3 bin yıllık kaleyi köylüler buldu

Binlerce yıl çeÅŸitli medeniyetlere ev sahipliÄŸi yapan Van'da kentin tarihi envanterine bir arkeolojik eser daha eklendi. Geçen hafta Yurtbaşı mahallesinde erken demir çağına ait olduÄŸu düÅŸünülen 3 bin 200 yıllık kale bulundu. Oysa, kalenin varlığı yıllardır mahalle halkı tarafından biliniyor ancak seslerini duyuramıyorlardı.

Mahalle muhtarının tarihe olan merakı ve ısrarlı tutumu sonucu bölgeye uzmanlar gelip inceleme yaptı, binlerce yıllık eser sonunda ortaya çıktı.

Sanat tarihçi Mehmet Top tarafından tespit edilen kalenin ortaya çıkış öyküsünü Al Jazeera Türk mahalleliler ve tarihçilerle konuÅŸtu.

80 haneli Yurtbaşı mahallesinin muhtarı Ä°rfan Yücel, tarihi kalenin tespit edilmesi için birkaç kez baÅŸvuruda bulunduÄŸunu, ancak cevap alamayınca ilçede HoÅŸap kalesinde kazı yapan ekibinde ulaÅŸtığını anlatıyor. Kalenin tespitinden dolayı mutlu olduÄŸunu belirten Yücel, kalenin deÄŸerlendirilmesi için her zaman çalışacağını söylüyor.

‘’PeÅŸini bırakmadım’’

Kalenin bulunmasıyla ilgili ısrarlı davrandığını ifade eden Muhtar Yücel, "Kale köye 3 km uzaklıkta bulunuyordu. Köylüler ve ben buranın bir kale olduÄŸunu biliyorduk. Her zaman incelenmesini, deÄŸerlendirilmesini istiyorduk. Åžimdiye kadar burası için bir imkânımız olmadı. Biz köylüler birlikte hareket etmek istedik. Yalnız imkân yoktu. Hep peÅŸinden koÅŸtuk. Åžimdi buranın deÄŸerlendirilip turizme kazandırılmasını bekliyoruz" dedi.

Kalenin tanıtılması için araÅŸtırmalar yaptığını aktaran Muhtar Yücel, ÅŸöyle devam etti:

"Yaptığım araÅŸtırmalar sonucunda ilçede HoÅŸap kalesinde kazı yapan Mehmet Top’a ulaÅŸtık. Kendisine bu kalenin varlığından bahsettik. Gelip bakması yönünde teklifte bulunduk. Kabul etti. Sonra gelip baktı. Kontrollerini keÅŸiflerini yaptı. Kalenin tespitinin yapılması gerektiÄŸini söyledi. Köylüler olarak buranın ortaya çıkartılmasını ayaÄŸa kaldırılmasını istiyoruz. Zaten köyün geçimi de yok. Hayvancılık ve çiftçilikle uÄŸraşıyorlar. Burada kazı yapılması köy yararına da olacaktır."

Atalarının yeni tespiti yapılan alanın 'Derbend kalesi' olarak adlandırdığını söyleyen Yücel konuÅŸmasını ÅŸöyle sürdürdü:

"Burası ile ilgili bir ÅŸey yapılmasa biz de üzerinde duracağız. Van müzesinden yetkililer geldi. Toprak ve taÅŸ numuneleri aldılar. Ayrıca belgelendirmek için fotoÄŸraflarda çektiler. Onların söylediÄŸine göre burası kültür envanterine kayıtlı deÄŸilmiÅŸ. Kalenin çok eski olduÄŸunu ve deÄŸerlendirilmesi gerektiÄŸini söylediler. Biz burayı gösterdiÄŸimiz için mutluyuz. Ä°nÅŸallah kıymeti bilinir.’’

Muhtarın çabalarıyla, kaleyle ilgili temas kurduÄŸu sanat tarihçi Mehmet Top, önce kalede yüzey çalışması yaptı. Top’un çalışması sonrasında Van Müzesi'nden yetkililer de incelemede bulundu. Eser, kentin kültür envantarine kayıt edilmesi anlamında da önem taşıyor. 

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi bölümü ÖÄŸretim Üyesi Yrd. Doç. Mehmet Top, muhtarın bilgi vermesiyle kalenin resmi olarak tespitinin yapıldığı söyledi.

Kalenin ilk tespitini Yrd. Doç. Mehmet Top yaptı.

Top, ‘’Ä°lçede kazı çalışması yaptığımızdan iletiÅŸim konusunda her zaman buradaki vatandaÅŸlarla temas halindeyiz. VatandaÅŸlar bazen bize abartılı ÅŸeylerle de gelebiliyor. Defineci merakı olabiliyor. Biz de bunları bölgenin tarihi açısından deÄŸerlendiriyoruz. Burası içinde Muhtar Ä°rfan Yücel geldi. Biz de  tespitini yaptık. Bundan sonraki araÅŸtırmalar arkeologlara kaldı’’ dedi.

Ä°lk araÅŸtırma sonucuna göre kalenin 3 bin 200 yıllık olduÄŸunu kaydeden Top, ÅŸunları söyledi:

"Kale bir erken demir çağı kalesi olduÄŸu anlaşıldı. Gerek kalenin konumu gerek mimari yapısı ve buradan çıkan seramik parçaları günümüzden hemen hemen 3 bin veya 3 bin 200 yıl önceye ait olduÄŸu ortaya koydu. Buranın daha önce gerek Van müzesi, gerekse arkeolojik çalışma yapan bilim insanları tarafından kayıt altına alınmadığını gördük. Bu açıdan da önem arz ediyor. Bölgede halen orta çaÄŸ hem de ilk çaÄŸ dönemine ait kayıtlara geçmeyen kültür varlıkları var."

Kaynak: Al Jazeera