Üsküp'e 'destek' ziyareti

BaÅŸbakan Ahmet DavutoÄŸlu'nin iki günlük Makedonya ziyareti baÅŸlıyor. Zamanlaması açısından bu ziyaretin bir jest olduÄŸu söylenebilir. DavutoÄŸlu BaÅŸbakanlık görevini üstlendikten sonra ilk ağırladığı isim Makedonya BaÅŸbakanı Nikola Gruevski’ydi. 17 Eylül’de gerçekleÅŸen ziyaretten sadece 3 ay sonra bu kez DavutoÄŸlu Üsküp’e gidiyor. Her yıl 21 Aralık’ta gerçekleÅŸtirilen Türkçe Dil Bayramı kutlamalarına katılarak, hem ülkedeki Türk azınlığa, hem de Makedonya hükümetine ‘yanınızdayız’ diyecek.

DavutoÄŸlu Makedonya’da BaÅŸbakan Gruevski ile ikili ve heyetler arası görüÅŸmeden sonra CumhurbaÅŸkanı Ivanov ile biraraya gelecek. BaÅŸbakan’ın Türk Demokratik Partisi Lideri Kenan Hasip ile de görüÅŸmesi bekleniyor. DavutoÄŸlu ayrıca  Makedonya Türk Sivil TeÅŸkilatları BirliÄŸi’nin (MATUSITEB) düzenleyeceÄŸi resepsiyona katılacak. 

Balkanlardaki ‘doÄŸal müttefik’

Makedonya ve Türkiye geçmiÅŸten bu yana iyi iliÅŸkilere sahip. Türkiye Makedonya’yı referandum ile bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından itibaren anayasal ismi ile yani “Makedonya Cumhuriyeti” olarak tanıyan ilk ülkelerden biri oldu. Makedonya, 140 kadar ülke tarafından bu ismi ile tanınsa da, Yunanistan ile aralarındaki isim problemi yüzünden AB, BM ve NATO gibi uluslararası kurumlarda FYROM (Former Yugoslav Republic of Macedonia) olarak anılıyor. AB ve NATO üyeliÄŸi gerçekleÅŸmeyen ülkenin en büyük destekçilerinden biri Türkiye. Ä°ki ülke arasındaki iliÅŸkiyi Aljazeera’ye deÄŸerlendiren SETA AraÅŸtırmacısı Nedim Emin, ‘doÄŸal müttefiklik’ olarak tanımlıyor. Türkiye açısından Makedonya, Müslüman Arnavutlar ve kendi soydaşı olan Türklerle iliÅŸkisi nedeniyle doÄŸal ve stratejik bir müttefik. Emin, “Makedonya’nın Yunanistan hışmına uÄŸramaması için bölgeden bir güç desteÄŸine ihtiyacı var ve bunu Türkiye’den saÄŸlıyor.” dedi.

DavutoÄŸlu DışiÅŸleri Bakanlığı döneminden bu yana Balkanlarda Makedonya’yı ayrı bir yere koyuyor.  Nedim Emin bunun nedenini ÅŸöyle açıklıyor:

“Makedonya’yı ve Bosna Hersek’i Balkanlardaki istikrarın kaynağı olarak görüyor. Bu iki ülke Balkanlarda hala negatif barışın devam ettiÄŸi bir konumda. Dolayısıyla bu ülkelerle DavutoÄŸlu’nun özel iliÅŸki kurma ihtiyacı hissettiÄŸini görüyoruz. Bu ülkelerdeki istikrarın, bölgesel istikrar adına önemli olduÄŸunu bir çok yerde savunduÄŸunu biliyoruz. Bu açıdan DavutoÄŸlu bölgesel istikrara katkı  adına bu ülkelere ciddi ÅŸekilde destek verilmesi gerektiÄŸini düÅŸünüyor”

Bu bakış açısı DavutoÄŸlu’nun sözlerine de yansımış durumda. DışiÅŸleri Bakanlığı dönemindeki bir ziyaretindeki konuÅŸması bunu gösteriyor:

"Makedonya’da, Makedonlar, Arnavutlar, Türkler, Yunanlar, BoÅŸnaklar hep beraber huzur içinde yaşıyorlar. Makedonya bu özgürlüÄŸü, bu müsamahayı, bu çok kültürlülüÄŸü muhafaza ettikçe ebediyen Makedonya’yı her yerde savunacağız. Kim ne derse desin, Makedonya’yı adıyla anacağız.”

Türk azınlık Türkiye’yi Makedonya’ya baÄŸlıyor

Ä°ngiltere Kent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü’nden Muzaffer Kutlay ise Türkiye’nin Balkanlar politikasında Makedonya’nın öneminin bir boyutuyla tarihten geldiÄŸine dikkat çekiyor. Ä°stanbul’dan önce fethedilen ve 524 yıl Osmanlı egemenliÄŸinde kalan Üsküp, hâlâ Osmanlı ÅŸehri ruhunu taşıyor. Dolayısıyla tarihsel baÄŸlar derin ve kuvvetli:

“Türk azınlığın varlığı Türkiye’yi doÄŸal yollarla bu ülkeye baÄŸlamaktadır. Ülkedeki Türk azınlığın nüfusu 100 bin dolaylarında, Türkçe konuÅŸabilen nüfus ise 500 bin. Türkçe eÄŸitim, siyasi temsiliyet, devlet kurumlarında istihdam gibi alanlarda Makedonya oldukça ilerleme kaydetmiÅŸtir. Ancak Makedonya’daki farklı etnik gruplar arasındaki iliÅŸkiler halen kırılgandır. Ülkede istikrar ve güvenliÄŸin saÄŸlanması açısından Türkiye kendini sorumlu ve koruyucu hissetmektedir. Makedonya’nın kendi içinde bulunduÄŸu siyasi atmosferi deÄŸerlendirirsek, Eylül’den bu yana devam eden hükümet-muhalefet krizi açısındanBaÅŸbakan DavutoÄŸlu’nun ziyareti hükümete destek anlamı da taşıyacaktır; bu açıdan önemlidir."

Muzaffer Kutlay DavutoÄŸlu’nun bu ziyaretinde, Türkçe Dil Bayramı kutlamalarının “resmi bayram” olarak tanımlanmasının gündeme gelebileceÄŸini düÅŸünüyor:

“Balkanlarda yaÅŸayan Türkler son bir yüzyılda savaÅŸlar ve iÅŸgaller gördü; zülüm ve baskı altında tutuldu; Bulgaristan’da komünist rejim tarafından önce asimilasyon ve etnik temizliÄŸe sonrasında ise zorunlu göçe tabi tutuldu. Tüm bunlara direnerek ana dillerini, kültürlerini, Türk örf ve adetlerini korudular. Bugün Makedonya’da en üst düzey katılımla Türk Dil Bayramı’nın kutlanıyor olması Türkiye’de hem siyasiler hem halk tarafından büyük bir takdir ve sevinçle karşılanmaktadır.”

Makedonya Türkleri 21 Aralık 1944’de kendi dillerinde eÄŸitim hakkı kazandı. 2006 yılında 21 Aralık Makedonya'daki Türkler için "Türkçe EÄŸitim Günü Milli Bayramı" ilan edildi.

Türkiye üniversiteye destekten memnun

Türkiye’nin Makedonya’da önem verdiÄŸi bir baÅŸka proje ise Uluslararası Balkan Üniversitesi. Makedonya hükümeti üniversite için metrekaresi 1 Euro’dan 20 bin metrekare alan tahsis etti. Türkiye Makedonya Parlamentolar Arası Dostluk Grubu BaÅŸkanı Hüseyin Bürge, ‘Balkanlardaki çiçek vazosu’ olacağını söylediÄŸi üniversiteye Sırbistan, KaradaÄŸ, Kosova gibi yakın ülkelerden öÄŸrencilerin eÄŸitim için gelmesinin önemli olacağını söyledi.

Ticaret hacminde hedef 1 milyar dolar

Ä°ki ülke arasındaki ticaret hacmi 400 milyon dolar civarında. Hedef uzun süredir 1 milyar dolara ulaÅŸmak. Makedonya BaÅŸbakanı Gruevski ülkeye yabancı yatırım çekmek için yoÄŸun çaba harcıyor. Eylül ayındaki ziyaretinde bu nedenle Türkiye’de Ä°stanbul, Kocaeli, EskiÅŸehir, Mersin ve Adana’ya da gitti. AraÅŸtırmacı Muzaffer Kutlay DavutoÄŸlu’nun ziyaretinde ekonomik iliÅŸkilerin yine önemli bir baÅŸlık olacağı görüÅŸünde:  

“ Özellikle dış ticaret hacminin yükseltilmesi ve Türkiye menÅŸeili ÅŸirketlerin yatırımlarının ülkede  arttırılmasına yönelik çabalar listenin ilk sıralarında yer alıyor. Makedonya tarafından Türk yatırımcılara tanınan vergi indirimleri, sürekli oturma izni gibi çeÅŸitli teÅŸviklerin yanı sıra Türkiye’de lisans eÄŸitimini tamamlamış Makedonya Türklerinden Furkan Çako’nun 19 Haziran’da kurulan yeni hükümette Dış Yatırımlardan Sorumlu Devlet Bakanı olarak kabinede görevlendirilmesi Makedonya’nın bu meseleyi ne kadar önemsediÄŸinin açık bir göstergesi.”

Nedim Emin de Balkanlar'da yatırım yapan Türk iÅŸadamlarının Makedonya’yı, hükümetin sorunların çözümüne yaklaşımından dolayı tercih ettiÄŸini söyledi.

“Makedonya BaÅŸbakanı ve partisinin ÅŸöyle bir prensibi var, “Evet Makedonya’da sorunlar var, etnik  sorunlar var, ama biz ekonomik kalkınmayı entegrasyonu gerçekleÅŸtirir, toplumsal refahı saÄŸlarsak bütün sorunlar biter” Dolayısıyla bu ivmeye ağırlık kazandırmak adına anlamlı bir ziyaret olarak görüyorum.”

Dostluk Grubu BaÅŸkanı Bürge de, Makedon Türk Ä°ÅŸ Adamları BirliÄŸi’nin (MATTO) Selanik’e 80 km. uzaklıktaki Gelgelya’da Organize Sanayi Bölgesi talebi olduÄŸunu söyledi. Bürge iÅŸadamlarının Eximbank kredisi kullanarak bir ticaret bölgesi oluÅŸturmaya çalıştıklarını belirtti.

Kaynak: Al Jazeera