'60 doların altı risk'

Petrolde 2008 yılında 140 dolar, 2014 haziran ayında ise 115 dolar seviyelerine kadar yükselen varil fiyatı, 60 dolara kadar geriledi.

Fiyatlardaki bu beklenmedik düÅŸüÅŸ, Türkiye gibi petrol ithalatçısı bir ülke için özellikle cari açık açısından olumlu. Petrol fiyatlarında her 10 dolarlık düÅŸüÅŸ, cari açığı 4 milyar dolar azaltıyor. Mevcut tabloda cari açık 13-14 milyar dolar azalabilir.

Petrol fiyatlarındaki düÅŸüÅŸün enflasyona da olumlu etkisi var. Merkez Bankası’na göre 10 dolarlık düÅŸüÅŸ tüketici fiyatları enflasyonunu yüzde 0.45 oranında düÅŸürüyor.

Piri Reis Ekonomi ve Finans Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Erhan ArslanoÄŸlu, “Petrol Fiyatlarındaki DüÅŸüÅŸün Etkileri: Kim Kazanıyor, Kim Kaybediyor?” baÅŸlıklı makalesinde petrol fiyatlarındaki 40 dolarlık düÅŸüÅŸün enflasyona pozitif etkisinin yüzde 1.8 olabileceÄŸini vurguluyor, 2015’te ise yüzde 7.5 olan enflasyon beklentisinin yüzde 6’ya düÅŸebileceÄŸini söyleyen ArslanoÄŸlu’na göre düÅŸen petrol fiyatları büyümeye de olumlu yansıyabilir:

“Az da olsa ulaşım ve ısınma maliyetlerindeki düÅŸüÅŸ 2015 yılında iç talebi olumlu etkileyebilir. Bu yıl büyüyemeyen özel tüketim talebinden gelen baz etkisi de gelecek yıla olumlu yansıyabilir. Petrol fiyatlarındaki düÅŸüÅŸ de ithal enerjiye baÄŸlı olan AB ekonomisini pozitif etkileyecektir. Bu geliÅŸmeler Türkiye’nin AB’ye ihracatını olumlu etkiler.”

"Uzun vadeli riskler var"

Peki; petroldeki düÅŸüÅŸün devam etmesi Türkiye’nin lehine mi? Ekonomist Arda Tunca’ya göre petrolde kısa ve uzun vadeli etkileri ayrıştırmak gerekiyor. Kısa vadede Türkiye ekonomisi için büyüme, enflasyon ve cari açık üzerinde olumlu etkileri olsa da uzun vadede riskler yaratabilir. Al Jazeera’ye konuÅŸan Arda Tunca düÅŸen petrol fiyatlarının üretici ülkelerde yatırım azlığı ve arz sorunlarına yol açabileceÄŸini anlatıyor:

“DüÅŸen petrol fiyatları üretici ülkelerde siyasi sorun ve yatırım yapmama riski doÄŸuruyor. Yeni yatırım olmaması bir süre sonra yine piyasaları vurabilir, ani fiyat artışlarına yol açabilir. Çok aÅŸağıya inmesi ciddi sorunlara iÅŸaret eder. Petrolün 80-85 dolar seviyelerinde olması tolere edilebilir, 60 doların altına inmeye baÅŸladıkça zorluklar artar.”

"60 doların altı Türkiye'nin menfaatine deÄŸil"

 SOCAR Türkiye BaÅŸkanı ve Petkim Yönetim Kurulu Üyesi Kenan Yavuz da petrolün 60 doların altına inmesiyle Türkiye için sorunlar yaÅŸanabileceÄŸini düÅŸünüyor. Al Jazeera’ye konuÅŸan Yavuz’a göre petrol daha da düÅŸerse baÅŸta Türkiye’nin ihracat yaptığı Rusya, Körfez ülkeleri gibi pazarlar olumsuz etkilenecek:

“60-80 doların arasındaki fiyatlar Türkiye için olumlu ama uzun vadede fiyatların daha da düÅŸmesi ihracatı etkileyebilir. Turizm ve hizmet sektöründe olumsuzluklar yaÅŸanabilir. Türkiye’ye gelen turistlerin profiline bakıldığında petrol gelirleri önemli. 60 doların altı Türkiye’nin menfaatine olmaz. Türkiye’nin cari açığını kapamak önemli ama aslolan yerli üretimi artırmaktan geçer.”

"Turizm etkilenir"

Petrol fiyatlarındaki düÅŸüÅŸ nedeniyle etkilenmesi beklenen sektörlerin başında turizm var çünkü özellikle Rus turistler için Türkiye önemli bir pazar. Geçen yıl Türkiye’ye gelen 35 milyon turistin 4 milyon 200 bini Rusya’dan geldi. Ruslar bu sayı ile ikinci, birinci ise 5 milyon turistle Almanya. Antalya’da ise geçen yıl 3 milyon 300 bin turistle Ruslar birinci, 2.9 milyonla Almanlar ikinci olmuÅŸtu.

Al Jazeera’ye konuÅŸan Türkiye Otelciler Federasyonu BaÅŸkanı Osman Ayık, 2015 rezervasyonları için ÅŸu anda konuÅŸmak için erken olduÄŸunu söylese de “Petrol fiyatlarının düÅŸmesi tabii ki turizmi etkiler” diyor:

“Talepte bir miktar daralma olacaktır ama seyahat edecek bir kitle var. Türkiye en ÅŸanslı ülkelerden biri çünkü seyahat tercihlerinde Türkiye öne çıkacaktır. Ekonomik olumsuzluklar ve dengesizlikler nedeniyle daha az seyahat etme arzusu olabilir. DüÅŸen petrol fiyatları nedeniyle uçakların yakıt maliyetleri de düÅŸecek, uçak biletleri ucuzlayabilir. Kampanyalar olacak.  Bunlar satışları canlandırsa da eskisi gibi iki haneli büyüme hızları görmek zor, daha sabit gideceÄŸiz.”

"Rezervasyonlar azalabilir"

DEÄ°K Türk-Rus Ä°ÅŸ Konseyi Onursal baÅŸkanı Turgut Gür de petrol fiyatlarında yüzde 50’lere varan düÅŸüÅŸün zincirleme bir etkisi olacağını ve bütün ülkelerin bir ÅŸekilde etkileneceÄŸini düÅŸünüyor. Al Jazeera’ye konuÅŸan Gür, bu yıl Rusya’dan yapılacak turizm rezervasyonlarında da düÅŸüÅŸ bekliyor:

“ Åžu anda petrol fiyatlarındaki düÅŸüÅŸ Türkiye’nin lehine gözüküyor ama Rusya’nın ÅŸu anda yaptığı 500 milyar dolarlık ithalat 250 milyar dolara düÅŸerse bu da Rusya’ya ihracat yapanları etkiler. Rusya’da rublenin dolara karşı deÄŸeri düÅŸüyor. Eskiden 30 ruble 1 dolarken, ÅŸimdi 60 ruble 1 dolar. Gelir yarı yarıya düÅŸtü. Eskiden 1000 dolar alacak rubleniz varken ÅŸimdi aynı parayla 500 dolar alıyorsunuz. Türkiye’ye turizmde özellikle orta gelirin altında gelenler için rezervasyonlarda azalma olur.”

Kaynak: Al Jazeera