Edirne Valisi'ne tepki yağdı, sinagog kararından döndü...

Edirne Valisi Dursun Åžahin'in, ÅŸehirde restorasyonu devam eden sinagogu müze olarak kullanmaya karar verdiklerini açıklamasından sonra tepkiler art arda geldi. Valinin ibadethaneyi Ä°srail'in Mescid'i Aksa'ya düzenlediÄŸi baskına kızıp müzeye çevirmek istemesine ilk yanıt Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü'nden geldi. Vakıflar Genel Müdürü Adnan Ertem, bir açıklama yaparak sinagog ile ilgili tasarrufun kendilerinde olduÄŸunu hatırlatarak “Edirne Büyük Sinagogu”nun ibadethane olarak hizmet vereceÄŸini bildirdi. Bu açıklamadan sonra Vali Dursun Åžahin çark etti, binanın kullanım ÅŸekliyle ilgili kararın Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü’ne ait olduÄŸunu söyledi. Türkiye Hahambaşılığı ve Türk Musevi Cemaati de bir yazılı açıklama yaparak "Bu tür bir söylemin devletimizi temsil eden bir valimiz tarafından ifade edilmesinden dolayı hicap duymaktayız" ifadelerini kullandı.

Edirne Valisi Dursun Ali Åžahin, restorasyonu süren tarihi sinagogla ilgili açıklamalarına gelen tepkilerin ardından durumu düzeltmeye çalışarak, binasının kullanım ÅŸekliyle ilgili kararın Vakıflar Genel MüdürlüÄŸüne ait olduÄŸunu söyledi. Vali Åžahin, müze olarak kullanılması kararının Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü’nce geçen eylül ayında alındığını ifade etti.

Edirne ValiliÄŸi’nden bugün akÅŸam saatlerinde yazılı açıklama yapıldı. Vali Dursun Ali Åžahin’in dünkü "Mescid- i Aksa’nın içinde savaÅŸ rüzgarları estiren, bizzat savaÅŸ tatbikatı yapan o eÅŸkıya kılıklı insanlar orada Müslümanları katlederken, biz de onların burada sinagoglarını yapıyoruz. Ä°çimde büyük bir kinle söylüyorum bunu" sözlerinin ’yanlış mecraya çekilmesini önlemek’ amacıyla yapıldığı belirtilen yazılı açıklamada, ÅŸöyle denildi:

"Ä°limizde yer alan ve restoresine 2010 yılında baÅŸlanılan Büyük Edirne Sinagogu, idare binası ve müÅŸtemilat binası Edirne Vakıflar Bölge MüdürlüÄŸü marifetiyle onarılmaktadır. 2014 yılı içerisinde restorasyonu bitirilmesi planlanan Sinagog binasının kullanım ÅŸekliyle ilgili karar, Vakıflar Genel MüdürlüÄŸüne aittir ve müze olarak kullanılmasına karar verilmiÅŸtir. Eylül 2014 tarihinden itibaren de bu karar doÄŸrultusunda ilgili birimlerle yazışmalar gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. Dolayısıyla 21 Kasım 2014 tarihindeki açıklamalar üzerine, ‘YaÅŸanan Olaylar Nedeniyle Müze Yapılmasına Karar VerilmiÅŸtir’, ‘Edirne Valisi Mescid-i Aksa baskınına kızdı’, ’Sinagogu Musevilere kapattı’, ‘Vali Ä°srail’e kızdı, sinagogu müzeye çevirdi’ ve benzeri ÅŸekilde medyada yer alan haberler gerçeÄŸi yansıtmamaktadır."

Yazılı açıklamada, Vali Dursun Ali Åžahin’in, dünkü sözlerinin ’Mescid-i Aksa da yaÅŸanan olayları tasvip etmediÄŸini ifade etmek adına yapıldığı’ ifade edildi.

Vali Åžahin’in o sözleri

Edirne Valisi Dursun Ali Åžahin, dünkü açıklamasında 2010 yılından bu yana restorasyonu vakıflar Genel MüdürlüÄŸü tarafından yapılan sinagogun müze olarak kullanılacağını ifade ederek ÅŸöyle konuÅŸmuÅŸtu:

"Mescid- i Aksa’nın içinde savaÅŸ rüzgarları estiren, bizzat savaÅŸ tatbikatı yapan o eÅŸkıya kılıklı insanlar orada Müslümanları katlederken, biz de onların burada sinagoglarını yapıyoruz. Ä°çimde büyük bir kinle söylüyorum bunu. Biz de onların mezarlıkların etrafını temizliyor, projelerini kurula gönderiyoruz. Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’ndan tescilini bekliyoruz. Bizim yaklaşımımız nerede, onların yaklaşımı nerede? Yani bunu izleyicilerin takdirine sunuyorum. Buradaki tadilatı sona gelen sinagog sadece müze olarak, içerisinde hiçbir ÅŸey olmadan o ÅŸekilde müze olarak tescil edilecek."

Vali Åžahin’in bu sözlerine tepki gösteren CHP Bursa Milletvekili Aykan Erdemir, "Edirne Valisi Dursun Åžahin kamu görevi icra etmeye uygun bir ruh hali içinde deÄŸildir. Vali Åžahin makamının itibarını ve Türkiye’nin onurunu korumak için istifa etme saÄŸduyusunu gösteremeyecekse, vakit geçirmeden görevden alınmalıdır" dedi.

Türkiye Hahambaşılığı ve Türk Musevi Cemaati: Hicap duymaktayız

Türkiye Hahambaşılığı ve Türk Musevi Cemaati, Edirne Valisi Dursun Ali Åžahin'in restore edilen Edirne Sinagogu ile ilgili sözleriyle ilgili bir açıklama yaptı. Türkiye Hahambaşılığı ve Türk Musevi Cemaati'nin ortak yazılı açıklamasında, hükümetlerin yıllardır sürdürdüÄŸü ayrımcılığı reddeden anlayışa raÄŸmen, Vali Åžahin'in dün verdiÄŸi beyanda, Türkiye'nin asırlardır önemli bir unsurunu teÅŸkil eden Yahudi vatandaÅŸlarını ötekileÅŸtirdiÄŸi savunuldu.

Açıklamada, ÅŸu görüÅŸlere yer verildi:

"OrtadoÄŸu'daki politikalar, eylemler ve davranışlar, hiçbir yetkiliye bu topraklarda asırlardan beri yaÅŸayan, Osmanlı ve Türk milletinin bir parçası olmaktan gurur duyan biz Türk Yahudilerini hedef haline getirme hakkını vermemektedir. Bu tür bir söylemin devletimizi temsil eden bir valimiz tarafından ifade edilmesinden dolayı hicap duymaktayız.

Dönemin koÅŸullarından dolayı mazbutaya alınmış olan Büyük Edirne Sinagogu, Vakıflar Genel MüdürlüÄŸünün özverisi ve teveccühüyle Türk Musevi Cemaati yönetiminin bilgisi ve arzusu doÄŸrultusunda el birliÄŸi ile restore edilmiÅŸtir. Yahudi tarihinde, ilmi ve dini olarak çok önemli bir yer iÅŸgal eden Edirne YahudiliÄŸinin bu sembolünün baÅŸtan beri tanımlandığı gibi müze-sinagog olarak tekrar ayaÄŸa kaldırılmasının özellikle Edirne ÅŸehrimizin tanıtımına katkıda bulunacağına inanmaktayız."

Trakya ve Anadolu baÅŸta olmak üzere, geçmiÅŸte Ä°stanbul içinde ve dışında sayısız mezarlığın kutsallığına el atılarak tahrip edildiÄŸi savunulan açıklamada, "Son aylarda doruÄŸa ulaÅŸan Yahudi karşıtı söylem ve eylemlere karşı toplumun, adaletin ve hükümetimizin duyarlılığı ve çabalarıyla acilen mücadele edilmesini temenni ediyor, devletimize güveniyoruz. BaÅŸta insan hayatı kutsallığı olmak üzere tüm kutsalların gereken saygı ve sevgi içinde barışa hizmet edecek ÅŸekilde korunması en samimi dileÄŸimizdir" ifadelerine yer verildi.

Edirne Valisi Åžahin, Edirne Büyük Sinagogu'na iliÅŸkin açıklamalarda bulunmuÅŸ, bazı basın yayın organlarında sinagogun ibadethane olarak kullanılmayacağına yönelik haberler yayımlanmıştı.

Edirne ValiliÄŸi'nden açıklama

Edirne ValiliÄŸi Sinagog binasının kullanım ÅŸekliyle ilgili kararın Vakıflar Genel MüdürlüÄŸüne ait olduÄŸunu bildirdi.

Edirne ValiliÄŸinden yapılan yazılı açıklamada ÅŸunlar kaydedildi:

"Ä°limizde yer alan ve restoresine 2010'da baÅŸlanılan Büyük Edirne Sinagogu, idare ve müÅŸtemilat binası Edirne Vakıflar Bölge MüdürlüÄŸü marifetiyle onarılmaktadır. 2014 yılı içerisinde restorasyonu bitirilmesi planlanan Sinagog binasının kullanım ÅŸekliyle ilgili karar, Vakıflar Genel MüdürlüÄŸüne aittir ve müze olarak kullanılmasına karar verilmiÅŸtir. Eylül 2014 tarihinden itibaren de bu karar doÄŸrultusunda ilgili birimlerle yazışmalar gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir." 

Vali Åžahin'in açıklamaları üzerine, "YaÅŸanan olaylar nedeniyle müze yapılmasına karar verilmiÅŸtir", "Edirne Valisi Mescid-i Aksa baskınına kızdı, sinagogu Musevilere kapattı", "Vali Ä°srail'e Kızdı, Sinagogu Müzeye çevirdi" ve benzeri ÅŸekilde medyada yer alan haberlerin gerçeÄŸi yansıtmadığı belirtilen açıklamada ÅŸu ifadeler yer aldı:

"Sayın Valimiz açıklamalarında,  Mescid-i Aksa'da meydana gelen üzücü olaylara dikkati çekmek üzere Sinagog'un ihya edilmesinden bahsetmiÅŸtir. Tüm dinlere ait kutsal mekanlar ile kültürel miras addedilen eserlerin korunması ve yaÅŸatılması gerektiÄŸini vurgulamak ve Mescid-i Aksa'da yaÅŸanan olayları tasvip etmediÄŸini ifade etmek adına bu açıklamalarda bulunmuÅŸtur.  Kamuoyuna saygıyla duyurulur."

Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü: Ä°badethane olarak kalacak

Vakıflar Genel Müdürü Adnan Ertem, müdürlükleri bünyesindeki yapılarda fonksiyonla ilgili kararların müdürlükleri tarafından alındığını ifade ederek, tarihi Edirne Büyük Sinagogu'nun ibadethane olarak hizmet vereceÄŸini bildirdi.

Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü tarafından yaptırılan ve yaklaşık 4 milyon liraya mal olacak yapının restorasyonunun 1-2 ay içinde tamamlanacağını ifade eden Ertem, ÅŸöyle konuÅŸtu:

"Öncelikle ÅŸunu ifade edeyim; Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü'ne ait bütün yapılarda fonksiyonla alakalı kararı, Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü veriyor. Bu konuda gerek BaÅŸbakan Yardımcımızla, gerekse de BaÅŸbakanımızla görüÅŸerek fonksiyon verme noktasında kararı biz veriyoruz. Burayla ilgili de 1 sene önce açıklamamızı yapmıştık. Sayın BaÅŸbakanımızın da talimatları doÄŸrultusunda burayı ne olarak düÅŸündüÄŸümüzü ifade ettik. Öncelikle ÅŸunu söyleyeyim, bizim niyetimiz kesinlikle oranın öncelikli olarak bir ibadethane olarak fonksiyon üretmesidir. Türkiye'ye gelecek, Edirne'yi ziyaret edecek veya Musevi cemaatine mensup vatandaÅŸ dışarıdan olur, içeriden olur, oraya gidip ibadetini, onların ifadesiyle duasını rahatlıkla yapabilmeliler. Ona zemin hazırlıyoruz ve imkan vereceÄŸiz. Ä°kinci olarak da burası bir kültürel varlık. Ortak tarihimizin, ortak deÄŸerlerimizin ve dünyanın bir kültürel varlığı. Onun için de diyoruz ki tıpkı Süleymaniye Cami, Sultanahmet Cami gibi hem ibadet iÅŸlevi görsün hem de müze olarak da gelen ziyaretçilerin, ibadet harici, Museviler dışında diÄŸer insanlar da gelip bu yapıyı, Avrupa'nın en büyük sinagogunu gelip yerinde ziyaret edebilsinler. Niyetimiz bu."

Sinagogun daha önceden kütüphane olarak kullanılan bölümüyle ilgili kararı henüz vermediklerini vurgulayan Ertem, "Önemli olan burada sinagogla alakalı ne yapılması gerektiÄŸidir. Sinagogla ilgili düÅŸüncemiz bunun dışında bir ÅŸey deÄŸildir. Bu açıklamayı yapmak zorunda hissediyorum. Bunun haricindeki söylemlere itibar edilmemesi gerekiyor. Biz Musevi cemaati temsilcileriyle de ki onlar vakıf olarak da bizim sorumluluÄŸumuzda, diyalog içindeyiz. Bu konuda her türlü görüÅŸmeyi, teması saÄŸlamış vaziyetteyiz. Ne yapılmasıyla alakalı istiÅŸare içindeyiz. Ä°ki hafta içinde görüÅŸmede bulundular. Ben de orada bulundum. Ne yapılması gerektiÄŸi ortada, onun için baÅŸka söylemlere itibar edilmesin. Bizim niyetimiz burada öncelikli olarak Musevi cemaatinin ihtiyaçlarına göre burayı dizayn etmek" ifadelerini kullandı.