Bizi barıştırın ayırmayın

GeçtiÄŸimiz Mart ayında Ukrayna’dan ayrılarak Rusya’ya baÄŸlanan Kırım’ı yerinde gözlemlemek gayesiyle Ä°HH ve Uluslararası Mülteci Hakları DerneÄŸi ilebirlikte bölgeye gittik. Kırım Meclis BaÅŸkan YardımcısıRemzi Ä°lyasoÄŸlu ve Bahçesaray Belediye baÅŸkanı Rıfat Derderov ile görüÅŸmeler yaptık. Her iki yönetici de Tatar asıllı Kırım vatandaşı. Ayrıca halkın içinden bir çok farklı kiÅŸiyle de görüÅŸtük. Hem Rusya yanlısı, hem Ukrayna yanlısı, hem de her iki ülkeyi de istemeyen farklı kiÅŸiler vardı görüÅŸmelerimizin içinde. Mümkün olabildiÄŸince tarafsız bir bakış açısıyla olayları yorumlamak gayesiyle yaptığımız bu görüÅŸmelerin neticesinde Kırım halkını memnun etmek için atılan bazı adımları da gördük. Tabiki burada ‘Kırım’ halkının ÅŸöyle bir üzüntüsü de var. Kırım Tatar meclisinin yıllardır üyesi olan Mustafa CemiloÄŸlu’nun da Kiev’deolması ve Kırım’a girememesine de bir çok insan üzüntülü. Bu sorunun çözülmesini herkes istiyor. CemiloÄŸlu’nun Kiev’de olmasından dolayı buruk halk. Bu problemin bir an önce kazasız belasız bir ÅŸekilde tatlıya baÄŸlanmasını istediklerini gördük.  

YÜZDE 97 OYLA UKRAYNA’DAN AYRILDI

Bir kere Kırım’ın kansız bir ÅŸekilde referandumda yüzde 97 oyla Ukrayna’dan ayrılıp Rusya’ya katılmak istemesi baÅŸlı başına bir haber konusuydu. Çünkü 23 yıldır Ukrayna, Kırım halkına ciddi bir sıkıntı vermemiÅŸti ama halktan dinlediÄŸimiz kadarıyla camilerin yapımında ve dini eÄŸitimde çok zorluklar çıkarıldığını duyduk. Ülkenin geliÅŸimi adına da çok ciddi çalışmalar yapılmadığını gözlemledik. Özellikle yollar ve tarım alanlarında ticari ve sanayi alanlarda yatırım yapılmamış. 

 Kırım halkı bir süre de Rusya’yı mı denemek istiyor? Bölgede neler oluyor? Bir kere; haberlerde duyduÄŸumuz gibi Kırım’da çok ÅŸükür fiili bir çatışma ortamının olmadığını gördük. Ülkenin doÄŸusundaki Donesk ve Luhans bölgelerindeki gibi çatışmaların yaÅŸanmaması büyük bir ÅŸans. Hatırlatmakta fayda var, Kırım’ın yüzde 60’ı Rus. Yüzde 25’i Ukrayna’lı. Yüzde 15’i de Tatar.

300’E YAKIN CAMÄ°DE MÄ°NARE YOK

Ä°lk olarak Kırım Meclis BaÅŸkanı Remzi Ä°lyasoÄŸlu’nu ziyaret ettik. Ä°lyasoÄŸlu, samimi bir Müslüman. Benim, Kırım, Ukrayna’dan ayrılıp Rusya’ya geçtikten sonra Müslümanların lehine hiçbir geliÅŸme oldu mu? Soruma  ÅŸöyle cevap verdi:“23 yıldır Ukrayna bizi hep oyaladı. Müslüman Tatarlar için en önemli iki bayram Ramazan ve Kurban bayramlarını resmi tatil yapmadı. Fakat Kırım, Rusya’ya geçtikten 6 ay sonra Ramazan ve Kurban bayramlarında Kırım’da genel olarak resmi tatil. 5 gün Ramazan, 5 gün Kurban tatili. Ayrıca artık cami yapmak serbest. Hiçbir zorluk çıkartmıyorlar.” 

 Kırım’da 300’e yakın camide minare yok. Ukrayna zamanında bu camilere minare yapmak için bile izin alamamışlar. Fakat ÅŸu anda yeni bir proje kapsamında Türkiye’den bazı iÅŸ adamlarının da desteÄŸiyle minare projesi baÅŸlatılacakmış.

RemzioÄŸlu, yeni süreci ÅŸöyle deÄŸerlendiriyor: “Dini bayramlarda tatilden sonra ana dilde eÄŸitim hakkı da verildi. Ayrıca buradaki Tatarların evlerinin çoÄŸu kaçaktı ÅŸu anda yapımına izin veriyorlar. Rusların hepsi deÄŸil, ama çoÄŸu bizimle çalışmaya istekli. Kırım bizim vatanımız, toprağımız. Biz burada yaÅŸayacağız.  11 Mart’ta Kırım Yukarı Åžurası güzel bir karar aldı o kararda isteklerimizin yüzde doksanını kabul ettiler. Beraber çalışmaya baÅŸladık. Burada bizim amacımız resmi dil, sosyal ve kültürel hakların yaÅŸatılması için mücadele veriyoruz .”

Ä°HH’DAN DESTEK

Ä°HH 1999’dan beri bölgede cami, kurban, ramazan, yetim ve Kırımlı öÄŸrencilerin eÄŸitim çalışmalarına destek vererek dertlerine derman oluyor. Ä°HH ve Uluslarası mülteci hakları DerneÄŸi, Rusya ve Ukrayna’nın birbiriyle savaÅŸması durumunda Kırım halkının haklarının zayi olmamasını önemsiyor. 

Kırım tatarlarının önde gelen bazı isimleri Kırım vatandaÅŸlarının Türkiye’ye mülteci olarak gelmesi için uÄŸraşıyor ÅŸeklindeki soruma RemzioÄŸlu ÅŸöyle yanıt veriyor:

“Suriye’de savaÅŸ var ve oradan insanlar Türkiye’ye geliyor. Peki siz burada gezdiniz gördünüz, hiçbir savaÅŸ var mı? Herhangi bir sıkıntı yaÅŸadınız mı? Kırım Tatarları vatanlarında kalacaklar. 350 bin Kırım Tatarı içinde böyle düÅŸünen 500 kiÅŸi var. Ukrayna ve Avrupa’nın Rusya’yla olan savaşında Kırımlılar üzerinden bir takım provokasyonların olması bizi üzer. Çünkü ikinci defa bu topraklardan sürgün edilmemiz gelecek kuÅŸakları mahveder. Biz topraklarımızı terketmeyeceÄŸiz. Mustafa AÄŸa (CemiloÄŸlu) ona her zaman saygımız, hürmetimiz var o bir halk kahramanı ama bizimle birlikte hareket etmemesi bizi üzüyor. Hepimiz Kırım’da oturuyoruz. 

Ukrayna zamanlarında 23 yıl Tatar dili devlet dili olsun dedik. Yok dediler yapmadılar. 16 Mart’ta referandum sonrası 18 Mart’ta Putin, kanunu imzaladı. Kırım’da Tatarca ikinci resmi dil, devlet dili oldu. Ukrayna 23 yıl bizi oyaladı. Ama statü olarak verdiler. Üç dilde yazılacak. Rusça, Ukraynaca ve Tatarca. Ve bizim dilimiz unutulmayacak, geliÅŸecek.’’ 

Ankara ile hükümetin iletiÅŸimine de deÄŸinen Ä°lyasoÄŸlu ÅŸunları söyledi:

“TÜRKÄ°YE'YÄ° ÇOK BEÄžENÄ°YORUZ”

“Kırım Haber Ajansı var. O, yani Kırım Haber Ajansı yaÅŸanan durumları doÄŸru yansıtmadığı için, iletiÅŸim kurulmasında zorluk çıkarttığı için iletiÅŸimi zor kuruyoruz. “ 

“6 ay içinde elbette çok iÅŸ yapamazsın. 100 yıl sonra burada ilk defa Kurban Bayramı ve Ramazan Bayramı resmi tatil oldu. 23 yıldır hallolmayan cami meselesi için Putin “kendim ilgileneceÄŸim” diye yakınındaki kiÅŸilere söyledi. Bunun dışında gaz ve su problemi vardı. Üç ay içinde elektrik, su ve gazda mültecilere yüzde 50 indirim olacak. Sürgünden gelen ailelere ev yapımında öncelik hakkı verilmesi için çalışıyoruz. Kırım halkı sokaklara çıkıp ‘biz Ukrayna istemiyoruz’ demiyor ama süreci de dikkatle izliyoruz. Rusya’nın Tatarlara nasıl davranacağını, verilen sözlerin yerine getirilip getirilmeyeceÄŸine bakacağız.’’

“Türkiye’den bir talebiniz var mı?” sorumuza ise;

“Türkiye’yi çok beÄŸeniyoruz ve çok ÅŸey öÄŸreniyoruz. Mesela Tataristan ve Türkiye çok güzel çalışıyor. 

Ahmet DavutoÄŸlu ile kaç kere konuÅŸtuk, o kadar akıllı insan. Sözlerini tana tane koyup anlatan insan. DavutoÄŸlu, Ukrayna zamanında da ‘Devleti kabul edin. CumhurbaÅŸkanı sizi çağırdığında bağırmayınız, gidiniz. Sivri hareketlerde bulunmayın’, böyle ÅŸeyler çok anlattı. Fakat Mustafa AÄŸa, Yanukoviç zamanında da hükümetle arası iyi deÄŸildi, ÅŸimdi de Rusya hükümetiyle deÄŸil. CemiloÄŸlu veKibarov sürekli muhalefet içindeydi. Türkiye ile Rusya arasında kalsak o zaman muhalefet etmeye gerek var. Fakat Ukrayna ile Rusya arasında neyi seçeceksiniz? Ne gerek var muhalefet etmeye…”

ÇATIÅžMAYAN KAZANIR

 “Ahmet DavutoÄŸlu’nun dedeleri Kırım Tatarı’dır bize öyle söyledi. Sabırlı olunuz. Her ÅŸey çözülür akılla hareket ediniz “ dedi. Telkinleri hep sabır üzerindendi. Çeçenya ve Tataristan 1990’lı yıllarda cenk etmeye baÅŸladı. Tataristan da cenk edecekti ama akıllı davranıp iliÅŸki geliÅŸtirdi. Bugüne geldi. Çatışmayan kazanır. Çeçenya çarpıştı kaybetti, 1 milyona yakın insan öldü. Silahla çözüm olmuyor, biz de çözüm sürecinde gördük. DindaÅŸlarımız, kan kardeÅŸlerimiz büyük milletler biz onları dinliyoruz. 1944’teki sürgünde yaÅŸadığımız günleri tekrar yaÅŸamak istemiyoruz. Nüfusumuzun yarısı yollarda öldü. O zaman bize ne Avrupa, ne de baÅŸkaları sahip çıktı. SavaÅŸ kolay deÄŸil. Ä°ÅŸte Suriye’de görüyoruz. Biz burada bir avuç insanız. Mücadelemizi yapacaksak burada siyasi olarak yapmalıyız. Bu konuda diaspora da ayırıcı deÄŸil, barıştırıcı olmalı. Benim DavutoÄŸlu’ndan ricam bizi yalnız bırakmayın, ayırmayın, barıştırın.”

KIRIM NOTLARI

Kanımca, Kırım Tatarları içinde Ukrayna yanında olanlar ve ‘Rusya’yı bir bekleyelim’ diyenler arasında ayrılık var. Türkiye’ye düÅŸen bu ayrılığı giderici bir rol üstlenmek. Yani Tatarları bir araya toplamak, ikiye bölünmesini önlemek. Tatarlar birbiriyle çatışırsa bu kavgadan her zaman gâvur kârlı çıkar. Gâvurun ismi deÄŸiÅŸir ama zulmü deÄŸiÅŸmez.  Allah, Kırım halkı için hayırlı olanı nasip etsin.