'Depresyonun sebebi virüs veya bakteri olabilir'

New York Stony Brook Üniversitesi'nde nöroloji alanında çalışan Türk bilim adamı Prof. Turhan Çanlı, hayat kalitesini önemli ölçüde düÅŸüren depresyonun nedeninin virüs, bakteri ya da parazit gibi bulaşıcı etmenler olabileceÄŸini söyledi.

Turhan Canlı, "Biology of Mood and Anxiety Disorders" dergisinde yayınlanan ve büyük ses getiren makalesinde yer alan depresyon konusunda ortaya koyduÄŸu yeni yaklaşıma iliÅŸkin bilgi verdi.

50 milyon kiÅŸi en az 1 kere ağır depresyon geçiriyor

Depresyonun önemli bir saÄŸlık sorunu olduÄŸunu ve ABD'de nüfusun yüzde 16'sının hayatının en az bir döneminde ağır depresyon geçirdiÄŸine dikkati çeken Çanlı, bunun, 300 milyonun üzerinde nüfusa sahip ülkede yaklaşık 50 milyon kiÅŸiyi etkileyen bir sorun olarak görülebileceÄŸini kaydetti.

Bir kez ağır depresyon geçiren bir daha geçirebilir

Hayatında bir kez ciddi depresyon geçiren hastaların ikinci kez bu hastalığa yakalanma oranlarının yüzde 50 olduÄŸunu kaydeden Çanlı, ikinci kez yakalananların ise üçüncüye maruz kalma ihtimalinin yüzde 80'e çıktığını anlattı.

Hastaların ancak yüzde 30 ila 50'sinin tedaviye yanıt verdiÄŸini de vurgulayan Çanlı, bu düÅŸük yanıt oranının depresyonun gerçek nedenini ortaya çıkarmanın ne kadar elzem olduÄŸunu gösterdiÄŸini söyledi.

Ä°laçlar tekrarlanmasını engellemiyor

Çanlı, depresyon konusunda on yıllardır aynı yöntemlerin kullanılması ve tedavide önemli bir ilerleme saÄŸlanamamasının kendisini "galiba bir ÅŸeyler eksik" düÅŸüncesine ittiÄŸini belirterek "Özellikle biyolojik olarak ilaç tedavisi yaklaşık 50 yılıdır temel olarak deÄŸiÅŸmedi. Tedavi yöntemleri 1960'lardakinden çok farklı deÄŸil" dedi.

Bu ilaçların genellikle serotonin gibi nörotransmitterleri (sinir sisteminde nöronlar arasında sinyalleri ileten kimyasallar) deÄŸiÅŸtirme amacını güttüÄŸünü kaydeden Çanlı, "Bir defa ciddi depresyon yaÅŸayanlarda tekrarlama ihtimali yüzde 50. Ä°laçlar bunu deÄŸiÅŸtirmiyor" diye konuÅŸtu.

‘Nedeni virüs, bakteri veya parazit olabilir’

Prof. Çanlı, depresyonda beyinde birtakım deÄŸiÅŸimler olduÄŸunun bilindiÄŸini ancak bu deÄŸiÅŸimlerin sebebinin tespit edilemediÄŸini vurgulayarak "Son 50 yıldır depresyon tedavisinde aynı ÅŸeyleri yaptığımız göz önünde bulundurulunca ben artık soruna farklı bir açıdan bakmamız gerektiÄŸini düÅŸünüyorum" ifadesini kullandı.

Son dönemde depresyonun bir tür iltihaplanmayla iliÅŸkili olduÄŸuna yönelik çalışmalar yapıldığını belirten Çanlı, depresyon ile enfeksiyon nedeniyle vücudun iltihaplanması arasında bir iliÅŸki olduÄŸuna dair inanışın giderek arttığını ama buradaki mekanizmanın çözülemediÄŸini söyledi.

Parazitler organizmaların davranışlarını değiştirebilir

Enfeksiyonun nedenleri arasında da virüs, bakteri ve parazitler olduÄŸunu vurgulayan Çanlı, ÅŸöyle devam etti:

"Parazitlerin organizmaların davranışlarını deÄŸiÅŸtirici etkisi olduÄŸuna iliÅŸkin çalışmalar var. Majör depresyon, parazit, virüs ve bakterilerin neden olduÄŸu bir tür bulaşıcı hastalık olabilir. Bu virüs, bakteri ya da parazitler birtakım olaylarla aktif hale gelene kadar tespit edilemeden kalabilir. Bir defa aktif hale gelince de beyindeki nörotransmitterleri deÄŸiÅŸtiren ve nesilden nesile geçebilen bir ÅŸekle dönüÅŸebilir. Bunun için ciddi bir araÅŸtırma yapılması gerekiyor."

‘Depresyon tedavisi tümden deÄŸiÅŸebilir’

Dr. Çanlı, hipotezinin araÅŸtırmalar sonucunda doÄŸrulanması durumunda depresyon tedavisine bakış açısının bir anda deÄŸiÅŸebileceÄŸini de belirterek "EÄŸer bu mekanizma tespit edilebilirse depresyon semptomlarıyla doktora giden birisine belki de artık diÄŸer enfeksiyon hastalıklarında olduÄŸu gibi kan ve dışkı testi gerçekleÅŸtirilir ve buna neden olduÄŸu tespit edilen bulaşıcı unsurlara yönelik tedavi uygulanır" diye konuÅŸtu.

Enfeksiyon bulunursa aşı da bulunur

Depresyona neden olan enfeksiyonun tespit edilmesi halinde buna yönelik aşı çalışması da yapılabileceÄŸini anlatan Çanlı, bütün bunların uzun zaman alacağını da vurguladı. Depresyona birden fazla türden virüs ya da parazitin neden olabileceÄŸini de anlatan Çanlı, depresyonun bulaşıcı da olabileceÄŸini ancak bunun ÅŸimdilik sadece sosyal nedenlerle açıklanabildiÄŸini söyledi.

Depresyon hastalarının en ciddi sorunlarının ümitsizlik olduÄŸunun altını çizen Çanlı, "Umarım benim bu varsayımım bu hastalığın tedavisinin bulunması konusunda umut olur" dedi.

Prof. Çanlı kimdir?

Türk baba ve Alman annenin çocuÄŸu olarak Almanya'da dünyaya gelen Prof. Dr. Çanlı, lise eÄŸitiminin ardından öÄŸrenimini sürdürmek için ABD'ye geldi.

Psikoloji alanında Yale Üniversitesi'nde doktora yapan, post-doktorasını ise Stanford Üniversitesi'nde Nöroloji bilimi üzerine gerçekleÅŸtiren Çanlı, 2001 yılından beri New York Staten Island'da bulunan Stony Brook Üniversitesi'nde psikoloji, radyoloji, genetik ve nöroloji alanlarında akademik çalışmalarını sürdürüyor. Prof Çanlı'nın, bilim ve teknoloji dünyasında çok bilinen TED (Technology, Entertainment and Design) konuÅŸmalarında bu yaklaşımını anlattığı konuÅŸma da internette büyük ilgi görüyor.