Azerbaycan'da Şah İsmail, Safevi ve Babek Hurremi tartışması

Bir haftadır Azerbaycan'da bir numaralı gündem fars taraftarlarının ve Sovyetlerin bize dayattığı resmi tarihimizde mevcut olan ‘’kahramanlarımızı’’ mevzusu tartışılıyor.
Tartışmayı baÅŸlatan Azeri milletvekili Fazıl Mustafa. Onun fikrine göre Azerbaycan resmi tarihinde öÄŸretilen ve ‘’millî kahramanlar ’’ olarak kabul edilen Babek Hurremi (IX. yy) ve Åžah Ä°smail Sefevi’nin aslında bir kahraman olmadığı ve onların Azerbaycan Türk tarihinin deÄŸil, Ä°ran tarihinin bir parçası olduÄŸunu, bunların tanıtımı aslında Azerbaycan’ı tarihi-ideolojik yönden Ä°ran’dan taraf olduÄŸudur.
Aslında bu tezi savunan sadece Fazıl Mustafa deÄŸil aynı zamanda Ä°ran asıllı Azeri tarihçi-düÅŸünür Güntay Gencalp’in de son yıllarda yayımladığı kitaplarda Sovyetler tarafından tasarlanan Azeri Tarihi’nin Ä°ran kimliÄŸine hizmet ettiÄŸini savunuyor. G. Gencalp’in: ‘’Safeviler’in Azerbaycan ve Ä°ran Arazilerinde büyük soykırımlar törettiÄŸi, zorla ÅžiiliÄŸi yaymakla Azerbaycan’ı Türk ve Ä°slam âleminden kopardığını, tarihî Ä°ran kimliÄŸinin taşıyıcısı haline getirdiÄŸi’’ yönündeki fikirleri Azerbaycan’da bu günlerde tekrar sıcak tartışma konusu.

Ä°ÅŸin gerçeÄŸi XI. yy'da Ä°ran’da Ä°slam karşıtı Hurremi isyanlarına liderlik etmiÅŸ Fars milliyetçisi Babek Hurremi’nin Azeri’lere ulusal kahraman olarak Sovyetler tarafından dayatması aslında Ä°deolojik tarih kurgusunun bir parçası idi.
Bu düÅŸünceni savunan F. Mustafa, G. Gencalp ve birçok Azeri fikir adamı aynı zamanda Åžah Ä°smail'in de böyle bir tarih projesinin ürünü olduÄŸunu savunuyorlar. Türk kimliÄŸinde ve Ä°slam düÅŸüncesinde marjinal kalan böyle ÅŸahsiyetlerin Azerilere “kahraman” olarak Sovyetlerin dayatmasının sebebi  Azeri Türklerini Ä°slam ve Türk kimliÄŸinden medeniyet olarak ayırmak niyetine hizmet etmekteydi.

Çok manidardır ki, Sovyetlerin mirası olan bu tarih kurgusu bu gün Azerbaycan’da Ä°ran yayılmacılığının esas tarihi zeminini oluÅŸturmaktadır. 
Bu sebepten F. Mustafa, Gencalp ve onları destekleyen R. BeÅŸirli gibi birçok gazeteci-yazara en ciddi tepki Ä°ran mollaları ile dirsek temasında olan Åžii camiadan gelmektedir. Bu itirazları yapanlar ortaya hiçbir tutarlı tez koymadan bu ÅŸahısları ihanetle suçlamaktan tutun da, birçok farklı “belaltı” vuruÅŸları vurmaktadırlar.
ÖrneÄŸin kendisinin entelektüel olduÄŸunu söyleyen Zaur Eliyev fikiri ve tarihi bir tartışma konusundan çıkıp CumhurbaÅŸkanına mektup yazarak ''fazıl Mustafa’nın susturulmasını'' istiyor. Aslında buna ÅŸaÅŸmamak lazım söylemeye sözü olmayan zavallılar her zaman muhatabının susmasını istemiÅŸlerdir.
Aslında bu tartışmalar Azerbaycan'da Ä°ran yayımcılığının ve militanların ne kadar güçlü ve aktif olduÄŸunu gösteriyor ki onların aleyhine bir cümle kurduÄŸun zaman nasıl linç ediliyorsun. 

Konu ile ilgili TÄ°METURK’e açıklamalarda bulunan birçok  Azeri aydın, YAZAR ve gazeteci  Fazıl Mustafa’ya destek verdiler.

Ä°ÅŸte o açıklamalar...

 Ä°lahiyatçı yazar Ramin Vekilov :

F. Mustafa'ya karşı linç giriÅŸimi esasen Ä°ran ile dirsek temasında olan gruplar tarafından yapılmaktadır. Çünkü F. Mustafa'nın din ve tarih retoriÄŸi Ä°ran yayılmacılığının karşısındadır. F. Mustafa ve G. Gencalp konuÅŸtukça mevcut din ve tarih anlayışının sorgulanması toplumda yaygınlaşıyor. Tabi yukarda ismini zikrettiÄŸimiz çevre bundan ciddi manada rahatsızlık duymaktadırlar.

Ayrıca Fazıl Mustafa’nın öne sürdüÄŸü Azerbaycan resmi tarihi ve orada sunulan "ulusal kahramanlar" Sovyet tarih dizaynının ürünüdür ve Sovyet toplum mühendisliÄŸinin bir parçasıdır. Bunlar tabii ki tarafsız ÅŸekilde araÅŸtırılmalı. Sorgulanmalıdır. Tarih herhangi bir ideolojinin tekelinde olmamalıdır. EÄŸer Sefeviler Azerbaycan’da yüz Binlerce günahsız insanı katletmiÅŸlerse bu açıklıkla söylenmelidir. Babek ve ya baÅŸkaları ne yapmışlarsa araÅŸtırılmalı, yazılmalıdır... Herhangi bir mezhebin veya ideolojinin baskısı ile bir halka; tarih, kültürel ve kimlik biçilemez. Bu bakımdan F. Mustafa ve G. Gencalpı ben destekliyorum.

YENÄ° ÇAÄž GAZETESÄ° GENEL YAYIN YÖNETMENÄ° Agil Alesker:

Fazil Mustafa'nın kendine özgü yaklaşımı var. Bazı konulardaki görüÅŸmeleri muhakkak tartışılmalıdır. Ama linç olunmamalı. Cımbızla bir cümlesi seçilip ermeni medyasınaservis  edilmesi onun Azerbaycan'da Ä°ran lobisi tarafından istenilmeyen adam listesine girdiÄŸi içindir. Yani fikirleri tarihçiler tarafından tartışılmalıdır, ama ÅŸuan herkes tarihçi olmuÅŸ durumda. Bu konuda konuÅŸanları da iki kısma ayırmak lazım. Bir grup milliyetçi oldukları için F.Mustafa'ya tepkliler , bir grup ise bu konuda talimatla çalışıyor.
İNTERPRESS yazarlarından gazeteci Elnare kerimova:
  Bizde Ä°nsanlar alternatif fikri kabul edemiyor. Tartışma medeniyeti geliÅŸtiremiyorlar. Herkesin doÄŸru bildiÄŸi fikri söylemeye hakkı var. Bu sonraki mevzudur ki, onun haklı bildiÄŸi gerçekten haktır ya da deÄŸil. Bunu da ancak tartışarak anlayabiliriz. Ceyhun Bayramlı Babak hakkında kitap yazmıştı ve o kitapta vurguluyordu ki’’ Babak aslında inançlı biri olmuÅŸ ve iÅŸgale karşı mücadele etmiÅŸ’’. Maalesef ki, o kitap ÅŸimdiki gibi geniÅŸ tartışılmadı. Hâlbuki çok enteresan bir konu idi. Ä°nsanlar tabuya çevirdiklerinin tartışılmasına hazır deÄŸiller. Fazil Mustafa'ya yapılmak istenen linç de asıl sosyolojik nedeni bence budur.

 AVROPA.Ä°NFO Genel yayın yönetmeni Ruslan BeÅŸirli:

Fazil Mustafa Azerbaycan’da özel fikirleri ile seçilen fikir insanlarından biridir.
Aynı zamanda milletvekilidir. Konu ile ilgili kendi fikirlerini söyledi.
Karşı tarafta olanlar da kendi düÅŸüncelerini ifade ettiler.
Bundan sonra Fazil beye karşı sosyal medyada linç kampanyası baÅŸlatıldı.
Fazil beyin fikirleri bu konuda kesindir
Babek Müslüman olmamış ve eski Sovyet döneminde Babekden halk kahramanı uydurmuÅŸlar.
Fazil bey de bunu söylemiÅŸ ve Babek hakkında eski Arap kaynaklarından deliller getirdi.
Biliyorsunuz Babek hakkında kaynakların hepsi Arap tarihçileri tarafından yazılmış
Fazıl Mustafa Bey bunu ifade ettikten sonra
Bu kampanyanın arkasında Ä°ran meyilli ve hiçbir ÅŸeyden haberi olmayan kör zihniyet yatıyor Ä°ran sever siteler Fazil Mustafaya karşı bir kampanya baÅŸlatmışlar
Oysa fikir özgürlüÄŸü diye bir ÅŸey var
Hatta Fail Mustafanın fikirlerini bile çaptırdılar.

Yeni Türkiye Strateji AraÅŸtırmalar Merkezinin analist Orhan Gafarlı


Fazıl beyi destekliyorum ona linç kampanyası düzenleyenler; Ä°ran ve  Rusya destekli gruplardır