'Seçim olmazsa karşı çıkmazlardı'

Kamuoyunda Ä°ç Güvenlik Tasarısı olarak anılan düzenleme Meclis'in ve Türkiye’nin baÅŸlıca gündem maddesi. Muhalefet partilerinin "Türkiye’yi polis devletine dönüÅŸtüreceÄŸi" eleÅŸtirisini yönelttiÄŸi ve ellerindeki tüm imkanlarla engelleyeceklerini açıkladığı tasarıyı hükümet ‘Özgürlükleri Koruma Paketi’ olarak nitelendiriyor.

Ä°çiÅŸleri Komisyonu üyesi ve AK Parti’nin hukukçu milletvekillerinden Ä°dris Åžahin, muhalefetin seçimler nedeniyle tasarıyı farklı noktaya çektiÄŸi görüÅŸünde. Aljazeera’nin sorularını yanıtlayan Åžahin, “seçim süreci olmamış olsaydı, bu partilerin asla ve asla karşı çıkacağını düÅŸünmüyorum.”dedi.

‘Ä°stediklerine bugün karşı çıkıyorlar’

Åžahin, tasarıyla getirilen Jandarma teÅŸkilatındaki deÄŸiÅŸiklikleri örnek gösteriyor. Bu deÄŸiÅŸikliklerin 1998'den bu yana tüm AB ilerleme raporlarında ‘Jandarmanın sivilleÅŸmesi’ baÅŸlığında talep edildiÄŸini, Meclis Darbe ve Muhtıraların AraÅŸtırılması Komisyonu’nun genel baÅŸkanların da onayını alan sonuç bildirgesinde aynı konuya atıf olduÄŸunu söyledi.
Åžahin, “Darbe Komisyonu’nun sonuç bildirgesinde de istediÄŸiniz bir hususa bugün karşı çıkıyorsunuz. Muhalefetin yapmış olduÄŸu çifte standart ve çeliÅŸkili bir durum.” dedi:

“EÄŸer seçim olmasa, HDP’si de, MHP’si de, CHP’si de Jandarma TeÅŸkilatı Kanunu’nda yapılan deÄŸiÅŸikliklerin hepsine bizden daha fazla destek vereceklerdir. Ama önümüzdeki seçimlerde alanda farklı bir malzeme kullanmak adına bu olayı farklı noktalara çekiyorlar."

‘MHP Anadolu’da anlatamaz’

AK Partili Åžahin, muhalefetin tasarı ile "yeni maddeler, uygulamalar getirildiÄŸi" algısı yaratmaya çalıştığını ancak bunun doÄŸru olmadığını savundu:

MHP; Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu’nda (PVSK) polise verilen yetkilerin hiçbirinin, alanda terör örgütünün faaliyetine dönüÅŸen gösterilerde uygulanmasına karşı çıkamaz. Karşı çıksa bile bunu Anadolu’da anlatamaz. DoÄŸu’da, Karadeniz’de, Ege’de, Trakya’da anlatamaz.

CHP de benzer ÅŸekilde, Jandarma’da yapılan düzenlemeleri, Nüfus ve VatandaÅŸlık Kanunu’nda, Emniyet’te yapılan düzenlemeleri… Åžimdiye kadar, Emniyet teÅŸkilatında var olan yapılanmadan rahatsız olduÄŸunu CHP ifade etmiyor muydu? Belirli bir yapılanmanın Emniyet’te, adliyelerde, yargıda kollandığını, bu ekibin mutlak surette tasfiye edilmesini CHP söylüyordu. Bugün Emniyet teÅŸkilatında yapılan düzenlemede de bu yönde atılmış adımlar var.”

Arama yetkisi

4 bölümden oluÅŸan tasarıda asıl deÄŸiÅŸik PVSK’da yapılıyor. Tartışmalardaki ağırlığı da bunlar oluÅŸturuyor. ÖrneÄŸin arama yetkisi. 2001’de yapılan Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi ile suç ÅŸüphesi ile durdurulan bir kiÅŸinin üzerinin hâkim ve savcı kararı olmadan aranmaması hükmü getirildi. Tasarıda yapılan deÄŸiÅŸiklik ile ÅŸimdi polise aracın görünmeyen bölümleri ile kiÅŸilerin üst ve eÅŸyası üzerinde arama yetkisi veriliyor. Åžahin, bu düzenlemeye neden ihtiyaç duyulduÄŸunu Bingöl saldırısını örnek göstererek yanıtladı:

“En son hadiselerde Bingöl Emniyet Müdürümüz ve yanındakilere yapılan saldırı sonrasında ÅŸüphelenilen araç 2 saat gibi bir süre durduruluyor. Arama yapılacak, savcıya ulaşılamıyor. Savcıya ulaşılamadığı için aracı serbest bırakıyorlar. Suçlu ile mücadele ve suç delillerinin tespiti bakımından kolluÄŸa bu yetkinin verilmesinin zorunlu olduÄŸuna, zaruri olduÄŸuna dair bir kanaat olmuÅŸ olması.”

Ä°dris Åžahin genel kurul gündemindeki tasarıda, bu yetkinin belli kademedeki kolluk amirinin yazılı emrine ya da sonradan yazıya dönüÅŸtürülmesine baÄŸlandığını söyledi. Åžahin; “Oysa AB ülkelerinde bu, her kolluk görevlisinin rahatlıkla yapabileceÄŸi durumda.” dedi.

Polisin gözaltı yetkisi

Tasarının en çok tartışılan bir baÅŸka maddesi polisin gözaltı yetkisi ile ilgili. Ä°dris Åžahin, AB ülkelerinin tamamında polisin gözaltı yetkisi olduÄŸunu, Türkiye’de ise sınırlı olarak bu yetkinin verildiÄŸini söyledi: 

“Fransa, Ä°talya, Danimarka ve Bulgaristan’da 24 saat, Ä°ngiltere de 36 saat, Almanya’da muhafaza amaçlı 24 saat, Avusturya, Belçika, Polonya, Estonya ve Ä°rlanda’da 48 saat, Ä°spanya ve Macaristan’da 72 saat. Gözaltının oluÅŸabilmesi için de, mülki amirin belirlediÄŸi kolluk amirleri bu yetkiyi kullanabilecek. Kanunda sayılan belirli suçların varlığı gerekecek ve öncelikle suçüstü halinin oluÅŸmuÅŸ olması gerekecek. Bunların hangi birisine itiraz edebilirsiniz? Avrupa’da var olan bu yetkinin polise verilmiÅŸ olması ve cinsel saldırı, istismar, uyuÅŸturucu, kaçakçılıkla mücadele, hırsızlık gibi suçlarla da sınırlı hale getiriyoruz….”

Polisin silah kullanma yetkisi

PVSK’da var olan polisin silah kullanma yetkisi tasarı ile geniÅŸletiliyor. Genel kurul gündemindeki düzenlemeye göre polis, kendisine veya baÅŸkalarına, iÅŸyerlerine, konutlara, okullara, kamu binalarına, yurtlara ve ibadethane gibi yerlere molotof, patlayıcı, yanıcı, yakıcı, boÄŸucu, yaralayıcı ve benzeri silahlarla saldırıda bulunulması halinde bunları ‘etkisiz kılacak ÅŸekilde’ silah kullanarak müdahale edebilecek.

Åžahin bu düzenlemenin gerekçesini ise ÅŸu sözlerle anlattı:

“Son 6 ayda molotof ile iÅŸlenen suçlar araÅŸtırıldığında, 5 bin 458 olay meydana gelmiÅŸ. 3 polis ve 4 sivil vatandaÅŸ olmak üzere 7 insanımız ÅŸehit edilmiÅŸ. 406 polis, 127 vatandaÅŸ olmak üzere 534 kiÅŸi yaralanmış. Molotofa karşı silah kullanılması, yakma ve yıkma olaylarını azaltacağı düÅŸüncesiyle böyle bir yetkiyi veriyoruz. Saldırıyı etkisiz kılmak amacıyla.”

Åžahin, hiçbir polisin öldürme veya vücut bütünlüÄŸüne zarar vermek saikiyle silahını kullanmayacağını savundu. Åžahin, “ Sonuç itibariyle kamu görevlisi hangi ÅŸartlarda silah kullanacağını fevkalade iyi bilmektedir. Ola ki sınırı aÅŸması halinde de bundan cezalandırılacağını fevkalade iyi bilmektedir” dedi.

Dinlemede 48 saat bekleme süresi

Tasarı ile telefon dinlemelerinde polise verilen yetki ile hakim kararının beklenilmesi için verilen 24 saatlik süre, 48 saate çıkarılıyor. Muhalefetin itiraz ettiÄŸi düzenleme için Ä°dris Åžahin, “Mahkemelerde yasal delil olarak kullanılabilecek dinlemeler deÄŸil bunlar. Suçun iÅŸlenmesinin önlenmesi maksadıyla yapılan dinlemeler. Bunu uygulamada karşılaşılan zorluklar ve son dönemde yaÅŸadığımız sıkıntılar sebebiyle 24 saat ibaresini 48 saat olarak deÄŸiÅŸtiriyoruz. Yapmış olduÄŸumuz yeni bir madde ihdası deÄŸil” dedi.

Dinlemelerin yakın zamana kadar Meclis denetimi dışında olduÄŸunu belirten Åžahin, getirilen düzenleme ile dinlemelerin yılda en az bir kez denetlenebilmesinin saÄŸlandığını söyledi. Tasarıya göre, dinlemeler konusundaki denetlemeyi BaÅŸbakanlık TeftiÅŸ Kurulu yapacak ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde TBMM Güvenlik ve Ä°stihbarat Komisyonu’na sunacak.

‘AB ülkelerindeki mevzuata uygun’

Åžahin tasarıdaki uygulamaların Avusturya, Ä°talya, Almanya ve Ä°ngiltere’deki kolluk kuvvetlerinin görevleri arasında sayıldığını söyledi. 

Ä°dris Åžahin düzenlemelerin tamamının AHÄ°M kararlarına özgü ve bir çekince ileri sürülmeyecek düzenlemeler olması için azami gayret sarf ettiklerini söyledi. Åžahin, muhalefetin olumlu katkı sunduÄŸu her alanda deÄŸiÅŸiklik yapılabileceÄŸini söyledi. AK Parti’nin deÄŸiÅŸiklik hazırlığı olup olmadığına ise, “Önden bir çalışmamız veya deÄŸiÅŸikliÄŸe yönelik bir hamlemiz söz konusu deÄŸil.” cevabını verdi. 

Didem Özel Tümer / Al Jazeera