Ukrayna'yı bölen olayların kronolojisi

Ukrayna’nın Avrupa BirliÄŸi’yle yakınlaÅŸmasını isteyen eylemcilerin, ülkenin baÅŸkenti Kiev’de bulunan Bağımsızlık Meydanı’na çıkmasının üzerinden bir yıl geçti. Barışçıl baÅŸlayan eylemler, kısa bir süre sonra can kayıplarının meydana geldiÄŸi çatışmalara ve son olarak iç savaÅŸa dönüÅŸtü.

Russia Today, 4 binden fazla kiÅŸinin hayatını kaybetmesine neden olan iç savaÅŸa adım adım nasıl gelindiÄŸini derledi.

1. Dönemin CumhurbaÅŸkanı Viktor Yanukoviç’in Avrupa BirliÄŸi’yle ortaklık anlaÅŸması imzalamak konusunda isteksiz tutumu üzerine, 21 Kasım 2013’te eylemciler Bağımsızlık Meydanı’nda protesto düzenledi. Eyleme katılanlar, el ele tutuÅŸtu, bayraklarını salladı ve “Ukrayna Avrupa’dır” benzeri sloganlar attı.

2. 30 Kasım sabahı eylemcilerin kampının ÅŸiddetli bir ÅŸekilde dağıtılması Ukrayna için bir dönüm noktası oldu. Bugün kadar, eylemcilere karşı güç kullanma emrini kimin verdiÄŸi henüz netleÅŸmese de, Yanukoviç kentin polis ÅŸefinin suçlu olduÄŸunu açıklayarak görevden aldı. Ne var ki bu, AB anlaÅŸması isteklerinden çok hükümeti istifaya çağıran Maidan eylemcileri için yeterli olmadı.



3. Ä°lerleyen haftalarda, Maidan’ın barışçıl eylemcileri yerlerini, genellikle aşırı saÄŸcı maskeli ve silahlı kiÅŸilere bıraktı. Radikal görüÅŸlere sahip SaÄŸ Sektör de bu grubun içinde en dikkat çekeni oldu. Barışçıl eylemler, bu kiÅŸilerle polis arasında aralıksız devam eden çatışmalara dönüÅŸtü.



4. Maidan eylemlerinin en kanlı günü, Kiev’in merkezinde 100’den fazla kiÅŸinin kesin niÅŸancılar tarafından öldürüldüÄŸü 20 Åžubat oldu. Olayın arkasında, Ukrayna’nın özel polis birimi Berkut’un olduÄŸu açıklandı. Ancak, katliamın hükümet karşıtı eylemcilerden biri tarafından gerçekleÅŸtirildiÄŸi ÅŸüphesi de bir kesim için devam etti.

5. Onlarca kiÅŸinin hayatını kaybettiÄŸi günün ardından, Yanukoviç ve muhalefet liderleri, krizi bitirmek için AB’nin arabuluculuÄŸunda bir anlaÅŸma imzaladı. Kiev’deki eylemler ise buna raÄŸmen devam etti. Bir sonraki gün ise Ukrayna parlamentosunda olaÄŸanüstü oturum düzenlendi ve Yanukoviç’in liderliÄŸinin sona erdiÄŸi duyuruldu. Yanukoviç ülkeyi terk etti ve yaÅŸananları darbe olarak nitelendirdi.



6. Darbenin ardından Ukrayna parlamentosu, Rusça ve diÄŸer dillerin çok kültürlü bölgelerde resmî dil olarak kabul edilmesini içeren bir kararı geri çekti. Bu hamle, çoÄŸunluÄŸun Rusça konuÅŸtuÄŸu Kırım’da ve Ukrayna’nın doÄŸusunda huzursuzluÄŸa yok açtı.



7. Aşırı saÄŸcı milliyetçilerin “muhalif bölgelere gidip güç yoluyla baÄŸlılık saÄŸlama” çaÄŸrılarının üzerine, yerel halk savunma birlikleri oluÅŸturdu ve tıpkı Maidan eylemcileri gibi hükümet binalarını iÅŸgal etmeye baÅŸladı. Kırım’da bu hareketin başını, genellikle seçilmiÅŸ yerel yetkililer çekti.



8. Kırım’da Ukrayna’dan bağımsız olmak ve yeniden Rusya’ya baÄŸlanmak için 16 Mart’ta bir referandum yapıldı. Bağımsızlık kararını 1.2 milyon kiÅŸi, baÅŸka bir deyiÅŸle yüzde 97 verdi. Referandumun sonucu birçok Batı ülkesi tarafından, “Rusya’nın silah zoruyla” yapıldığı gerekçesiyle tanınmadı. Batı, “Rusya’nın Kırım’ı iÅŸgal ettiÄŸini” sıklıkla dile getirdi.

9. Kiev karşıtı düÅŸüncelerin yaygın olduÄŸu Lugansk, Donetsk, Dnepropetrovsk, Harkov ve Mariupol gibi doÄŸu bölgelerde, ayrılma ihtimali güçlenmeye baÅŸladı. Kiev, bu bölgede “iÅŸi ÅŸansa bırakmak” istemedi ve 15 Nisan’da doÄŸudaki hükümet karşıtlarına yönelik “anti-terörist operasyonunu” baÅŸlattı. Operasyonda yer almak üzere özel gönüllü taburlar kuruldu. Savunma Bakanlığı tarafından denetlenen taburların geliri ise birçok farklı kaynak tarafından saÄŸlandı. Bunlar arasında, Ukraynalı oligarkların bulunduÄŸu biliniyor.



10. Ukrayna’da bir sene içinde meydana gelen en korkunç olay ise 2 Mayıs’ta, onlarca insan Odessa’da yakılarak öldürüldüÄŸünde yaÅŸandı. Radikal eylemciler, içinde darbe sonrası Kiev hükümeti karşıtlarının bulunduÄŸu sendika binasını ateÅŸe verdi. Olayın sorumlusu henüz bulunamazken, Kiev’in katliamla ilgili yayınladığı raporun “yanlışlarla dolu” olduÄŸu iddia edildi.

11. Mayıs 2013’te, Donetsk ve Lugansk’taki ayrılıkçılar Kiev’den ayrılmak amacıyla bir referandum düzenledi. Bu, hükümetin engellemeye çalıştığı bir senaryoydu ve 25 Mayıs’ta görevi üstlenen CumhurbaÅŸkanı Petro PoroÅŸenko, bölgeye askerî müdahaleyi yoÄŸunlaÅŸtırdı.



12. Artık tam anlamıyla iç savaÅŸa dönüÅŸmüÅŸ silahlı çatışmalar esnasında, 17 Temmuz’da Malezya Havayolları’na ait MH17 sefer sayılı uçak Donetsk’te düÅŸürüldü. Kiev ve Batı’nın Rus yanlısı ayrılıkçıları suçladığı felakette, Rusya’da Ukrayna ordusunu suçlamaya devam ediyor. Uçağın düÅŸmesi sonucu 298 kiÅŸi hayatını kaybederken, kazayla ilgili incelemeler devam ediyor.

13. BirleÅŸmiÅŸ Milletler’in açıklamalarına göre, AÄŸustos’un ortasında Ukrayna’daki can kaybı 2 bini aÅŸmış durumdaydı. Hayatını kaybedenlerin büyük çoÄŸunluÄŸunun kaçma ÅŸansı omayan veya evini terk etmek istemeyen siviller olduÄŸu biliniyor.

14. Ukrayna hükümeti, sivillerin yaÅŸadığı bölgelerde ayrılıkçılara karşı ağır silahlara baÅŸvurmaya baÅŸladı. Ä°nsan hakları örgütleri, hem Kiev’in hem de ayrılıkçıların savaÅŸ suçu iÅŸlediÄŸini öne sürdü.


15. Ä°ç savaşın hakim olduÄŸu bölgede binlerce kiÅŸi evini terk etmek zorunda kaldı. BirleÅŸmiÅŸ Milletler’e göre, Eylül’ün sonunda Ukrayna’yı terk edenlerin sayısı, 260 bini ülkenin baÅŸka yerlerine ve 814 bini Rusya’ya gitmek üzere bir milyonu geçti.

16. 5 Eylül’de, Kiev ve ayrılıkçıların temsilcileri arasında Avrupa Güvenlik ve Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı aracılığında, Minsk’te bir ateÅŸkes anlaÅŸması imzalandı. Yarı resmî Minsk anlaÅŸması ÅŸiddetin azalması ve nihaî anlaÅŸmaya varılması konusunda umutları artırdı. Ne var ki, çatışmalar devam etti ve ateÅŸkesten Kasım’ın ortasına kadar geçen sürede bin kiÅŸi daha hayatını kaybetti.

17. Ukrayna iç savaşından etkilenen bölgelerde su, gıda, ilaç ve hasarlı binaları onarmak için yapı malzemesi gibi temel ihtiyaçların eksikliÄŸinin sıkıntısı yaÅŸanıyor. Rusya’dan Donetsk ve Lugansk’a konvoylar halinde yardımlar yapılıyor. Ä°lki 12 AÄŸustos’ta gönderilen insanî yardım konvoyu Kiev’in tepkisini çekmiÅŸ ve PoroÅŸenko yönetimi, “Rusya’nın ülkeyi iÅŸgal edeceÄŸini” vurgulamıştı. Ä°ki hafta boyunca beklemenin ardından ise Kremlin yönetimi Kiev’in rızası olmadan kamyonlarını Ukrayna sınırından geçirdi.



18. 16 Eylül’de Ukrayna ve Avrupa BirliÄŸi arasında ticaret konusunda ortaklık anlaÅŸması imzalandı. AnlaÅŸmanın çok tartışılan maddeleri 2016’ya kadar uygulanmayacak.

19. Ayrılıkçılar ve Kiev, birbirlerinin savaÅŸ suçu iÅŸlediÄŸini öne sürüyor. Her iki taraf da, çatışmalar esnasında ele geçirdikleri topraklarda toplu mezarlar buldu. Uluslararası Af Örgütü ise, ayrılıkçılar ve Ukrayna ordusunun suç iÅŸlediÄŸini açıklarken, olayın boyutuyla ilgili herhangi bir detay vermedi.



20. Kasım’ın baÅŸlarında Ukrayna’nın doÄŸusunda yeni bir gerilim baÅŸladı. 2 Kasım’da Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri liderlerini belirlemek amacıyla bir seçim düzenledi. Kiev, seçimleri Minsk ateÅŸkesinin ihlali olarak nitelerken, ayrılıkçıların hakim olduÄŸu bölgelere özel statü veren yasayı geri çekti. BirleÅŸmiÅŸ Milletler, en az 4 bin 317 kiÅŸinin hayatını kaybettiÄŸini açıklarken, gerçek rakamın daha fazla olduÄŸuna kesin gözüyle bakılıyor.

21. AÄŸustos’un başında, Kiev’in daha önce muhalefet lideri olan Belediye BaÅŸkanı Vitali Kliçko, Maidan’daki son eylemcilerin de alanı terk etmesi yönünde emir verdi.

Kaynak: Russia Today/Radikal