Yemen'i daha büyük bir kaos bekliyor

BaÅŸkent Sana'nın eski kent merkezinde langırt oynayan yirmili yaÅŸlarında bir grup gence rastlıyoruz. Gün batıyor ve havadaki sükuneti gençlerin tezahüratları bölüyor. Konu ülkede olup bitenlere gelince, gençlerin neÅŸesi kaçıyor.

Sana Üniversitesi'nde Ticaret okumuÅŸ 23 yaşında bir genç "Politik oyunlardan usandım. Ä°ÅŸ ve para istiyorum" diye feryat ediyor.  

Yemen'de 2011 yılındaki halk ayaklanmasından bu yana siyasi istikrarsızlık hakim. Ä°ÅŸsizlik yüzde 54'e yükselmiÅŸ durumda. 10 milyon kiÅŸi açlık sınırında ve uzmanlara göre ülke çöküÅŸün eÅŸiÄŸinde.

'Zor bir hayal'

Protestocular dört yıl önce sokaklara çıktığında kavganın, yoksulluÄŸun ve yolsuzluluÄŸun olmadığı bir Yemen istiyorlardı. Artık bu gerçekleÅŸmesi zor bir hayal gibi görünüyor.

GeçtiÄŸimiz hafta BaÅŸbakan ve CumhurbaÅŸkanı istifa etti ve ülkeyi daha derin bir kaosun içine sürüklediler. CumhurbaÅŸkanı Abdurabbu Mansur Hadi istifa bildirisinde politik bir çıkmaza girdiÄŸini ifade etti.

Yemen'in mevcut rejim altındaki durumunu göz önünde bulunduran uzmanlar Husilerin kontrolü kolay bırakmayacağını söylüyor. Sanalı siyaset uzmanı Hisam el Omeisy Al Jazeera'ya verdiÄŸi röportajda "Hiçbir siyasi ortaklıkları olmaksızın ayakta kalan son güç olarak Husiler gidiÅŸatı tam olarak belirleyemeseler de, çok büyük etkileri olacak" dedi.

Uzmanlar ilk olarak "Amerika'ya ölüm" sloganının, Husilerin iÅŸbirliÄŸi yapmaya hevesli oldukları  konusunda ABD ve Avrupa'yı ikna edemediÄŸini söylüyor.

Omeisy dış politikada Batı'dan uzaklaÅŸma, DoÄŸu'ya da bir bağımlılık olacağını ve daha büyük bir hakimiyet için çaba sarf edileceÄŸini söylüyor.

Husi isyancılar 21 Eylül 2014'ten bu yana baÅŸkentte birçok kamu kurumuna el koydu ve ülkenin bazı bölgelerinde kontrolü ele geçirdi.

Yemenli gazeteci ve yorumcu Ebu Bekir el Åžamahi geçen beÅŸ aya bakarak istikrarsızlığın artacağını düÅŸünüyor.

Bazı uzmanlar hükümet krizinin dikkatleri Husi isyancıların üzerine çekeceÄŸini düÅŸünüyor. Åžamahi "Hadi ve hükümetin istifası Husiler açısından olumsuz bir geliÅŸme. Çünkü artık suçlayacakları kimse kalmadı." diyor.

Yemen Anayasası'nın 115. maddesi güçlerin meclis baÅŸkanına devredilmesi gerektiÄŸini belirtiyor. Fakat bazı uzmanlar meclis baÅŸkanı Yahya el Raye'nin pozisyonunun belirsiz olduÄŸunu iddia ediyor. Mecli BaÅŸkanının görev süresi sona ermiÅŸ ancak bu süre Körfez Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi'nin (KÄ°K) inisiyatifiyle geçiÅŸ dönemi boyunca uzatılmıştı.

CumhurbaÅŸkanı ve hükümetin istifası, KÄ°K'in kararını hükümsüz kıldı. Åžamahi "KÄ°K'in inisiyatifiyle görevine devam eden CumhurbaÅŸkanı'nın istifasının bu inisiyatifi hükümsüz kıldığı, bu yüzden de meclis baÅŸkanının da görevde kalamayacağı yönünde bir tartışma var." diyor.

Öte yandan, Husiler yetki devrinin sorunsuz gerçekleÅŸmesini saÄŸlamak için tedbir aldıklarını duyurdular. Omeisy bunun Husilerin hükümetin istifasından memnun olmakla kalmayıp, hükümet görevine soyunmaları anlamına geldiÄŸini söylüyor.

"GeçiÅŸ dönemini atlatmak için, resmi bir hükümet kurulana kadar kısa bir süreliÄŸine bir baÅŸkanlık konseyi ya da üzerinde uzlaÅŸma saÄŸlanan bir cumhurbaÅŸkanı atanabilir."

'Husilerin acelesi yok ama...'

Amerika'da yaÅŸayan Yemen uzmanı Fernando Carvajal'a göre Husilerin acelesi yok ancak eski CumhurbaÅŸkanı Ali Abdullah Salih meclisin cumhurbaÅŸkanlığı seçimi çaÄŸrısında bulunması gerektiÄŸi konusunda çok ısrarcı bir tutum içinde. "Åžu an her ÅŸey Husiler ve Salih arasında geçiÅŸ dönemi CumhurbaÅŸkanını belirlemek için süren pazarlıklara baÄŸlı. Böylece bu süre içinde bir seçime gerek kalmayacak."

Åžamahi güneyde tartışılan ÅŸeyin Güneyli liderlerin birleÅŸip, bölgesel güçleri ikna ederek ordu desteÄŸiyle ayrılıklarını ilan edip edemeyecekleri olduÄŸunu söylüyor. Bu bir seçenek olabilir. Arap El Kaide'sinin sorumlu tutulduÄŸu Charlie Hebdo saldırılarının ardından oluÅŸan iktidar boÅŸluÄŸu hem yerel hem de uluslararası güçler arasında güvenlik kaygılarını arttırmış durumda.

Medya yorumcusu ve Yemen Observer'ın eski editörü Åžuayip el Mosava: "Yemen topraklarının büyük bölümünde güvenlik boÅŸluÄŸu var. Ancak acil olan iki güvenlik sorunu bulunuyor: Petrol kaynakları açısından zengin doÄŸudaki Marib Bölgesi'nin durumu ve güneyde kanlı yerel çatışmalara neden olacak gibi görünen yükselen ayrılık fikri." diyor.

Hem Modava, hem Åžamahi, bu tehditlerin ÅŸiddetli Husi saldırıları ve üzerinde hala tartışılan Amerikan insansız hava aracı saldırılarıyla azaldığı görüÅŸünde birleÅŸiyorlar. 2002-2015 yılları arasında bu saldırılarda 541 sivil hayatını kaybetti.

Hükümetin istifası, A.B.D'nin önemli müttefiki Hadi'yi kaybetmesine neden oldu. Hadi insansız hava aracı saldırılarını onaylamıştı. A.B.D'nin hükümet onayı olmadan saldırılarına devam edip etmeyeceÄŸi merakla bekleniyor.

Ancak Mosava El Kaide lojistik destek alamazsa tehdidin iç mesele olarak kalacağını düÅŸünüyor. 2011'den beri devrimi destekleyen Yemenli aktivist Abdı Elfgeeh'e göre her ÅŸey bitmedi.
"Değişimin halka ve topluma yansıması zaman alacaktır."

Charlene Anne-Al Jazeera