Muhalefet neden itiraz ediyor?

Ä°ç güvenlik paketi Meclis'e sevk edildiÄŸi günden beri iktidar ile muhalefet arasında tartışma konusu oldu. Muhaletin geri çekilmesini istediÄŸi paket yasalaÅŸma yolunda. CHP, MHP ve HDP Meclis Ä°çiÅŸleri Komisyonu'nda kabul edilen düzenlemeye muhalefet ÅŸerhi yazdı, neden karşı çıktıklarını anlattı.

Polisin arama yetkisinin artırılması, polisin toplumsal olaylarda boyalı su kullanması, sapan ve bilyenin suç aleti sayılması ve kamu düzeninin saÄŸlanması konusunda valilerin yetkilerini artıran maddeler muhalefetin eleÅŸtirdiÄŸi düzenlemeler arasında. Ä°ÅŸte muhalefetin pakete itiraz noktaları:

‘Polise keyfi arama yetkisi’

“KiÅŸinin üstü ve eÅŸyası ile aracı mülki amirin görevlendireceÄŸi kolluk amirinin yazılı, acele hallerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere sözlü emriyle yapılabilir. Kolluk amirinin kararı yirmi dört saat içinde görevli hakimin onayına sunulur” ÅŸeklindeki maddeye üç muhalefet partisi de tepkili.

CHP’ye göre Anayasanın özel hayata müdahale için 'yazılı emir' öngördüÄŸü için bu hüküm anayayasa aykırı. Ayrıca CHP’ye göre aramalarda yazılı emir ÅŸartı kalkacağı için kiÅŸilerin ve araçların herhangi bir polis memuru tarafından keyfi olarak durdurulup aranabileceÄŸini savunuyor.

MHP’nin de aynı maddeye itirazı var. Polise hakim ve savcı kararına ihtiyaç duyulmadan arama yetkisi verildiÄŸini belirten MHP “ Bu uygulamada denetlenemeyecek bir yetkidir. Bu tasarı maddesi ile polis talep halinde belge düzenleyen, makul gördüÄŸü her türlü aramayı yapabilen kiÅŸinin üstünü çıkarmasını bile isteyebilen bir canavara dönüÅŸebilecektir” eleÅŸtirisini yaptı.

HDP’nin bu maddeye iliÅŸkin itirazı ise “ Polisin  arama yetkisi artırılırken arama izni konusunda var olan mahkeme ve savcılık yetkileri by- pass ediliyor” ÅŸeklinde.

HDP’ye göre “ Polis çarşıda pazarda istediÄŸi kiÅŸiyi durdurabilir ve özgürlüÄŸünü kısıtlayabilir”

Polisin 'engelleme'yetkisi 

Polisin arama yetkisini artıran düzenlemede ‘ polise baÅŸkasının veya kendisinin can güvenliÄŸini tehlikeye düÅŸürdüÄŸü gerekçesiyle kiÅŸileri yakalamak ve olay yerinden uzaklaÅŸtırmak' hükmünün de yer aldığını belirten CHP bu düzenlemeyi de tehlikeli buluyor.  CHP’ye göre bu madde haksız gözaltılara ve karakolda kaybolmalara  davetiye çıkarıyor. CHP bu düzenlemenin " Polise istediÄŸi  kiÅŸiye tehlike oluÅŸturuyorsun gerekçesiyle bir il, ilçe ya da bölgeye girmesini engelleme yetkisi verdiÄŸini" savunuyor. 

Boyalı su tepkisi

Toplumsal olaylarda polise direnen kiÅŸilere karşı boyalı su kullanılmasını öngören düzenlemeye de her üç parti tepkili.  CHP  “ Barışçıl gösteriye katılan herkes boyalı su sıkılarak iÅŸaretlenecek, bu kiÅŸiler ÅŸiddet yaratan kimseler olarak yakalanacak ve ağır cezalara çarptırılabilecek” diyor.

MHP ise yapılan düzenlemede  boyalı su kullanımında  'suçluların tespiti ve yakalanmasının' gerekçe gösterildiÄŸini belirterek “ Bu düzenleme yargı yetkisinin mahkemelerden alınarak kolluk makamlarına verildiÄŸini göstermektedir. Boyalı su kullanımı kolluk faaliyetinin verimliliÄŸi için deÄŸil halkı muhalefet yapmaktan korkutmak için getirilmektedir. Bu amaçla toplumsal olaylarda boyalı su kullanımı olaylara müdahale deÄŸil tam anlamıyla fiÅŸleme yöntemidir” dedi.

HDP’nin görüÅŸü de ÅŸöyle: “ Polisin kitlesel gösterilerde kullandığı kimyasal gaz ve boya kullanımı artırılmaktadır.  Ancak boyalı su veya ilaçlı su polis tarafından her gün acımasızca kullanıldığı halde bu yasadışı idi. Yapılan düzenlemeyle kitlesel gösterilerde polisin kullandığı kimyasal gaz ve boya kullanımı meÅŸru kılınmaktadır”

‘Demir bilye ve sapan suç aleti’

CHP, MHP ve HDP pakette yapılan deÄŸiÅŸiklikle ‘ havai fiÅŸek, demir bilye ve sapanın suç aleti’ sayıldığını belirterek buna tepki gösterdi.

CHP bu düzenlemenin yurttaÅŸların toplumsal eylemlere katılmasını caydırma amacıyla getirildiÄŸini savundu:

"Üzerinde ateÅŸli silahla yakalanan ÅŸahsa verilecek cezanın 12 ay olduÄŸu bu suçun paraya  çevrilebildiÄŸi, ertelenebildiÄŸi düÅŸünülürse, bir sapanla gösteriye katılmış barışçıl göstericiye 2 yıldan fazla ceza verilerek tehdit altına alınmak isteniyor” 

MHP’nin yorumu da aynı : “Ruhsatsız tabanca taşımanın cezası 1 yıldan baÅŸlarken toplantı ve gösteri yürüyüÅŸünde sapan bulundurmanın 2.5 -4 yıl aralığında cezalandırılması çok orantısız bir ceza öngörüsüdür”

HDP’ye göre de yapılan düzenlemeyle çocuk oyuncakları silah kapsamına alınıyor. HDP “ Basit bir çocuk oyuncağının ateÅŸli silah kapsamında deÄŸerlendirilmesi dikta rejimlerine özgü mekanizmalardır. Sapan ve bilyenin silah kapsamına alınması elinde bilye ya da sapan olan bir çocuÄŸun öldürülmesi anlamına gelmektedir” dedi.

‘Yüzün kısmen kapatılması yoruma açık’

‘Toplantı ve gösteri yürüyüÅŸüne yüzlerini kısmen bez vesaire unsurlarla örterek katılanlar 2 yıl 6 aydan 4 yıla kadar cezalandırılır’ ÅŸeklindeki maddeye de üç partiden tepki var.

CHP “ Barışçıl gösterilerde sık sık yaÅŸanan orantısız bir ÅŸekilde biber gazı ile müdahale esnasında nefes almayı kolaylaÅŸtırcı kağıt mendil, atkı vb. materyallerle yüzünü kapatan vatandaÅŸ da cezaya çarptırılabilecek” dedi ve yüzün kısmen örtülmesi ifadesinin sübjektif olduÄŸunu belirtti.

MHP “ Yüzünü kısmen veya tamamen örten, gizleyen tanımı yoruma açık olup baÅŸörtüsü, peçe gibi kıyafet unsurları düÅŸünüldüÄŸünde bu baÅŸka dönemlerde baÅŸka ÅŸekillerde uygulanabilir” deÄŸerlendirmesini yaptı.

HDP ise toplumsal olaylarda yüzün kapatılmasının zaten terör suçu olarak nitelendirildiÄŸini ve yapılan düzenlemeyle mevcut yasalarda yer alan cezanın ağırlaÅŸtırıldığını ifade etti. HDP'ye göre  bu madde herkesi maÄŸdur konumuna sokabilir."  Yüzün kısmen kapalı olması ibaresi hemen her göstericiyi bu maddenin potansiyel maÄŸduru konumuna sokmakta, uygulamada yüzün tamamen veya kısmen kapalı olması, tek başına niyetten bağımsız olarak kiÅŸinin cezalandırılması için yeterli görülmektedir" 

‘Polise orantısız güç kullanma yetkisi veriliyor’

Muhalefet 'Polise  motolof vb. patlayıcı silahlarla saldırıda bulunanlara karşı, saldırıyı etkisiz kılmak amacıyla saldırıyı etkisiz kılacak ölçüde silah kullanma yetkisi veren'  maddeye de karşı çıkıyor.

CHP bu madde ile polise orantısız güç kullanma yetkisi verildiÄŸini savundu: “ Bu düzenleme ile kolluk elinde ateÅŸli silah olmadığı halde, yanıcı, yakıcı, yaralayıcı madde bulundurduÄŸu gerekçesiyle silahını kullanıp ateÅŸ edebilecek. Bu da yargısız infaz ve orantısız güç tartışmalarını alevlendirecek”

HDP ise polis cinayetlerinin yasal hale getirilmek istendiÄŸini iddia etti: “ Bu madde ile polisin yetkisi sınırsız bir biçimde artarken polis cinayetlerinin hiçbir cezai müeyyide ile karşılaÅŸmamasının garantisi verilmektedir” dedi.

‘Ä°dari gözaltı’

Muhalefetin eleÅŸtirdiÄŸi düzenlemelerden biri de  “ Mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından 24 saate kadar ÅŸiddet olaylarının  yaygınlaÅŸarak kamu düzeninin bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylar sırasında ve toplu iÅŸlenen suçlarda kırk sekiz saate kadar gazaltına alınma kararı verilebilir” ÅŸeklindeki madde. CHP yapılan düzenlemeyi 'idari gözaltı' olarak yorumladı ve  Cumhuriyet Savcısının gözaltı kararında devre dışı bırakılabileceÄŸini ve gösteriye katılanların polis tarafından gözaltına alınabileceÄŸini belirtti.

MHP’de 'polise savcı yetkisi veriliyor' eleÅŸtirisini yaptı, ' Yargısal  nitelikli bir iÅŸ idareye veriliyor' dedi. .

HDP’de bu düzenlemeyle kolluk amirlerine toplumsal olaylarda 48 saate kadar gözaltı yetkisi verildiÄŸini ifade etti ve “ Vali yargı makamı deÄŸildir. Bu tür kararları alma yetkisi hukuken yoktur” eleÅŸtirisini dile getirdi.

‘Vali’ye mini OHAL yetkisi’

“Vali lüzumu halinde kolluk amir ve memurlarına gereken acele tedbirlerin alınması hususunda doÄŸrudan emir verebilir,

Åžiddet olaylarının yaygınlaÅŸarak kamu düzeninin bozulması durumu ilde vali tarafından tespit edilir, kamu düzenini bozanlar üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır “ ÅŸeklindeki düzenlemeyi de muhalefet sakıncalı buldu.

CHP “ Vali tek başına karar alıp uygulamaya koyabilecek, mini bir olaÄŸanüstü hal yetkisi kullanacaktır, valinin emir ve talimatlarına uymayanlara hapis cezası getirilmektedir” dedi.

MHP de bu düzenlemeyle valilere adli kolluk makamı yetkisi verildiÄŸini belirterek ‘ süper vali’ yorumunu yaptı. HDP ise ’ Vali yargı makamı deÄŸildir, yürütmenin parçasıdır yapılan düzenleme kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırıdır’ dedi.

‘HaberleÅŸme hürriyeti ihlal ediliyor’  

Pakette yer alan iletiÅŸimin tespitine iliÅŸkin düzenleme de itiraz edilen konular arasında. Yapılan düzenlemede “Hakim kararını en geç 48 saat içinde verir" ifadesinin yer aldığını belirten CHP “ Ä°leÅŸitimin tespiti ve dinleme ve sinyal bilgilerinin deÄŸerlendirilmesi ile ilgili süre 24 saatten 48 saate, toplu suçlarda ise 72 saate kadar çıkarılmaktadır. Yani hakim kararı olmadan bir kiÅŸinin iletiÅŸimi 72 saate kadar polis tarafından dinlenebilecek, kayıt altına alınabilecektir. Bu haberleÅŸme hürriyeti ihlal eden bir düzenlemedir” görüÅŸünü dile getirdi.

MHP ise “ Hukuk devletinin 24 saatlik süreyi kısaltması gerekirken aksine bir düzenleme ile 48 saatlik bir süre öngörmesi kolluk faaliyetinin aşılması anlamına gelecektir”dedi. MHP ayrıca tüm dinlemelerde yetkinin Ankara Ağır Ceza Mahkemesi’ne verilmesini de sakıncalı buldu. Bunun hem iÅŸyükünü artıracağını hem de tehdit risklerini beraberinde getireceÄŸini ifade etti. 

Kaynak: Al Jazeera