTADAN KALKTI" 

Binlerce yıldır yaÅŸamın olduÄŸu kentin özellikle son 30 yıldır meydana gelen göçle baskı altında kaldığını ifade eden Soyukaya, bu baskının surlara, tarihi eserlere ve Dicle Vadisi ile Hevsel bahçelerine de yansıdığını vurguladı.

Soyukaya, bu kapsamda alanın bütünüyle ilgili projelerde de bu süreçte deÄŸiÅŸikliÄŸe gidildiÄŸine iÅŸaret ederek, ÅŸöyle devam etti:

"Alandaki yapı rezerv kararı mahkeme kararıyla kaldırıldı. Dicle Vadisi Projesi askıya alındı. Bunlar, Hevsel Bahçeleri ve Dicle Vadisi'nin özgünlüÄŸü ve bütünlüÄŸünü tahrip edecek, kırsal peyzajına zarar verecek projelerdi. Bu riskler ortadan kalktı. Vadideki HES projeleri alanın ekosistemini tamamen tahrip edecekti. 2 nolu HES iptal edildi, 1 ve 3 nolu HES'in de iptali için Devlet Su Ä°ÅŸleri MüdürlüÄŸünün Enerji Piyasası Düzenleme Kuruluna müracaatı var. Bu HES'lerin de iptal olduÄŸu belirtiliyor."

Alanın bütününe müdahalenin olacağı projelerin uygulanması söz konusu olmayınca noktasal tahriplerin giderilmesi için alan yönetim planının yapıldığını anlatan Soyukaya, bu planda alanın yeniden özgünlüÄŸüne dönmesi ve rehabilitesine yönelik önerilerin yer aldığını belirtti.

Soyukaya, surların restorasyonunda geçmiÅŸ yıllarda bazı hatalar yapıldığını, bu hataların devam etmesinin UNESCO için sorun teÅŸkil edeceÄŸini anlatarak, " UNESCO'nun da talebi doÄŸrultusunda ilgili üniversite ve disiplinlerin yer aldığı bir bilim kurulu oluÅŸturuldu. Bu kurul öncelikle surların koruma master planını hazırladı. Böylece surların nasıl korunacağına dair bir yol haritası oluÅŸtu. Surlara yönelik belgeleme, projelendirme ve onarım çalışmaları artık bu bilim kurulunun gözetimi ve denetiminde sürecek. Bu sayede risklerin önüne geçilmiÅŸ oldu. Bu ay sonunda bu belgeler UNESCO'ya beyan edilerek, risklerin bertaraf edildiÄŸi belirtilecek" diye konuÅŸtu.

Soyukaya, kentin kültür mirası listesinde yer almasının ciddi bir tanıtım aracı olacağını vurguladı. Nihai kararın bu yıl Almanya'da açıklanacağını hatırlatan Soyukaya, "Haziranda sonuçlanacak UNESCO'dan çok umutluyuz. Diyarbakır dünya insanlık mirası olarak tescillenecek" diye konuÅŸtu.



KAYNAK: Ajanslar