Bulgaristan'daki Osmanlı arşivi görüntülendi

Bulgaristan'ın baÅŸkenti Sofya'daki kağıt fabrikasına hurda fiyatına satılan Osmanlı arÅŸivi görüntülendi.

Cumhuriyet Dönemi Türkiye tarihi uzmanı Prof. Cengiz Hakov, 1929-31 yıllarında Osmanlı arÅŸivinin hurda fiyatına Sofya’daki kağıt fabrikasına satılmasının ardından Panço Dorev’in devreye girerek belgeleri kurtardığını anlattı.

"HURDA FÄ°YATINA PAZARA ÇIKARILIYORDU"

Hakov, “1929'dan sonra baÅŸlatılan evrak temizleme iÅŸleminde eski evraklar hurda fiyatına pazara çıkarılıyor ve Panço Dorev'in gözüne iliÅŸiyor ki, Bulgaristan için bunlar arasında deÄŸerli bilgiler var. Sofya'ya haber veriyor ve satın alınan evraklar (Sofya’daki) Kostinbrot kağıt fabrikasına gitmeden önce demiryolu istasyonundan alınıyor.” dedi. Hakov, okkası 3 kuruÅŸa satılan evraklardan Bulgaristan'a 30 ton arasında gönderildiÄŸini ve daha sonra bunların 50 çuvallık kısmının iade edildiÄŸini belirtti.

BELGELER Ä°TÄ°NA Ä°LE MUHAFAZA EDÄ°LÄ°YOR

Bulgaristan’a satılan bu belgeler ÅŸimdi Sofya’daki Kiril ve Metodiy Milli Kütüphanesi'nde muhafaza ediliyor. 1 milyonu aÅŸkın Osmanlı belgesi içindeki ‘Ä°stanbul arÅŸivi’ veya ‘Sultan arÅŸivi’ olarak da adlandırılan bölümü, kurumda itina ile muhafaza ediliyor.

EN BÜYÜK ÜÇÜNCÜ OSMANLI ARŞİVÄ°

Açıklama yapan Milli Kütüphane Åžarkiyat Bölümü BaÅŸkanı Stoyanka Kenderova, ellerindeki arÅŸivin, Türkiye ve Mısır dışında dünyada en büyük üçüncü Osmanlı arÅŸivi olduÄŸunu belirtti. Kenderova, “Büyük çuvallar içinde olan arÅŸiv belgeleri buraya geldiÄŸinde teker teker çıkartılarak okunup iki yaprak arasına yerleÅŸtirilmiÅŸ. Dosyalar halinde bu ÅŸekilde dizilen belgelerde, her bir dosyanın üzerine hangi kurum tarafından yayınlandığını, yayın tarihi ve belgenin konusu yazılmış.” ifadelerini kullandı.

FATÄ°H SULTAN MEHMET'Ä°N 4 FERMANI VAR

Kütüphanedeki zengin Osmanlı arÅŸivleri arasında Fatih Sultan Mehmet döneminden 4 ferman da bulunuyor Fatih'in tuÄŸrasını içeren 4 fermandan biri Gelibolu Ä°skelesi yöneticisine gönderilmiÅŸ, diÄŸerleri ise ÅŸimdi Kosovo sınırlarında yer alan Novo Bırdo'daki gümüÅŸ maden ocaklarıyla alakalı. Kenderova, "Yakın zaman önce kütüphaneye Kırklareli'den bir heyet gelerek Fatih döneminden kalma arÅŸiv belgesi olup olmadığını sormuÅŸtu. O zamana kadar rastlamadığı için benzer belge olmadığını söyledim. Daha sonra bir araÅŸtırmaya koyuldum ve sürprizle karşılaÅŸtım. ArÅŸivimizde tam 4 tane ferman çıktı." diye konuÅŸtu.

13. YÜZYILA AÄ°T KÄ°TAPLAR

Kütüphanede ayrıca Ä°mam Buhari’nin hadis kitabının 11. yüzyılda kopya edilmiÅŸ nüshası, Ä°slam alimlerine ait 13. yüzyılda yazılmış matematik, fizik ve astronomi kitapları da yer alıyor. Bunun yanında 18 asra ait Musul ve Kerkük'ü sayılarla anlatan belge, Ä°brahim Müteferrika'nın Sultan'a yazdığı arzuhal, Üçüncü Ahmet'e ait birkaç ferman da arÅŸivde mevcut.

DAHA ÖNCE YAKILMAK Ä°STENMÄ°Åž

Osmanlı ArÅŸivleri Uzmanı Kasım Hızlı, Maliye Bakanlığı Ä°stanbul Defterdarlığı'ndaki 400'e yakın sandık ve balya dolusu arÅŸiv belgesinin, Mayıs 1931'de, okkası 3 kuruÅŸ 12 paraya Bulgaristan'daki bir fabrikaya satılmasından önce yakılmak istendiÄŸini kaydetti.