Kerry'den Filistin'e karşı veto sinyali

Londra'da gazetecilere açıklama yapan ABD DışiÅŸleri Bakanı John Kerry, "Bir çoÄŸumuz bu konunun aciliyeti olduÄŸunu düÅŸünüyoruz, ancak bölgedeki bu sıkıntı durumla ilgili atılacak adımları aklıselim biçimde iyi hesap ederek atmalıyız" dedi. 

Kerry'nin Londra'da görüÅŸtüÄŸü Filistin Müzakerecisi Saeb Erakat da ABD DışiÅŸleri Bakanı'nın kendisine taslağı veto edeceklerini söylediÄŸini aktardı.

Filistin için kritik hafta

Ä°sveç'in Filistin'i tanıması ve Avrupa parlamentolarında üst üste Filistin'in tanınmasını isteyen tasarıların kabul edilmesinin ardından soruna BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) çatısı altında çözüm bulunması ihtiyacı artmış durumda.

Filistin, BM Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) iÅŸgalin sonlandırılması için baskı yaparken, bu rüzgârın karşısında durarak Arap ve Avrupa ülkelerini karşısına almak istemeyen Obama yönetimi orta yolu bulmaya çalışıyor.

Arap ülkeleri tarafından hazırlanan ve geçtiÄŸimiz ay BMGK geçici üyesi Ürdün'ün Konsey üyelerine dağıttığı tasarıda, Filistin topraklarındaki Ä°srail iÅŸgalinin Kasım 2016 sonuna kadar kaldırılması ve 1967 sınırları temelinde baÅŸkenti DoÄŸu Kudüs olacak Filistin devletinin tanınması talebi yer alıyor.

Filistin tarafı, tasarının ÇarÅŸamba günü BMGK'ya resmi olarak sunulacağını belirtti, ancak tasarıyı sunması beklenen Ürdün'ün BM Daimi Temsilcisi Dina Kawar, tasarının sunulması için kendilerine herhangi bir talep gelmediÄŸini söyledi.

Kawar, ABD DışiÅŸleri Bakanı John Kerry'nin taraflarla temasının sürdüÄŸünü ve bunun sonucunu görmek istediklerini belirterek, bu hafta tasarıya iliÅŸkin bir adım atılmasının güç olduÄŸunu dile getirdi.

Öte yandan BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, BM Güvenlik Konseyi'nin çalışmalarının Ä°srail-Filistin arasındaki müzakerelere 'yapıcı bir ivme' kazandırmasını umduÄŸunu söyledi.

'Henüz gayriresmi bir tasarı'

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü Uluslararası Hukuk Anabilim Dalı ÖÄŸretim Üyesi Erdem Denk, Ürdün tarafından sunulması planlanan taslağın ‘gayriresmi taslak önerisi’ olduÄŸunu ve bunun önce ‘taslak önerisi’ haline gelmesi gerektiÄŸini söyledi.

Taslak önerisi haline geldikten sonra Konsey üyelerinin müzakerelerine konu olacağını belirten Denk, “O aÅŸamadan ne çıkar bilemiyoruz ama deÄŸiÅŸiklik olma ihtimali var. Ayrıca taslak netleÅŸse bile resmi oylama nasıl sonuçlanır tam bir muamma” ifadelerini kullandı.

Tasarı hakkında ABD’ye raÄŸmen karar çıksa bile, tasarıda kullanılan ifadelerin önemli olduÄŸunun altını çizen Denk, buna raÄŸmen siyasi ve psikolojik etkisi dışında tasarının oluÅŸturacağı etkinin tamamen nihai metne göre netlik kazanacağı görüÅŸünde. 

Kerry’nin Filistin mesaisi

Pazartesi günü Roma’da Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamin Netanyahu ile görüÅŸen Kerry, daha sonra Fransa’ya geçti. AkÅŸam saatlerinde Roma'dan Paris'e gelen Kerry, Orly Havalimanı'nda Fransa DışiÅŸleri Bakanı Laurent Fabius, AB DışiÅŸleri ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Almanya DışiÅŸleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier ve Ä°ngiltere DışiÅŸleri Bakanı Philip Hammond ile görüÅŸtü.

Kerry, Washington'un BMGK'ye sunulan taslaÄŸa karşı veto kullanacağına dair sinyal verdi. Kerry, Londra'da yaptığı açıklamada, "hepimiz, bu zor durumda aciliyetin derin duygularını paylaşıyoruz. Fakat, zor koÅŸulların içinde yaÅŸayan bu bölgede herhangi bir adım atarken dikkatli olmalıyız" dedi.

Filistin Yönetim ise, Kerry'nin açıklamasına tepki olarak ABD'nin daha önce veto kullanmakla tehdit ettiklerini açıkladı.

Roma'da Kerry ile bir araya gelen Netanyahu, Filistin ve Ürdün’ün BM gündemine getirdiÄŸi Ä°srail’in 2016 yılına kadar 1967’den önceki sınırlara dönülmesi hususundaki tasarının ABD tarafından veto edilmesini istemiÅŸti. Netanyahu Pazar günü de, 1967 sınırlarına dönülmesine net bir ÅŸekilde karşı çıkmıştı.

"ABD henüz tarafları dinliyor"

Anadolu Ajansı’na konuÅŸan ABD DışiÅŸleri Bakanlığı'ndan bir yetkili, BM'de ABD'nin nasıl bir adım atabileceÄŸi hakkında konuÅŸmak için erken olduÄŸunu belirterek, ÅŸu anda ilgili taraflarla görüÅŸtüklerini ve onların fikirlerini dinlediklerini aktardı.

Muhtemel bir oylamada ABD'nin takınacağı tutumu konuÅŸmak için erken olduÄŸunu belirten ABD DışiÅŸleri Bakanlığı yetkilisi, "BM'deki varsayımsal bir durumda ne yapabileceÄŸimiz hakkında konuÅŸmak için erken. Taraflarla konuÅŸuyoruz, onların görüÅŸlerini dinliyoruz. Konunun diÄŸer taraflarıyla temas kurarak, koordine halinde kalmak ve sahada gerilimin yükselmesini önleme ÅŸeklindeki hepimizin paylaÅŸtığı hedef doÄŸrultusunda çalışmak için çabalıyoruz " diye konuÅŸtu.

ABD'nin Kerry aracılığıyla temasa geçtiÄŸi Ä°ngiltere ve Fransa, daha önce parlamentoları Filistin’i devlet olarak tanıyan iki ülke olarak öne çıkıyor. Aynı zamanda BMGK daimi üyeleri olan iki ülkenin Filistin'in tanınması yönündeki tavrı Washington yönetiminin üzerindeki baskıyı artırıyor.

Avrupa ülkeleri de tasarı hazırlıyor

Fransa, Ä°ngiltere ve Almanya ayrıca, Arap ülkelerinin tasarısına alternatif baÅŸka bir tasarı hazırlığında. Tasarının detayları net olmamakla birlikte, karar metninde taraflardan müzakere masasına dönmeleri ve barış görüÅŸmelerinin sonuçlanması için belirli bir süre sınırlaması konulması konularının yer aldığı öne sürülüyor.  

BMGK'daki bir oylamada 15 üyeden en az 9'unun kabul oyu kullanması ve daimi üyeler ABD, Rusya, Fransa, Ä°ngiltere ve Çin'in tasarıyı veto etmemesi gerekiyor. 

Dina Kawar daha önce yaptığı açıklamada da tasarıyı Aralık sonuna kadar sunmayı planladıklarını, ancak bunun Ocak ayına da kalabileceÄŸini belirtmiÅŸti.

Ocak ayında Konsey'in beÅŸ geçici üyesi de deÄŸiÅŸmiÅŸ olacak. Görev süreleri dolacak Arjantin, Ruanda, Güney Kore, Avustralya ve Lüksemburg'un yerine Angola, Venezuela, Malezya, Ä°spanya ve Yeni Zelanda Konsey'de görev alacak.

Yeni üyelerle tasarı için 9 kabul oyu bulmanın daha kolay olması bekleniyor, ancak bütün seçeneklerde veto yetkisi olan ve Ä°srail'in koÅŸulsuz destekçisi ABD'nin bu hakkını kullanmaması için anlaÅŸma yoluna gidilmesi gerekiyor.

Ä°sviçre’de Filistin Konferansı düzenlenecek

ÇarÅŸamba günü Ä°sviçre'nin Cenevre kentinde düzenlenecek Filistin Konferansı'nda Batı Åžeria, Gazze ve DoÄŸu Kudüs'teki son geliÅŸmeler ele alınacak.

Dördüncü Cenevre SözleÅŸmesi’ne taraf olan yaklaşık 200 ülkenin büyükelçisinin katılacağı konferans, Cenevre'de bulunan Dünya Meteoroloji Örgütü'nde basına kapalı yapılacak.

Toplantıya katılımın yüksek olacağı öngörülüyor ancak ABD, Kanada ve Avustralya'nın katılması beklenmiyor. Ä°srail de Filistin Konferansı’nı boykot edeceÄŸini açıkladı.

Konferans, Ä°sveç'in Filistin'i tanıması ve Avrupa'da son aylarda Fransa, Ä°rlanda, Ä°spanya, Hollanda gibi ülkelerin parlamentolarında Filistin'in bağımsız bir devlet olarak tanınması için yapılan giriÅŸimler sonrasında düzenleniyor. Filistin'i bugüne kadar resmen 135 ülke tanıdı.

Ä°srail'in BM nezdindeki daimi büyükelçiliÄŸi ise Ä°sviçre'nin Filistin toplantısı düzenlemesine yönelik kararını eleÅŸtirdi.

Ä°ÅŸgal altındaki bölgeye 'tartışmalı' yorumu

1949 yılında imzalanan ve 1950 yılında yürürlüÄŸe giren Dördüncü Cenevre SözleÅŸmesi, savaÅŸ bölgelerinde ve iÅŸgal altında yaÅŸayan sivilleri korumayı taahhüt ediyor. Ä°srail ise Dördüncü Cenevre SözleÅŸmesi'ni imzalamasına raÄŸmen henüz yasal olarak sözleÅŸmeyi onaylamadı. 

Batı Åžeria ve DoÄŸu Kudüs'te ele geçirdiÄŸi bölgeleri "iÅŸgal altında" ÅŸeklinde deÄŸil, "tartışmalı" olarak nitelendiren Ä°srail, inÅŸa ettiÄŸi Yahudi yerleÅŸim yerlerinin yasadışı olmadığını ve sözleÅŸmeyi ihlal etmediÄŸini öne sürüyor. Filistin ise sözleÅŸmeye 2 Nisan 2014 itibarıyla taraf olduÄŸunu açıklamıştı.

Filistin Konferansı'nın toplanacağı gün Cenevre'de aynı zamanda Ä°ran ile 5+1 ülkeleri arasındaki nükleer müzakereler de yapılacak. Bu nedenle basının ilgisinin nükleer görüÅŸmelere kayabileceÄŸi yorumu yapılıyor.