İsrail'in Golan saldırısının hedefleri ve yansımaları

Suriye'nin [Golan Tepeleri yakınında bulunan] Kuneytra bölgesine yönelik Ä°srail saldırısı ilk deÄŸil ve Suriye gerçeÄŸi gölgesinde son da olmayacak. Bu saldırıdaki sürpriz, Ä°srail'in Hizbullah unsurlarına yönelik saldırıyı üstlenme hızındaki cesaretti. Ä°srail, operasyonu resmen üstlenmedi ancak iÅŸgal gücünün sınırlı dış operasyonlarındaki alışıldık geleneÄŸi, bunlara dair bilgilerin yerel ve Batılı medya organlarına sızdırılmasıdır.

Operasyonun zamanlaması, Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamin Netanyahu'nun iÅŸine yarayacak ve Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın açıklamalarının ardından örgüt için sıkıntı doÄŸuracak bir rol oynayabilir. Zira saldırının, seçim propagandası ve Ä°srail ordusunun imajının düzeltilmesinden çok daha derin bir stratejik boyutu bünyesinde taşıdığı biliniyor.

“Ä°srail'in operasyonunun zamanlaması, seçim anketlerinde 'Siyonist Kamp'ın (Tzipi Livni liderliÄŸindeki Ä°ÅŸçi Partisi/Hareket Partisi ittifakı) birinci çıkması sebebiyle Netanyahu'nun seçim propagandasına hizmet ediyor.”


Saldırının sebepleri ve zamanlaması

Ä°srail, hükümetin feshedilmesi ve Mart 2015'te erken genel seçimlere gidilme kararı alınması sebebiyle siyasi; ordu yönetimindeki nakiller sebebiyle de askeri bir boÅŸluk yaşıyor. Lakin bu boÅŸluk, Tel Aviv'in Hizbullah kadrolarına suikast düzenlemesinin önüne geçemiyor. Zira Ä°srail, Hizbullah'ın kendisinin belirlediÄŸi kırmızıçizgileri aÅŸtığını ifade ediyor. Ä°srail, hatırlayacak olursak, aşılmasına izin vermeyeceÄŸi stratejik çizgiler çizmiÅŸti.

Ä°srail ile Hizbullah arasındaki mücadeleye uzun menzilli füzeler veya uçak savarlar gibi dengeleri bozacak stratejik silahların taşınması veya Hizbullah ve Ä°ran'ın [Ä°srail iÅŸgali altındaki] Golan Tepeleri'nin ÅŸartlarını deÄŸiÅŸtirebilecek faaliyetlere ve çalışmalara yönelik hazırlıkları, Tel Aviv'in (bölgenin Ä°srail'in kuzey cephesinin güvenliÄŸi için bir endiÅŸe ve tehdit kaynağı olmaması amacıyla) belirlediÄŸi çizgilerden.

Bu iki durum, karmaşık hesaplara bırakılamaz ve Ä°srail hemen pozisyon alır. Nitekim Hizbullah'ın füze sistemlerive silah konvoylarını bombalayan geçmiÅŸteki saldırılarının çoÄŸunda alınan tutum buydu. Golan Operasyonu'nda yararlanmak istediÄŸi bazı hedefleri bulunan Ä°srail, hem parti (siyaset) hem de ordu (askeri) kurumları düzeyinde bunu kullanacaktır. Netanyahu, Gazze Åžeridi'ne düzenlediÄŸi "Koruyucu Hat" Operasyonu'ndan (Operation Protective Edge) karizmasına eklenen tereddüt ve zayıflık özelliklerini kaldırmayı hedefliyor. Ayrıca güvenlik sorunlarıyla mücadelede cesaret, kararlılık ve güçlü olma sıfatlarını ön plana çıkarmayı amaçlıyor.

Ayrıca zamanlama itibariyle operasyon, rakipleriyle yarışın tırmanması ve anketlerde 'Siyonist Kamp'ın (Tzipi Livni liderliÄŸindeki Ä°ÅŸçi Partisi/Hareket Partisi ittifakı) birinci çıkması sebebiyle Netanyahu'nun seçim propagandasına hizmet ediyor. Anketlere göre, gelecek parlamentoda 'Siyonist Kamp'a 27 sandalye düÅŸerken, Netanyahu'nun liderliÄŸini yaptığı Likut 21 sandalye alıyor.
Ä°srail'in Kuneytra saldırısı, güvenlik organlarının, bilhassa ordunun istihbarat organlarının imajını onaracaktır. (Hamas hareketine iliÅŸkin bilgi sahip olmaması ve yanlış deÄŸerlendirme yapması sebebiyle) "Koruyucu Hat" Operasyonu (Temmuz-AÄŸustos 2014) akabinde konumu sarsılan ordunun kapasitesine bir nevi güven kazandıracaktır. 

İsrail'in Hizbullah okuması

Hasan Nasrallah’ın (Ä°srail’i Lübnan veya Suriye’ye yönelik saldırılara misillemede bulunmakla tehdit eden ve saldırıları direniÅŸ eksenine saldırı olarak gören) açıklamaları, Ä°srail’in örgütün kendisiyle kapsamlı bir savaÅŸa girip girmeyeceÄŸi ile ilgili okumasını deÄŸiÅŸtirmedi.Ä°srail, Hizbullah’ın siyasi ve askeri açıdan kapsamlı bir savaÅŸa hazır olmadığını düÅŸünüyor.

Ä°ç düzlemde Hizbullah, Suriye’deki pozisyonundan ve birçok müttefikini kaybetmesinden kaynaklanan siyasi bir kriz yaşıyor. Her hangi bir çatışma, müttefiki Michelle Avni’yi kaybetmesine yol açacak ve Suriye krizinin Lübnan sahası üzerindeki yansımalarını arttıracaktır.

Askeri düzlemde ise örgütün gücü, dış sahalarla ve özellikle Suriye ile meÅŸgul olması sebebiyle dağıldı ve hantallaÅŸtı. 15 bini aÅŸkın askerinin çatışmalara katılması, onlarca askerini ve etkili komutanını kaybetmesi, Ä°srail’le kapsamı bir çatışma içine girmesine imkan tanımıyor.

Ä°ran petrol fiyatlarının düÅŸmesinden etkileniyor ve Hizbullah ile Ä°srail arasında uzun bir savaşı finanse etme gücüne sahip deÄŸil. Ä°srail kaynakları Hizbullah unsurlarının maaÅŸlarının iki aydır yarıya düÅŸürüldüÄŸünü belirtiyor. Bununla birlikte Ä°srail, Hizbullah ve liderini (çatışma aÅŸamasına geçmeyecek ÅŸekilde sınırlı bir misillemede bulunmasını gerektirecek ÅŸekilde) köÅŸeye sıkıştırdığının farkında.

“Hizbullah, birçok cepheye yoÄŸunlaÅŸması ve stratejik müttefiki Ä°ran'ın meÅŸguliyetinin ağırlığı altında daha fazla yük taşıyamaz hale geldi. Zira örgütün saha deneyimi ve eÄŸitim kapasitesi, Irak, Suriye ve Yemen'e dağıtıldı.”


Hizbullah ve misilleme gücünün sınırlılığı

Hizbullah, Ä°ran'ın bölgedeki politikalarını uyguladığı için yıpranıyor. Örgüt, birçok cepheye yoÄŸunlaÅŸması ve stratejik müttefiki Ä°ran'ın meÅŸguliyetinin ağırlığı altında daha fazla yük taşıyamaz hale geldi. Zira örgütün saha deneyimi ve eÄŸitim kapasitesi, Irak, Suriye ve Yemen'e dağıtıldı.

Ayrıca Hizbullah'ın Lübnan'da sırtını dayayabileceÄŸi kimse kalmadı. Gücünün dağılmasının yanı sıra Sünnilerin düÅŸmanlığını aldı. Nusra Cephesi ve Irak ve Åžam Ä°slam Devleti (IŞİD) ile açık bir savaÅŸ yürütüyor. IŞİD, Hizbullah'ın Ä°srail ile çatışmaya girme gücünü sınırladı. Ä°srail de Hizbullah'ın savaÅŸ kararı almasına göz yummayacaktır ve cevabı sert olacaktır.

Buna (Kalemun bölgesinden geçen) Suriye-Ä°ran ikmal hattının Nusra ile çatışmalar nedeniyle güvenli olmaması ve Hizbullah'ın o hattı ele geçirme giriÅŸimi sırasında can kaybı vermesi eklenebilir. Ayrıca turizm ve ekonomi sektörleri de bundan olumsuz etkilenecektir, Lübnan'da Hizbullah'a yönelik zaten yüksek olan intikam duyguları daha da artacaktır; Ä°srail ile Hizbullah arasında kapsamlı bir çatışma yaÅŸandığı takdirde Lübnanlılar için güvenli sığınak kalmayacaktır. O yüzden Hizbullah’ın deÄŸerlendirmesi, sıkıntılı siyasi vakıanın dışına çıkamaz.

Hizbullah'ta kafaları kurcalayan bir diÄŸer konu, Ä°srail'in örgütün güvenlik ağına nüfuz etme boyutudur. Kuneytra saldırısı, bir güvenlik operasyonudur ve tesadüfi deÄŸildir. Ä°srail askeri istihbaratının elinde hedefe dair doÄŸru bilgi bulunduÄŸu görülüyor. Hizbullah'ı hedef alan müdahaleler dizisi içerisinde Kuneytra, Ä°srail'in yeni bir baÅŸarısıdır.

Muhtemel senaryolar 

Mevcut durum, çatışma kararları ve gelecek senaryoları açısından oldukça zor bir sürece iÅŸaret ediyor. Zira bölgede ve Arap coÄŸrafyasındaki ÅŸartlar, en olası senaryonun belirlenmesini güçleÅŸtiriyor. Ä°srail'in kendisini kuÅŸatan tehlikelerle ilgili yıllık stratejik tahminler yapmasının pek bir yararı bulunmuyor. Hatta Ä°srail, deÄŸiÅŸimlerin hızından dolayı stratejik tahminlerini artık 3 ayda bir yapıyor. Bu da Ä°srail-Hizbullah iliÅŸkisiyle ilgili bölgesel ÅŸartları yansıyor. Muhtemel yeni senaryolar ÅŸunlar:

Birinci senaryo: 2006 yılındakine benzer ve hatta daha barbarca ve ölümcül kapsamlı bir Ä°srail-Hizbullah Savaşı. Bu senaryo, gelecek dönem için uzak bir ihtimal. Zira Ä°srail ve Hizbullah, böylesi bir savaÅŸa hazır olmadıklarını biliyorlar. Ä°srail baÄŸlamında ordu komutanları, hâlâ kartlarını karıyorlar; dersler ve ibretler almak için önceliklerini düzenliyorlar. Fakat bu pozisyon, bir savaÅŸ dayatılması halinde Ä°srail'in eli kolu baÄŸlı kalacağı veya caydırıcılığını kullanmayacağı anlamına gelmez. Hizbullah'ın içine girdiÄŸi zorluÄŸu yukarıda belirttik. Ayrıca örgüt tek başına savaÅŸ yahut barış kararı alamaz. Ortada organik müttefiki Ä°ran var ve örgüt, Lübnan'da zor ÅŸartlar altında.

Ä°kinci senaryo: Hizbullah'ın misillemesinin sınırlı kalması ve kapsamının Åžeba Çiftlikleri ile daraltılması. En gerçekçi ve muhtemel senaryo bu. Ä°srail-Lübnan sınır hattında fırsatları kullanma ve deÄŸerli avı yakalamaya dayanacak, kapsamlı bir çatışmaya izin vermeyecektir. Bu durumda Hizbullah, kendi kitlesi önünde bir nevi güvenirliÄŸini koruyacak ve Ä°sraillilere, Ekim 2014'te [Lübnan, Suriye, Golan Tepeleri sınırındaki] Åžeba Çiftlikleri'ndeki Ä°srail bölgesinin hedef alınmasında olduÄŸu gibi, ihlallere karşılık vereceÄŸi mesajını gönderecektir.

Üçüncü senaryo: Misillemenin Golan Tepeleri cephesinden olması. Golan cephesinin güvenliÄŸi, Suriye'deki BeÅŸÅŸar Esed rejimi elindeki kârlı bir siyasi kart konumunda. Bu yüzden Suriye rejiminin (ve arkasındaki Rusya'nın) Golan kapısı üzerinden Ä°srail'i rahatsız etmeyi düÅŸüneceÄŸini sanmıyorum. Suriye rejimi, muhalefete yenilmesi halinde bunun Ä°srail için oluÅŸturacağı güvenlik tehlikesini sürekli pazarlıyor. Hizbullah bu yönteme baÅŸvurabilir elbette ancak konunun Ä°ran'ın telkiniyle bir Suriye kararına ihtiyaç duyduÄŸunun farkında. Çünkü cephelerdeki saha savaşını yöneten Ä°ran'dır. Suriye rejimi ve Hizbullah, nihai karar alıcı deÄŸiller. Dolayısıyla bu senaryonun gerçekleÅŸmesi uzak bir ihtimal. 

Hizbullah'ın geçmiÅŸte bazı operasyonlar yapma yönünde verdiÄŸi ipuçlarına raÄŸmen Ä°srail'in örgüte önleyici darbesi, Hizbullah'ı hesaplarını yenilemeye sevk edecektir. 

“Hizbullah’ın içinden geçeceÄŸi en kötü durum, ağır darbeler alması ve bu darbelerin misillemesinin maliyetinin yüksek olmasıdır. Sessiz kalması ise örgütün Ä°srail’e yönelik direniÅŸinin zayıfladığı ve yetersiz kaldığı görüntüsü verecektir.”

Dördüncü senaryo: Misillemenin dışarıdan olması. Hizbullah geçmiÅŸte Latin Amerika ve Avrupa'daki operasyonlarının bazısında baÅŸarıya ulaÅŸtı, bir kısmında da baÅŸarı elde edemedi. Hizbullah, Avrupa sahasındaki birçok ülkede henüz terör örgütü kategorisinde yer almıyor. Kaldı ki Avrupa, örgütün para kaynağı olarak görülüyor. Yapılan operasyonlar, bazı Hizbullah üyelerinin katıldığı bir Ä°ran planlamasıydı ve Ä°ran'daki Ä°srail suikastlarının intikamını almayı amaçlıyordu. O halde karar alma masasına böyle bir olasılığın konulması uzak görülüyor.

Ä°srail'in Hizbullah karşısında caydırıcılığını sürdürmek için seçici darbelere baÅŸvurmakta saÄŸladığı baÅŸarı, Kuneytra saldırısının yansımalarından bir diÄŸeri. Zira örgüt, büyük çatışma doÄŸurabilecek stratejik büyük eylemlere cesaret edemiyor. Tel Aviv'in seçici darbeleri, Golan'ı ayıran sınırı aÅŸmaması yönünde Hizbullah'a doÄŸrudan bir mesajdır. Kez Tahran'a (öfkesinin artmasıyla birlikte) da nükleer tesislerini vurarak daha ileriye gideceÄŸi yönünde dolaylı bir mesajdır. Ä°srail, (BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi Daimi Üyeleri ve Almanya'dan oluÅŸan) P5+1 grubu ile Ä°ran arasındaki nükleer müzakerelerin baÅŸarısızlıkla sonuçlanması ve (anlaÅŸmaya varılmamasını yeÄŸlese de) Tahran'ın bu müzakerelerde ödünler vermesi gerektiÄŸi ÅŸeklinde bir mesaj da gönderiyor.

Hizbullah'ın içinden geçeceÄŸi en kötü durum, ağır darbeler alması ve bu darbelerin misillemesinin (Ä°srail'e karşılık versin veya vermesin) maliyetinin yüksek olmasıdır. Sessiz kalması (yani misillemede bulunmaması) ise örgüt ve Genel Sekreteri Nasrallah'ın güvenilirliÄŸini kaybettirecek, Ä°srail ile mücadeledeki heybetini vuracaktır. Hatta Ä°srail'e direniÅŸi zayıflar ve yetersiz kalırken halkların iradesini hedef alan çekiÅŸmeler içinde yıprandığı, iÅŸgale direnen grup olma özelliÄŸini kaybettiÄŸi görüntüsü verecek ve Lübnan'daki silahlı gücüyle ilgili tartışmaları bir kez daha gündeme getirecektir.

Misillemenin sınırlı olacağı yönündeki ikinci senaryoyu kuvvetle muhtemel görünüyor. Birinci senaryo, uzak ihtimal olmasına raÄŸmen, hâlâ gündemdeki yerini koruyor ama bu konudaki karar Ä°ran'ın elinde duruyor. Acaba Ä°ran, Ä°srail'in meydan okumasına karşı çıkma cesaretine sahip mi yoksa eli kolu baÄŸlı mı?

SavaÅŸ ÅŸartlarında taraflar kontrolü kaybedebilir ve kapsamlı bir çatışmaya sürüklenebilirler. Son söz, sahadaki geliÅŸmeler ve onların sonuçlarınındır. 


*Makale Al Jazeera'da,Hamza Ebu Åžanab imzasıyla yayınlanmıştır.