'Milli savunma sistemi' ne anlama geliyor?

Eylül 2013’te yapılan ihalede en iyi teklifi veren Çinli firmayla görüÅŸmeler, bir yıldan fazla zaman geçmesine raÄŸmen sürüyor.  Ä°halede hükümetin Savunma Sanayi MüsteÅŸarlığı’na ilettiÄŸi kriterler; uygun maliyet, ortak üretim, teknoloji paylaşımı ve hızlı teslimattı. Ä°halede verdiÄŸi fiyatla ikinci sırayı alan Ä°talya-Fransa ortaklığındaki Eurosam ile üçüncü sırayı alan ABD’li Raytheon and Lockeed Martin firmaları ise, ortak üretim ve teknoloji paylaşımı taahhüdünde bulunmadı.

Çinli CPMIEC firmayla anlaÅŸma yapılması ihtimali ise, hem Çin’in NATO üyesi olmaması, hem de firmanın ABD’nin yaptırım uyguladığı firmalar listesinde olması sebebiyle ABD ve NATO’dan tepki gördü. ABD ve NATO ülkeleri, Çin’den alınacak sistemin Türkiye’de konuÅŸlanmış NATO sistemine entegre edilemeyeceÄŸini belirtti. Entegre edilmesi halinde NATO sistemlerinin kodlarının Çin’in eline geçmesi ihtimalinin kaygı yarattığı dile getirildi.

‘NATO yeterince güvence vermiyor’

Bakan Ä°smet Yılmaz’ın NATO sistemiyle entegre edilmeyeceÄŸi açıklamasını, MEF Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölüm BaÅŸkanı, savunma sanayi konuları üzerine çalışan Prof. Mustafa KibaroÄŸlu’na sorduk. KibaroÄŸlu, Türkiye’nin hava savunma sistemi ihtiyacının ilk Körfez Savaşı’nın olduÄŸu 1990’lı yılların başından beri olduÄŸunu, ancak bu konuda NATO’nun yeterince güven veremediÄŸini söylüyor. Bu sebeple Türkiye’nin artık kendi milli savunma sistemini oluÅŸturabileceÄŸini söylüyor:

“Bu konu ABD ile yıllarca görüÅŸüldü. ABD’nin ‘birlikte yapalım’ yaklaşımlarını da, sözün ötesine geçmediÄŸi için tatmin edici bulmamış olabilir Ankara. 1991’de NATO’dan batarya istediÄŸi zaman herkes ayak sürüdü, çok zor ve geç geldi. Bir kısmı ıskartaya çıkmış uçaklardı. 2003’teki savaÅŸtan önce de batılı ülkeler ‘Bu savaÅŸ ABD’nin gereksiz müdahalesinden çıkacaktır, meÅŸru bir savaÅŸ olma kuralını yerine getirmediÄŸi için biz Türkiye’ye karşı NATO yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda deÄŸiliz’ demiÅŸti. GeçmiÅŸte NATO Türkiye’nin kendisini tehdit altında hissettiÄŸi her zaman yeterince güvence veremedi.”

‘Milli bir sistem için ÅŸartlar oluÅŸtu’

Türkiye’nin NATO’ya entegre olmayacak yeni bir milli hava savunma füze sistemi oluÅŸturması için yüksek maliyet gerektiÄŸini belirten KibaroÄŸlu, bunun için ÅŸartların oluÅŸtuÄŸunu belirtiyor:

“Bir yandan Malatya Kürecik’te Türkiye’nin tüm hava sahasını koruyacağı söylenen füze kalkanı, bir yandan Türkiye’nin milli sistemi olacak. EÄŸer Türkiye bu sistemi milli sistem olarak alıyorsa ve NATO’yla entegre olmayacaksa, çok fazla maliyet olacak demektir. Ancak bu maliyeti karşılamak artık Türkiye için eskisi kadar büyük sorun deÄŸil. Türkiye artık üretici olarak ortaya çıkmak istiyor. NATO görevini yaparken bir yandan Türkiye de maliyetine raÄŸmen bunu yapmak istiyorsa, güvenlik bakımından, stratejik hedefler bakımdan avantaj görüyor demektir.”

KibaroÄŸlu, Savunma Sanayi MüsteÅŸarlığı’nın artık büyük ölçekli projeler yaptığını söylüyor. Aynı zamanda CPMIEC’le anlaşılması halinde oluÅŸturulacak sistemin ihaleye katılan diÄŸer firmalara oranla bir hayli düÅŸük olduÄŸunu hatırlatıyor. NATO’yla tam uyumlulaÅŸtırılmasa bile, uzun vadede bu sistemden maddi karşılığını alacak olmasının yanında teknoloji alanında da kazanımları olacağını düÅŸünebiliriz.

Yeni sistemde imha kapasitesi de olacak

Hava savunma sistemlerinin öncelikli hedefi füzenin kalktığını ve güzergâhını tespit etmek. Füze tehdit olarak görüldüÄŸünde, füzenin yapısına göre belli bir mesafeye geldiÄŸinde imha edilmesi… Türkiye’de Malatya’da konuÅŸlu NATO’ya ait füze kalkanı bünyesindeki radar sistemi ancak tespit ve tehdit belirlemesi yapabiliyor. Daha sonra, hava savunma füze sisteminin merkezi olan Almanya’dan, Romanya’daki merkeze komut gitmesi ve tehdit oluÅŸturan füzelerin, Romanya’dan kalkan füzeler tarafından vurulması gerekiyor. Türkiye’nin imha kapasitesi yok, tehdit olarak algılanan bölgelere çok yakın olması sebebiyle radar sistemi Türkiye’de konuÅŸlandırıldı.

Türkiye’nin ihaleye açtığı ve satın almayı planladığı sistemde ise tüm kapasite mevcut. Ankara yeni sistemle tespit, tehdit algılaması ve imha iÅŸlemini, ortak üretim ve teknoloji paylaşımı sayesinde yapabilmeyi planlıyor. Bu sistem, Türkiye’de konuÅŸlanan Patriot sisteminin bir muadili.

Prof. KibaroÄŸlu, tüm milli savunma sistemi çabalarına hak vermekle birlikte, sistemin NATO ile entegre olmasa da belli bir aÅŸamada uyumlaÅŸtırılmasının faydalı olacağı görüÅŸünde:

“UyumlaÅŸmada fayda var bir noktada. Teknolojik olarak yapılabilir ama siyasi bir konudur. Süreç henüz tamamlanmadığına göre, Çin’le nihai imzalar atılmadığına göre ABD’nin, Eurosam’ın yapmaları gereken ÅŸey Türkiye’nin kriterlerini yerine getirme çabası içinde olmalarıdır.”

Kaynak: Al Jazeera