Mezarlıkta yaşayan Gazzeliler

HiÅŸam Mugrabi, oturma odasının ortasındaki iki büyük mezara bakıyor. Ailesiyle birlikte kaldığı bu karanlık barakada Al Jazeera'ye konuÅŸan Mugrabi, "BildiÄŸim gidecek baÅŸka bir yer yok" diyor. Barakanın içi odunlar, eski ayakkabılar, demir hırdavatlar ve plastik borularla dolu.

Mugrabi'nin Gazze kentindeki Şeyh Şaban mezarlığındaki hayatı bu şekilde devam ediyor.

43 yaşındaki Mugrabi mezar taÅŸlarının arasındaki bu eÄŸreti evde nasıl yaÅŸayabildiÄŸini bilmiyor. Tek bildiÄŸi ailesinin 1948'de, Filistinlilerin topraklarından sürüldüÄŸü Nekbe olaylarından bu yana burada yaÅŸadığı.



"Bu durum çocuklar için çok korkutucu" diyen Mugrabi, bu 'garip' yaÅŸam koÅŸullarından dolayı çocuklarla okulda alay edildiÄŸini söylüyor. Mugrabi'nin tek kazancı kent sakinlerini at arabasıyla bir yerden baÅŸka bir yere götürerek günde kazandığı birkaç dolar. "ÇoÄŸu zaman çocuklar aç karnına uyuyor. Aynı zamanda böcekler ve farelerle de baÅŸa çıkmak zorundalar" ifadelerini kullanıyor.

Onlarca insan daha evlerini Åžeyh Åžaban mezarlığında inÅŸa etmiÅŸ. Hiçbirisi burada yaÅŸamayı istemiyor ama söylediklerine göre gidecek baÅŸka yerleri de yok. 

Mezarlığın bazı bölgeleri Ä°srail'in Temmuz ayında Gazze'ye düzenlediÄŸi ve 2 binden fazla Filistinliyi öldürdüÄŸü saldırılarda vurulmuÅŸ. Dolayısıyla bölge mezarlıktan çok bir çöplüÄŸü andırıyor. Bazı alanlar mezarlık, bazıları hurdalık, bazıları ise gecekondu bölgesi. Çocuklar mezarların düz mermer taÅŸları üzerinde misket oynuyorlar. 



'Çocukların oynayacak bir yeri yok'

Mezarlıktaki gecekondu veya barakaların bir diÄŸer sakini Abdül Rauf Harrem, "Çok iç karartıcı bir durum. Çocuklar için çok zor. Oynayacak bir yerleri yok, bundan dolayı da mezarların arasında oynuyorlar" diyor.



Harrem'e göre, Gazze'de yaÅŸayan diÄŸer insanlar mezarlığı ziyaret ettiÄŸinde mezar taÅŸlarının arasında oynayan çocuklara kızıyorlar. Gecekonduların diÄŸer sakinlerine göre ise, ziyaret edenlerin bazen çocuklara bağırdığı ya da vurduÄŸu oluyor. 
YaÅŸamın izleri bu mezarlığın her yerinde. Çamaşırlar ahÅŸap direkler arasına asılıyor, kurutma iÅŸlevini ise öÄŸleden sonra esen ılık rüzgar saÄŸlıyor. Küçük bir erkek çocuÄŸu süt kartonlarından yaptığı el arabasıyla oynuyor. Küçük bir kız ise bantla birleÅŸtirdiÄŸi plastikleri çember haline getirerek belinde çevirmeye çalışıyor. Zaten burada evler dâhil her ÅŸey kullanıulıp atılmış ikinci el eÅŸların bir araya getirilip yamalanmasıyla meydana getirilmiÅŸ.

'Mezarların üstünde uyuyoruz'

Mugrabi'nin evinin dışında, diÄŸerlerinden farklı olarak yeni yapılmış iki mezar görünüyor. Mezarlar 2014'deki Ä°srail bombardımanında ölen iki kiÅŸiye ait. Bunlardan birisi daha önce Åžeyh Åžaban mezarlığı sakinlerinden. Harrem, "Mezarlıkta yaÅŸayanlar ciddi bir ÅŸekilde ölülerin ruhlarına olan yakınlıklarının farkındalar" diyor ve ÅŸöyle devam ediyor:

"Mezarların üstünde uyuyoruz. Geceleri bir ÅŸeyler görüyoruz. Çocuklar gece aniden dehÅŸete kapılmış bir ÅŸekilde uyanıyorlar ve 'Beni kurtarın, beni kurtarın' diye bağırıyorlar."

Yedinci sınıf öÄŸrencisi Muhammed Sonbul burada daha fazla yaÅŸamak istemediÄŸini söylüyor, ancak bir çocuÄŸun meydan okumasıyla mezarlıktan korktuÄŸunu reddediyor.

"Allah'tan baÅŸka kimseden korkmam. Gece de dışarı çıkabilir ve mezarlıkta oynayabilirim. DiÄŸer çocuklar korkuyor ama ben korkmuyorum."

Mezarlık kamu arazisi. Orada yaÅŸayanlara göre hükümet burada oturmalarına izin veriyor, çünkü onların yerini deÄŸiÅŸtirmek için ödeme yapmayacaklar. Bölge sakinleri hükümetin bunun yerine mezarlıktaki yerleÅŸimlerin artmaması için önlemler alındığını ve kısıtlamalar getirdiÄŸini söylüyor.



'Alternatif evler bulunmalı'

Vakıflar ve Din Ä°ÅŸleri Bakanlığı YerleÅŸim Departmanı Dairesi Direktörü Munzir Mughari, gerçekleÅŸip gerçekleÅŸmeyeceÄŸi, gerçekleÅŸÅŸse bile ne zaman gerçekleÅŸeceÄŸi detayını vermeden "hükümetin bu insanlar için alternatif evler bulması gerektiÄŸini" söyledi.

Al Jazeera'ye konuÅŸan Mughari, "Bakanlık belediyeye mezarlıkta yaÅŸayanlara hizmet saÄŸlamayı durdurmasını ve bu konuda ceza ve kısıtlamalara gitmesini istedi. Bütün bu tedbirler sadece Müslüman mezarlığının sınırlarını korumak içindir" dedi.

Mezarlık sakinlerinden Camelia Kuheyl, Ä°srail hava saldırılarından önce evinin olduÄŸu yerde duran moloz yığınına doÄŸru bakıyor. Kuheyl, Ä°srail saldırısından sonra mezarlıkta yaÅŸayanların çilesinin arttığını söylüyor. Kuheyl'e göre, mezarlık sakinleri uluslararası toplumun müdahalesine ihtiyaç duyuyor.

"Sadece çocuklarım için bir hayat istiyorum, buradan gitmek. Gıda yok, çocuklar için piÅŸirecek bir ÅŸey yok. Bütün gün çocuklarım yaralanmasın, zarar görmesin diye uyumadan bekliyor ve onları gözetliyorum. Evet, tehlikeli ama nereye gidebiliriz?"

Harrem ise yerel yönetimin yardım etmediÄŸini, dolayısıyla müdahalenin dışarıdan gelmesi gerektiÄŸini söylüyor.


"Mezarlık sakinleri yer deÄŸiÅŸtirmek için yeterli paraya sahip deÄŸil. uluslararası yardım talepleri de duymazlıktan geliniyor. Onların durumu savaÅŸtan bu yana çok daha kötü."

Burada yaÅŸayan, burada ölen ve buraya gömülen arkadaşının mezarına bakan Harrem sessizce "Yardım istiyoruz" diyor.
"Bir yerde yaşamak istiyoruz. Mezarlık dışında herhangi bir yerde."

Al Jazeera-Megan O'Toole