Kırım ve Ukrayna Rusya'ya pahalıya mal oldu

ABD ekonomisi, rekor düzeyde artan istihdam ve son 11 yılın en iyi büyüme performansıyla, 2014 yılında öne çıkarken, dünyanın ikinci süper gücü olarak nitelendirilen Rusya özellikle Kırım konusunda istediÄŸini elde etmesine karşın, Batının yaptırımları ve hızla düÅŸen petrol fiyatlarıyla zor bir dönemden geçiyor.

ABD’de Merkez Bankasının (Fed) politikalarında izlenen deÄŸiÅŸim, enerji sektöründe yaÅŸanan kaya gazı devrimi ve ekonominin hızlı büyümesi, Rusya’da ise gerileyen petrol ve doÄŸalgaz fiyatları, Kırım'ın Rusya'ya baÄŸlanma kararı alması ve Ukrayna'nın doÄŸusundaki geliÅŸmelerin ardından Batılı ülkelerin Rusya'ya yaptırımları 2014 gündeminde öne çıkarken, bu geliÅŸmelerle Rus finans piyasalarında belki de tüm zamanların en güçlü türbülansının yaÅŸanması iki ülke ekonomisindeki farkın açılmasına neden oldu.

ABD ekonomisinin 2014’teki en önemli baÅŸarılarından biri kasım ayı itibarıyla yaklaşık 2,6 milyon kiÅŸiye yaratılan istihdam oldu. Ä°ÅŸsizliÄŸin yüzde 5,8'e düÅŸtüÄŸü bu dönemde yaratılan istihdam 1990'lı yıllardan bu yana ABD'nin en iyi performansına iÅŸaret etti.

2014’ün 3. çeyreÄŸinde ABD’de GSYH yüzde 5 ile son 11 yılın en hızlı büyümesine iÅŸaret ederken, neredeyse tüm ülkelerin büyüme endiÅŸeleri için önlem almaya çalıştığı yılda ekonomist beklentilerin bile üzerinde performans gösterdi. Aynı dönemde Rusya ekonomisinde finansal piyasalarla baÅŸlayan ve tüm ekonomik göstergeleri etkisi altına alan ve analistlerin mini kriz olarak nitelendirdikleri bir süreç izlendi. Rusya ekonomisi 2014’ün 10 ayında yüzde 0,7 büyürken, iÅŸsizlik ise yüzde 5,1 oldu.

FED MUSLUÄžU KISTI, RUSYA MERKEZ BANKASI SERT FAÄ°Z ARTIÅžINA GÄ°TTÄ°

ABD ekonomisindeki iyileÅŸmenin etkisi ile Fed 2008'den bu yana devam eden parasal geniÅŸleme politikasını sonlandırarak, faiz artırımının ne zaman baÅŸlanacağı tartışmalarına piyasaları alıştırmaya çalışırken, Rusya Merkez Bankası ise rubledeki aşırı deÄŸer kaybını frenlemek için politika faizini yüzde 10’dan yüzde 17’ye kadar yükseltti.

Fed aylık 85 milyar dolar olan tahvil alımlarını ocak ayından itibaren aÅŸamalı olarak azaltarak ekim ayında sona erdirdi. Rusya Merkez Bankası ise özellikle aralık ayında faiz artırımının yanı sıra sermaye çıkışlarını önlemek için hükümet ile birlikte çeÅŸitli önlem paketleri açıkladı.

Senelerdir 30-35 bandı arasında iÅŸlem gören dolar/ruble paritesi 16 Aralık’ta tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 79,52’ye kadar çıktıktan sonra, Rusya Merkez Bankası çok güçlü faiz artırımı baÅŸta olmak üzere aldığı bir dizi önlem ile 52,50 seviyelerine geriledi. Uluslararası piyasada dolar endeksi ise ABD ekonomisindeki güçlü görünümün etkisiyle yükseldi. Dolar endeksi, 23 Aralık'ta yaklaşık 9 yılın en yüksek seviyesi olan 90,16’yı gördükten sonra 89.70 seviyelerinde dengelendi.

PETROL VE DOÄžALGAZ, RUSYA’NIN YUMUÅžAK KARNI OLDU

ABD’de kaya gazı üretimindeki artış ülke ekonomisini önemli ölçüde desteklerken, Rusya gibi petrol ve doÄŸalgaz ihracatçısı ülkeleri zorlayan bir geliÅŸme olarak öne çıktı.

ABD'li ÅŸirketlerin mevcut yasalara göre, özel izin olmadan serbest ticaret anlaÅŸması olmayan ülkelere LNG (SıvılaÅŸtırılmış doÄŸalgaz) ihracatı yapamamalarına karşın arz yönlü riskleri azaltması ile Brent petrolün varil fiyatı yıllık bazda yaklaşık yüzde 45, doÄŸalgazın galon fiyatı ise yaklaşık yüzde 30 geriledi. Rusya’da pay piyasaları, petrol ve doÄŸalgaz fiyatlarındaki düÅŸüÅŸten oldukça olumsuz etkilenirken, ruble ve faizlerde baskının artmasında da en önemli etken oldu. Rusya borsası yılbaşından bu yana yatırımcısına yaklaşık yüzde 42 zarar ettirirken, bu zararın ABD’de Dow Jones endeksinin yaklaşık yüzde 9 artışla tüm zamanların rekorlarını kırdığı bir yıl içinde gerçekleÅŸmesinin yatırımcı psikolojisi üzerinde ekstra olumsuz etkisi olduÄŸu kaydediliyor.

RUSYA’YA YAPTIRIMLAR Ä°LE FÄ°NANS SEKTÖRÜ ARACILIÄžI Ä°LE ETKÄ°SÄ°NÄ° GÖSTERDÄ°

Kırım'ın Ukrayna'dan ayrılarak yapılan referandum ile Rusya'ya baÄŸlanma kararı almasının yanında DoÄŸu Ukrayna'da ayrılıkçıların ordu ile çatışmaları ABD ve Rusya'yı soÄŸuk savaÅŸtan bu yana ilk kez karşı karşıya getirirken, ABD ve Avrupa ülkelerinin Rusya'ya karşı aldığı yaptırım kararları daha çok finans sektörü aracılığı ile etkisini gösterdi.

ABD hükümetinin mart ayından baÅŸlayarak uygulamaya koyduÄŸu yaptırımlar, Rus hükümet yetkilisi ve iÅŸ adamının yanı sıra Rus bankaları ve ÅŸirketlerini de hedef aldı. Halen geçerliliÄŸini koruyan yaptırımlar, 30'un üstünde Rus vatandaşıyla birlikte Rusya'nın en büyük 6 bankasını, 14 savunma firmasını ve 5 enerji ÅŸirketini de kapsıyor.

Yaptırımlarla, Rus ekonomisinin itici gücü olan savunma ve enerji gibi kilit sektörleri baskı altında tutulması amaçlanırken, Rusya’da ekonominin geneli yaptırımlar ve düÅŸen petrol fiyatlarından büyük yara aldı. Yaptırımların ABD’ye etkisi ise Rusya'yla ticaretin ABD ekonomisinin sadece yüzde 0,1'ine tekabül etmesi nedeniyle hissedilmeyecek ölçüde kaldı.

Kaynak: AA