'Yoksulluk da artıyor, eşitsizlik de'

BM Kalkınma Programı’nın (UNDP) Ä°stanbul’daki yeni Bölgesel Merkezi'nin yayınladığı, Avrupa ve Orta Asya ülkelerindeki yoksulluk ve eÅŸitsizliÄŸi inceleyen rapora göre bu bölgelerde geliÅŸmekte olan ve geçiÅŸ dönemi ekonomileri ile üst orta-gelir grubundan bazı ülkelerde, yüksek yoksulluk oranları görülüyor.

Rapora göre yoksullukla mücadelede sıkıntı yaÅŸayan ülkelerdeki gelir eÅŸitsizlikleri de giderek artıyor. Gelir yoksulluÄŸu, refah düzeyi daha düÅŸük olan eski Sovyet cumhuriyetlerinde ciddi bir sorun teÅŸkil etmeye devam ediyor.

Tacikistan, Kırgızistan ve Ermenistan’daki nüfusun dörtte bir ila üçte biri (yaklaşık 6.7 milyon kiÅŸi) aşırı yoksulluk koÅŸulları altında yaşıyor. 2010 yılı verilerine göre Gürcistan’dakilerin üçte birinden fazlası günde 2,15 ABD dolarının altında bir gelirle yaşıyor.

Kamu görevlileri ve kırsal kesim risk altında

UNDP araÅŸtırmasına göre, bölgede yoksulluk riski, özellikle kırsal kesimde yaÅŸayanlar açısından daha da yüksek. EÄŸitim, saÄŸlık, bilim ve sanat alanında çalışan kamu görevlileri ve tarım iÅŸçileri gibi çalışan insanlar da risk altında.

YaÅŸam süresi

Bölgedeki erkekler ve kadınların beklenen yaÅŸam süresi azalıyor. Batıdaki eski Sovyet ülkelerindeki erkekler, 1960 yılında küresel ortalamalardan 12 yıl daha fazla yaÅŸamaktaydı. 2012 yılına gelindiÄŸinde ise bu bölgedeki erkeklerin yaÅŸam süresi küresel ortalamanın iki yıl altına düÅŸtü.

Bu ülkelerdeki kadınlar için de yaÅŸam süresi beklentisinde düÅŸüÅŸ var. 1960 yılı baÅŸlarında bu bölgedeki kadınlar diÄŸer ülkelerdeki kadınlara kıyasla 14 yıl daha fazla yaÅŸamaktaydı. 2012 yılında ise bu fark iki yıl azaldı.

Orta Asya’da da benzer eÄŸilimler söz konusu. Bu bölgede kadınlar 1960 yılında, diÄŸer ülkelerdeki kadınlara göre altı yıl daha fazla yaÅŸamaktaydı. 2012 yılına gelindiÄŸinde ise yaÅŸam süreleri altı ay kadar azaldı.

'Okul öncesi eÄŸitimde Türkiye de kötü'

Bölgede eÄŸitime kaydolma eÄŸilimlerinde de kaygı verici bir takım eÅŸitsizlik görülüyor. Arnavutluk, KaradaÄŸ ve Türkiye gibi ülkeler, okul öncesi eÄŸitime kaydolma oranlarında son 10 yıl içinde ciddi yükseliÅŸler kaydetti. Ancak Azerbaycan, Bosna-Hersek, Kırgızistan, Eski Yugoslavya Cumhuriyeti ülkeleri, Makedonya, Tacikistan, Türkiye ve Özbekistan’da çocukların üçte birinden daha azı, okul öncesi eÄŸitime kaydedildi. Bu ülkeler, orta gelirli ülkeler ortalamasının epeyce altında yer alıyor.

Cinsiyet uçurumu

Kadınların erkeklere oranla kazandıkları geliri yansıtan cinsiyet uçurumu, bölgenin büyük çoÄŸunluÄŸu açısından küresel ortalamaların altında yer alıyor. Bölgede kadınların iÅŸgücüne katılım oranı erkeklerin katılım oranından daha düÅŸük. Ancak özellikle eski Sovyet cumhuriyetlerinde cinsiyet uçurumu, küresel ortalamalara kıyasla daha iyi bir durumda bulunuyor.

Deprem riski

AraÅŸtırmaya göre bölge sismik, iklimsel ve meteorolojik risklere karşı da kırılgan durumda. Aralarında Almatı, AÅŸkabat, BiÅŸkek, Erivan, Ä°stanbul, TaÅŸkent ve Üsküp’ün de bulunduÄŸu pek çok ÅŸehir deprem riski ile karşı karşıya. Geçen yıl Batı Balkanlar’ı vuran seller de kırılgan topluluklar üzerinde orantısız bir etkiyi beraberinde getirdi.

Ayrıca yetersiz enerji altyapısı talebi karşılayamıyor. Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan’da milyonlarca insan, yıl boyu kesintisiz ısıtmadan yoksun kalıyor.

“Avrupa ve Orta Asya’nın GeçiÅŸ Dönemi ve GeliÅŸmekte Olan Ekonomilerinde Yoksulluk, EÅŸitsizlik ve Kırılganlık” raporunun tamamına buradan eriÅŸebilirsiniz: http://on.undp.org/HxAN4

Kaynak: UNDP