Karma eÄŸitim mi tek cinsiyetli eÄŸitim mi?

“Devlet eÄŸitim sisteminde tek cinsiyetli eÄŸitim seçeneÄŸinin önünde hiçbir engel olmamalı. Tek cinsiyetli okulların baÅŸarılarını görmek zorundayız. Bu okullar öÄŸrencileri ve velileri heveslendiriyor.”

Bu sözler, karma eÄŸitim mi, tek cinsiyetli eÄŸitim mi tartışmalarının laiklik-muhafazakârlık temelinde yoÄŸun olarak yaÅŸandığı Türkiye’de deÄŸil, ABD Kongresi’nde 7 Haziran 2001’de söylendi.

KonuÅŸma o kadar etkili oldu ki, tek cinsiyetli eÄŸitim veren okulların kamu fonlarından faydalanmasını da öngören ve eÄŸitimi her kesim için yaygınlaÅŸtırmayı amaçlayan ‘Hiçbir çocuk geride kalmasın” tasarısı Senato’da oy birliÄŸiyle kabul edildi.

KonuÅŸmayı yapan ve tek cinsiyetli eÄŸitimin desteklenmesini öngören tasarıyı hazırlayan, ‘feminist’ olarak tanımlanan eski ABD DışiÅŸleri Bakanı Hillary Clinton’dan baÅŸkası deÄŸildi.

Clinton’u bu tasarıda destekleyenlerin önemli bir kısmı da hem Demokrat hem Cumhuriyetçi kadın senatörlerdi. Onlardan ikisinin Kay Hutchison ve Barbara Mikulski’nin 16 Ekim 2012’de Wall Street Journal’a yazdıkları ‘tek cinsiyetli eÄŸitimi seçme hakkı” baÅŸlıklı görüÅŸ yazısına göre, tek cinsiyetli okullar, öÄŸrencilerin kendilerine özgü öÄŸrenme biçimlerini dikkate alıyor,  negatif toplumsal cinsiyet rollerinin eÄŸitime yansıyan olumsuz etkilerini de ortadan kaldırıyordu.

Tek cinsiyetli eğitimin koşulları

Clinton’un ve diÄŸer kadın senatörlerin destekliÄŸi tasarıya göre, kamuya ait okullarda tek cinsiyetli eÄŸitim verip kamu fonlarından faydalanmak için iki koÅŸul vardı; bu eÄŸitimi veren okullara kayıt gönüllük esasında olmalı; tek cinsiyetli eÄŸitimin verildiÄŸi bölgelerde, her cinsiyetten öÄŸrenciler aynı dersleri ve hizmetleri alabilmeli.

Tasarının yasalaÅŸmasından hemen önce 2000’de tek cinsiyetli eÄŸitim veren okul sayısı dörtken ABD Tek Cinsiyetli EÄŸitim Veren Kamu Okulları Ulusal DerneÄŸi’ne göre 2011-2012 eÄŸitim öÄŸretim yılında bu tip okulların sayısı 506’ya çıktı. Bunların 116’sında yalnızca kız ya da erkek öÄŸrenciler bulunurken, 309’unda karma eÄŸitim yapılıyor ama tek cinsiyetli sınıflar da bulunuyor.

Tartışmalar bitmiyor

Ancak ABD’de tek cinsiyetli eÄŸitim-karma eÄŸitim tartışmaları bitmiÅŸ deÄŸil. Konu zaman zaman hararetli bir biçimde gündeme geliyor. Bu konuda yapılan araÅŸtırmalar da birbiriyle çeliÅŸen sonuçlara ulaşıyor. 

Karma eÄŸitimi savunanlar, ‘tek cinsiyetli eÄŸitimin daha iyi öÄŸrenme koÅŸulları saÄŸlamadığı” üzerine yapılan araÅŸtırmaları öne sürüyorlar. Onlara göre tek cinsiyetli eÄŸitim,  cinsiyet ayrımına dayalı yapay bir dünya. O dünyada da ileride birlikte üretecek kadınlar ve erkekler erken yaÅŸta iÅŸbirliÄŸi yapmayı öÄŸrenme fırsatından yoksunlar.  Ayrıca tek cinsiyetli eÄŸitim veren bazı okullarda örneÄŸin Katolik okullarında erkekler kayrılıyor ve kızlar için çok az kaynak ayrılıyor ya da hiç ayrılmıyor.

Tek cinsiyetli eğitim o kadar da faydalı değil mi?

Tek cinsiyetli eÄŸitimin karma eÄŸitime göre avantaj saÄŸlamadığını öne süren araÅŸtırmalardan biri 3 Åžubat 2014’de Amerikan Psikoloji DerneÄŸi’nin bülteninde yayınlandı.  Konuyla ilgili 1,6 milyon öÄŸrenci üzerinde dünya genelinde yapılmış 184 çalışmayı analiz eden rapora göre, matematik derslerinde kız ve erkek öÄŸrencileri ayırmak, küçük de olsa öÄŸrencilerin baÅŸarısında olumlu katkı saÄŸlıyor ama diÄŸer dersler için aynı ÅŸeyi söylemek mümkün deÄŸil.

2011’de altı uzmanın yaptığı ve ABD’deki (Science) Bilim dergisinde yayınlanan baÅŸka bir araÅŸtırmaya göre, aslında kızların ve erkeklerin beyinleri o kadar farklı sayılmaz, aynı yöntemlerle de öÄŸrenmeleri mümkün. Bazı tek cinsiyetli okulların ulusal çapta yapılan sınavlarda daha baÅŸarılı olmaları da, bu okullara giden öÄŸrencilerin sosyo-ekonomik durumlarının iyi olması, ailelerinin eÄŸitime verdiÄŸi önem gibi diÄŸer faktörlerle açıklanabilir. Üstelik tek cinsiyetli eÄŸitimde kızlar ve erkekler birbirlerinden etkileÅŸimle öÄŸrenebilecekleri sosyal yeteneklerden mahrum kalıyorlar. Ayrıca, tek cinsiyetli okullarda, öÄŸrencilerin birbirlerine uyguladığı kabadayılık da daha fazla.

Karma eğitim o kadar da faydalı değil mi?

ABD’de tek cinsiyetli eÄŸitimin daha iyi olabileceÄŸini iddia edenlerse, Kore’yi örnek gösteriyorlar çünkü Kore’de gelir seviyesi, ailelilerin istekleri göz önüne alınmadan öÄŸrenciler rastgele tek cinsiyetli eÄŸitim yapan okullara kaydediliyorlar. Kore’de karma eÄŸitim yapan okullar da var ancak okulların fiziki koÅŸulları hemen hemen aynı. Kore’de bu konuda yapılan araÅŸtırmalarsa, tek cinsiyetli okullara giden öÄŸrencilerin, üniversiteye gitme oranının hem kızlar hem erkekler için daha fazla olduÄŸunu ortaya koyuyor.

Tek cinsiyetli eÄŸitimi savunanlar örneÄŸin ABD Tek Cinsiyetli EÄŸitim Veren Kamu Okulları Ulusal DerneÄŸi’nin iddiasına göre, tek cinsiyet eÄŸitimi veren okullarda, kız öÄŸrenciler karma okullarda erkeklere terk edilen ileri fizik ya da bilgisayar teknolojileri gibi dersleri karma eÄŸitim veren okullardaki hemcinslerine göre daha yüksek oranda tercih ediyorlar. Erkekler de, aslında kızların alanı gibi görülen sözel dersleri ya da sanat derslerini. Bununla birlikte dernek kızları bir sınıfa erkeleri bir sınıfa koymanın yetmeyeceÄŸini, onlara eÄŸitim veren öÄŸretmelerin de öÄŸrenimde cinsiyet farklılığı konusuna gerçekten ve tam anlamıyla hâkim olması gerektiÄŸini savunuyor. 

AB’de tek cinsiyetli eÄŸitim vermeyen ülke yok

Avrupa Komisyonu’nun 2009’da hazırladığı ‘EÄŸitim çıktılarında cinsiyet farkları: Avrupa’da Alınan Tedbirler ve Mevcut Durum” araÅŸtırmasına göre, bütün AB ülkelerinde tek cinsiyetli eÄŸitim veren okullar var ama büyük bir çoÄŸunluÄŸu özel okullar. Çünkü tek cinsiyetli okullar kurmak daha pahalı.  

Avrupa’da tek cinsiyet okullarını baÅŸlatan ülkeyse, artık neredeyse kadın ve erkek tuvaletlerini bile ayırmayan Danimarka. Danimarka’da bu eÄŸitimin baÅŸlatılmasının nedeni, rapora göre kızlara daha fazla olanak saÄŸlamak ve kendilerine güvenlerini artırmak. Ancak 2000’li yılardan sonra, Danimarka’da tek cinsiyetli eÄŸitim daha çok erkek öÄŸrenciler için tercih edilir bir yöntem, çünkü Danimarka erkek öÄŸrencilerin okul baÅŸarılarının kızlara oranla daha düÅŸük olmasından ÅŸikâyetçi.

 Avrupa Komisyonu raporu, karma ve tek cinsiyetli eÄŸitim veren okullarla ilgili yapılmış birçok çalışmayı da yansıtıyor. Buna göre, tek cinsiyetli eÄŸitim kızlar için daha iyi sonuç veriyor:

“Tek cinsiyet sınıfları, örneÄŸin, kızların soruları cevaplama ve derse katılmalarında daha fazla özgür hissetmelerini, erkeklerin ise öÄŸrenci olarak kendi ‘imajlarıyla ilgili endiÅŸelenmeden daha fazla çalışmalarını saÄŸlamaktadır. Bu tür sınıfların motivasyon, davranış ve baÅŸarıyı artırdığı iddia edilmektedir.”

Cinsiyet farkını gözeten eÄŸitim stratejisi

Rapora göre, karma cinsiyetten oluÅŸan sınıflarda öÄŸretmenler erkek öÄŸrencilerin öÄŸrenim süreci ve devamlılığı ile daha çok ilgileniyor. ÖÄŸretmenler öÄŸrencilerine eÅŸit davrandıklarını düÅŸünseler de erkek öÄŸrencileri daha fazla eleÅŸtirip onlara daha fazla ilgi gösteriyorlar.  Ancak rapor yine de, “Fakat tek cinsiyet ortamlarında öÄŸrenci baÅŸarısına iliÅŸkin çalışma sonuçları net deÄŸildir,” sonucunu da vurguluyor.

Aynı rapor, bugün 400’den fazla tek cinsiyetli eÄŸitim veren okulun olduÄŸu Ä°ngiltere’de konunun 2006 yılında hararetle tartışıldığını anımsatıyor.

Rapora göre, Ä°ngiltere EÄŸitim Bakanlığı tek cinsiyet okullarının kurulmasının okulda öÄŸrenciler arasındaki ÅŸiddeti durdurmak için seçeneklerden biri olarak ortaya çıktığını gizlemiyor.

Raporun altını çizdiÄŸi baÅŸka bir nokta da, bu konuda ülkelerin tutumu farklılık gösterse de cinsiyet farklılıklarının göz ardı edilmediÄŸine ve Avrupa’da bugün “öÄŸretmenlerin her iki cinsiyete uygun biçimde sınıf stratejileri uygulayabildikleri karma okullarda öÄŸrenim yapıldığına” dikkat çekiyor.

Kısır tartışma

Ä°ngiltere’de “tek cinsiyetli okul mu, karma eÄŸitim mi” tartışmasında tek cinsiyetli okullardan yana ağırlık koyan kiÅŸi, Ä°ÅŸçi Partisi’den David Milliband. Ancak onun Milli EÄŸitim Bakanlığı yaptığı dönemde 2004’de söylediÄŸi ÅŸu sözleri durumu özetler nitelikte:

“Bizim tek cinsiyetli eÄŸitim veren okullarımızın parlak bir geleceÄŸi olacağına inanıyorum. Ama aynı zamanda tek cinsiyetli eÄŸitimin mi, yoksa karma eÄŸitiminin daha iyi olduÄŸu tartışmalarının da son derece kısır olduÄŸuna da inanıyorum.”

Kaynak: Al Jazeera