Batı İslami bankacılıkla tanışıyor

Faizcilik yasak, kumara, silahlara ve porno endüstrisine yatırım yapmak keza… Katı kurallarına raÄŸmen Ä°slami bankacılık, sektörün büyüme kaydeden az sayıdaki kolundan biri. Dünyadaki Müslümanların sayısı 1,6 milyarı geçiyor, ve Åžeritat’a uygun yatırım ve tasarruf ürünleri konusunda talep de henüz karşılanmış deÄŸil. Batılı bankalar kendilerine yeni bir iÅŸ sahası açabilir, ancak birçoÄŸu ÅŸimdilik konuya mesafeli davranıyor. Buna karşılık Londra veya Lüksemburg gibi finans merkezleri ÅŸeyhlerin ve devlet fonlarının parasını çekebilmek için birbiriyle yarışıyor.

Pazar sürekli büyüme kaydediyor

Dünyanın en büyük mali danışmanlık ÅŸirketlerinden Deloitte tarafından derlenen verileri göre, Åžeriat’a uygun yatırımlar, tüm finans deÄŸerlerinin sadece yüzde 1 ila 2’sine denk geliyor. Ancak bu alandaki iÅŸlem hacmi yıllardır sürekli artış kaydetmekte. Deloitte uzmanı David Capocci, artan Müslüman nüfusun ihtiyaçlarına uygun yatırım ürünleri aradığına dikkat çekiyor. Müslüman ülkelerden yatırımcıları Lüksemburg’a çekmek için reklam yapan iÅŸletmelerin başında geliyor. Deloitte, ülkede Ä°slami finans ürünlerine yatırılmış miktarın 2018 yılına kadar yaklaşık iki milyardan 3,4 milyar dolara çıkacağını tahmin ediyor. Åžirketin verilerine göre, son dört yılda söz konusu pazar yıllık yüzde 17,6’lık bir büyüme kaydetti. Hazırlanan bir rapora göre, 300’den fazla Ä°slamı banka ve 750’nin üzerinde yatırım fonunun finans hizmetine ihtiyacı var. En büyük 20 devlet fonundan 11’i Müslüman ülkelere ait. Uzmanlar petrol gelirlerinin bir ÅŸekilde yatırıma aktarılması gerektiÄŸini hatırlatıyorlar.

Londra da atakta

Lüksemburg’un rakibi Ä°ngiltere de uyumuyor. Ä°ngiltere BaÅŸbakanı David Cameron, Londra’yı Ä°slami finans trafiÄŸinin kavÅŸağı yapmayı hedeflediklerini açıkladı. Åžeriat’a uygun Ä°ngiliz devlet tahvilleri de alıcı buluyor.

Batılı bankalar ise Ä°slami yatırım ürünleri ve finans hizmetleri konusunda bugüne kadar çekingen davrandı. 2011 yılında Wall Street devi Goldman Sachs ilk kez, sukuk adıyla bilinen Ä°slami bono uygulamasına olarak atılmış, bu uygulama baÅŸlangıçta Müslüman din adamlarının onayını alamamış, ancak 2014’te baÅŸarılı olunmuÅŸtu.

Piyasa koşulları zor

Bankalar için piyasa koÅŸullarının ne kadar zor olduÄŸu, son olarak Suudi Arabistan’ın en büyük bankası NCB’nin borsaya girmesi sırasında gözlemlendi. Banka, faaliyetlerinin Åžeriat’a uygun olduÄŸunu savunurken, Müslüman din alimleri faiz yasağına tam olarak uyulmadığı gerekçesiyle hisse senetlerinin satın alınmaması uyarısında bulunmuÅŸtu. Sonuçta tüm pürüzlere raÄŸmen, NCB’nin borsaya giriÅŸi, Asya'nın en büyük alışveriÅŸ portalı Çinli Alibaba'nın hisselerini halka arzın ardından 2014 yılının en büyük ikinci baÅŸarı hikayesi oldu.

Din adamlarının dile getirdikleri ÅŸartlara uyma zorunluluÄŸu, Batılı bankaları bu alanda faaliyet göstermekten uzak tutan etkenlerin başında geliyor. Ayrıca Åžeriat’a uygun ürünler geliÅŸtirmenin zorluÄŸuyla baÅŸetmek zorunda kalan kurumlar, buna ek olarak düÅŸük kâr marjına da çok sıcak bakmıyorlar.

Çok sayıda ürün safdışı

Yatırım ürünleri konusunda Ä°slami finans dünyasında çok sayıda kısıtlama mevcut. ÖrneÄŸin, alkol ve tütün ürünleri, silah, domuz üretimi, porno endüstrisi veya kumar ile yakından uzaktan ilgili iÅŸletmeler tamamen tabu konumunda. Åžeriat katı bir ÅŸekilde uygulandığı takdirde, satıcıya ait olmayan hiçbir ürün ile iÅŸlem yapılamaz. Bu yüzden sadece gayrimenkul ya da ÅŸirket hisseleri söz konusu olabiliyor. Bankalar için önemli gelir kaynağı olan ve finans piyasalarında spekülasyonu mümkün kılan ürünler ise tamamen safdışı kalıyor. Yatırım konusundaki opsiyonların azlığı nedeniyle de Ä°slami bankaların kasalarında büyük para rezervleri bulunuyor, ancak faiz yasağı nedeniyle bu para gelir saÄŸlamıyor.