İşte İstanbul'un müzakere Timleri

Sabah Gazetesi'nden Emir Somer, asayiÅŸ olaylarında kendileri ve bazen de baÅŸkalarının hayatlarını tehlikeye atan insanlara müdahale eden, bir anlamda onlara yeniden hayata tutunma imkanı veren Ä°stanbul Emniyet MüdürlüÄŸü Müzakere Timleri'nin polisleriyle röportaj yaptı.

ÖLEN KÖPEĞİNÄ° BAHÇEYE GÖMEN ADAMI BIÇAKLA REHÄ°N ALDI

Tarih 2 Ekim 2014... Yer: Zeytinburnu... BeÅŸtelsiz Mahallesi'nde oturanlar, alışık olmadıkları bir olayla karşı karşıya geldi. Restoran sahibi Mehmet Ö., 10 gün önce ölen köpeÄŸini evinin bahçesine gömen Åžehnaz U.'yu ekmek bıçağı ile rehin aldı. Kötü kokular nedeniyle iÅŸlerinin bozulduÄŸunu söyleyen Mehmet Ö., bıçağı Åžehnaz U.'nun boÄŸazına dayadı. Cinayete saniyeler kala olay yerinde bir kahraman belirdi. Sakin, güven veren bir ses tonuyla konuÅŸmaya baÅŸladı. KurduÄŸu her cümlenin ardından Mehmet Ö., bıçağını biraz daha uzaklaÅŸtırdı Åžehnaz Hanım'ın boÄŸazından. Sözcükleri sadece birazdan katil olmaya hazırlanan bir adamı deÄŸil, ölümün kıyısına gelen bir kadını da yatıştırmıştı. Bir saat boyunca konuÅŸtu. Silahı kelimelerdi. Kimse yara almadı onun silahından. Bir saatin sonunda Mehmet Ö. elindeki bıçağı bıraktı. Åžehnaz U. saÄŸ salim kurtuldu. Korkunç bir cinayeti yalnızca 'iletiÅŸim' kurarak önleyen bu kahramanın adı Cemalettin Demirci'ydi.. Atış yerine tatlı dil eÄŸitimi alan bir komiserdi. O, geçtiÄŸimiz yıl Ä°stanbul Emniyet MüdürlüÄŸü bünyesinde kurulan ve intihar ile rehin alma olaylarına müdahale eden Müzakere Timleri'nin ekip başıydı.

EN UZUN MÜZAKERELERÄ° 9,5 SAAT SÜRDÜ

Müzakereci polisler bir yıldır Ä°stanbul'da olaydan olaya koÅŸuyor. Ä°ntihar giriÅŸimleri ve rehin alma olaylarına müdahale ederek karşılarındaki kiÅŸileri ikna ediyor; adeta ölümün kıyısından yaÅŸama döndürüyorlar. Ä°lk yıllarında en uzun müzakere olayları 9.5 saat sürdü. 108 sıcak olaya müdahale ettiler, yüzde 95 baÅŸarı oranı yakaladılar. Anlama, ilgilenme, dinleme, sabır ve ikna yetenekleri onların olmazsa olmazı... Ekibin başındaki komiser Cemalettin Demirci: "Olay yerinde dost meclisi kuruyoruz. KonuÅŸturuyoruz, rahatlatıyoruz ve ikna ediyoruz" diyor.

Ä°KNA YETENEKLERÄ° YÜKSEK

22 yıldır emniyet teÅŸkilatında görev yapan ve tamamı sivil polislerden oluÅŸan 10 kiÅŸilik uzman bir ekibin başında olan komiser Cemalettin Demirci, ekibi ile birlikte Ä°stanbul'da yaÅŸanan rehin alma ve intihar giriÅŸimi konularına bakıyor. Ä°ntihar etmek isteyen veya yakınları ile baÅŸka insanları silah veya bıçak zoruyla rehin alan kiÅŸileri tatlı dilleri ile adeta ölümün ve cinayetin kıyısından yaÅŸama döndürüyorlar.

MÜZAKERE EDECEKLERÄ° ÅžAHSIN PROFÄ°LÄ°NÄ° ÇIKARIYORLAR

Müzakere Timleri'nin kuruluÅŸ aÅŸamasında KOM'un (Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire BaÅŸkanlığı) çalışmaları ile bir yıl boyunca müzakere eÄŸitimi alan polisler, aynı zamanda Ä°stanbul Emniyeti'ne baÄŸlı sözleÅŸmeli uzman psikolog ve psikiyatrlardan da destek ve eÄŸitim alarak kendilerini yetiÅŸtiriyor. Mesailerinin geniÅŸ bölümü intihar giriÅŸimi vakalarına ayrılıyor. Bir intihar giriÅŸimi yaÅŸandığında olayın yaÅŸandığı bölgeye ulaÅŸmak için yola çıkıyor ve ilk olarak muhatap alacakları kiÅŸinin profilini çıkartıyorlar. Sabıkasının olup olmadığını, geçmiÅŸini araÅŸtırıyorlar. Psikolojik sorunları bulunup bulunmadığına bakıyorlar. Olay yerine ulaÅŸtıklarında uygulayacakları teknikler ile izleyecekleri yol haritasını belirliyorlar. Rehin alma olaylarında da aynı araÅŸtırmalar yapılıyor. Yine müzakere eÄŸitimleri bulunan Özel Harekat Polisleri de rehin alma konularında Müzakere Timleri'ne destek veriyor

EMNÄ°YETÄ°N YENÄ° EKÄ°BÄ°

Bir yıl önce AsayiÅŸ Åžube Müdürü olarak atanan Emniyet Müdürü Yusuf Bengül (41) ile çalışmalarına hız katan Müzakere Timleri Türkiye genelinde sadece Ä°stanbul'da faaliyet yürütüyor. Ekibin başında bulunan komiser Cemalettin Demirci, saatler boyunca sürebilen intihar giriÅŸimleri ve rehin alma olaylarında izledikleri yolları, çalışma tekniklerini, insanlara yaklaşımlarını ve son bir yılda Ä°stanbul'da yaÅŸanan bazı riskli vakalarda yaÅŸadıklarını anlattı.

ÅžAHISLARA KENDÄ°MÄ°ZÄ° TANITIYORUZ

- Çalışmalarınızda nasıl bir yol haritası izliyorsunuz?

- Olay yerine ulaÅŸtığımızda hedefimizdeki kiÅŸiye yaklaşıp kendimizi tanıtıyoruz. Ä°stanbul Emniyet MüdürlüÄŸü'nden geldiÄŸimizi, kendisini dinlemek ve yardımcı olmak istediÄŸimizi söylüyoruz. Karşınızdaki kiÅŸiyi, gerçekten kendisine yardım etmek için orada olduÄŸunuza inandırmanız çok önemli. Güven ortamı oluÅŸturmak durumundasınız. Biz de onu yapıyoruz. Karşımızdaki kiÅŸinin profilinden yaklaşım ÅŸekli belirliyoruz. Bu nedenle olay yerlerine gittiÄŸimizde intihar etmek isteyen veya insanları rehin alan kiÅŸilere telefonlarından ulaÅŸmaya çalışıyoruz. Üzerlerinde telefonları yoksa kendilerine telefon ulaÅŸtırdıktan sonra megafon ile irtibat numaramızı söylüyoruz. Bu da mümkün olmuyorsa megafon ile konuÅŸuyoruz.

- Müzakerelerde kiÅŸilere yaklaşımlarınız nasıl oluyor?

- Stres yoÄŸunluÄŸu üst seviyede oluyor. Söz hakkını önce karşımızdaki insanlara veriyoruz. Kendilerini konuÅŸturarak rahatlamalarını saÄŸlıyoruz. Bir arkadaÅŸ veya akraba gibi yaklaşıyoruz. Olay yerinde dost meclisi kuruyoruz. Uygun zamanın geldiÄŸine inandığımızda ikna çabalarına baÅŸlıyoruz. Ne konuÅŸacağını bilmek, iyi ve güzel konuÅŸmaktan çok daha önemli bir yere sahip. Ä°nsanlar anlattıklarında ferahlıyor. Biraz riskli de olsa sohbet ediyoruz. Üzerimizde silah olmadığını söylüyoruz. Ellerimizi havaya kaldırıyoruz. Birçok defa gerçekten silah olmuyor. Olaylarda Özel Harekat Operasyonu'nu son seçenek olarak görüyoruz. Karşımızdaki kiÅŸileri müzakere ile ikna edebileceÄŸimizi öngörüyorsak asla zor kullanmıyoruz. AnlaÅŸma olmadan riske girmiyor, müdahalede bulunmuyoruz. Ä°ÅŸte bu nedenle müzakerelerde sabır önemli... Talepleri dinliyor, çıkış noktası arıyoruz.

- Sizlerden istenilen her talebi karşılıyor musunuz?

- DeÄŸerlendiriyoruz fakat çoÄŸunu karşılamıyoruz. Yerine getiremeyeceÄŸimiz taleplerin sözünü vermiyoruz.

Ä°LK SINAVLARI HAVA KORSANIYDI

Müzakere Timleri kurulduktan sonra adını ilk olarak, Åžubat 2014'te Sabiha Gökçen Havalimanı'ndaki bir olayda duyurmuÅŸtu. Ukrayna ile Rusya'daki bazı tutukluların serbest bırakılması için bir eylem planı hazırlayan Ukrayna doÄŸumlu hava korsanı Artem Kozlov, Türk uçağını Rusya'nın Soçi kentine kaçırmak istemiÅŸ fakat uçak, pilotu tarafından Ä°stanbul'a indirilmiÅŸti. Havalimanına giden komiser Cemallettin Demirci tercüman aracılığı ile hava korsanı Artem Kozlov ile konuÅŸmaya baÅŸlamış ve Kozlov'u önce yolcuları uçaktan tahliye etmeye ikna etmiÅŸti. Olayın sonunda da yolcular uçaktan tahliye edilmiÅŸ, sonra da Kozlov etkisiz hale getirilmiÅŸti.

BÄ°R SÄ°GARA, BÄ°R NASÄ°HAT Ä°LE SAKÄ°NLEÅžTÄ°

Pendik'te yaÅŸayan 43 yaşındaki Ä°lhan B., 25 AÄŸustos'ta evinin camına çıkarak silahla canına kıyacağını söyledi. Müzakere ekibi yine olay yerindeydi. Cemalettin Demirci, psikolojik rahatsızlıkları olduÄŸu saptanan Ä°lhan B.'ye camdan önce bir sigara, ardından da çakmak uzattı ve ikna çabalarına baÅŸladı. Komiser Demirci, bir akrabasının da psikolojik sorunları olduÄŸunu, benzer bir olayı yaÅŸadığını fakat tedavi olarak yaÅŸamının normale döndüÄŸünü anlattı. Müzakere tam iki saat sürdü. Bunalıma girdiÄŸi anlaşılan Ä°lhan B. ilk önce silahı bıraktı, ardından da polislere kapısını açtı. Sohbet bir süre daha devam etti. Ä°lhan B. evinde sakinleÅŸtirildi.

"HAVAYA SIK RAHATLARSIN" DEDÄ°LER

Müzakere Timleri'ni gündeme taşıyan son olay, 4 Kasım'da Sarıyer'de yaÅŸandı. 19 yaşındaki Muhammet Z., silah ve komando bıçağı ile çıktığı iskelede havaya ateÅŸ etmeye baÅŸladı; silahın tetiÄŸini 10 kez çekti. Müzakereci polislerin iletiÅŸime geçtiÄŸi Muhammet Z., 4 yıl önce ayrıldığı okulunda âşık olduÄŸu kız arkadaşına açıldığını ve reddedildiÄŸini anlattı. Olayın perde arkasında platonik bir aÅŸk vardı. Önce güven ortamı oluÅŸturan müzakereci polisler cips verdikleri genci sakinleÅŸtirdi. Müzakere Timleri'nin başındaki Demirci "Havaya sık, rahatlarsın" dedi. Ä°ki saat süren olayda kalan mermilerini de havaya ateÅŸ ederek bitiren Muhammet Z. etkisiz hale getirildi.

ÇENESÄ°NDE POMPALI TÜFEKLE MÜZAKERE

17 Kasım Pazartesi günü BayrampaÅŸa'dan 155'i arayan vatandaÅŸlar, Parkada'da yer alan suni gölette deniz bisikleti ile ilerleyen bir kiÅŸinin pompalı tüfeÄŸini çenesine dayadığını ve intihar etmek istediÄŸini söyledi. Müzakere Timleri olay yerine gitti. Deniz bisikletine binerek Vedat S.'ye yaklaÅŸan polisler, 15 gün önce Finlandiya'ya giden eÅŸinin kendisiyle konuÅŸmadığını ve ona ulaÅŸamadığını söyleyen Vedat S.'yi ölümden döndürdü. Polisler, Vedat S.'ye biri üç yaşında ve kız olan iki çocuÄŸunun sığınacağı tek limanın kendisi olduÄŸunu anlattı. Canına kıyması durumunda iki çocuÄŸunun nasıl bir yaÅŸam süreceÄŸi anlatıldı. Göletteki diyalog tam 1.5 saat sürdü Vedat S., en sonunda silahını müzakereci polislere teslim etti.

AÄ°LESÄ°NÄ° REHÄ°N ALDI

Beykoz Kavacık Mahallesi'ndeki evinin balkonuna 23 Nisan 2014 tarihinde silahla çıkan Ali D. (32) de karşısında müzakereci polisleri buldu. Aynı evde yaÅŸadığı aile bireylerini rehin almıştı. Kendisine, derdini dinleyecek birilerinin olduÄŸu söylendi. Aynı mahallede oturduÄŸu bazı kiÅŸilerden dayak yediÄŸi için olayı gerçekleÅŸtirdiÄŸini anlattı. Ä°kna çalışmaları 4.5 saat sonra tamamlandı. Müzakereci polisler olay yerine ulaÅŸtıklarında hava aydınlıktı. Ä°ÅŸleri bittiÄŸinde karanlık çökmüÅŸtü. Ali D.'ye, dayak yediÄŸi kiÅŸilerin yakalanacağı ve haklarında iÅŸlem yapılacağı söylendi. Ali D.'nin silahını sokaÄŸa atması saÄŸlandı. Ardından adrese girildi ve rehineler kurtarıldı.

REHÄ°NE KIZI KAPI ARKASINDAN KURTARDILAR

18 Nisan Cuma günü soluÄŸu Zeytinburnu Veliefendi Mahallesi'nde alan Müzakere Timleri'nin hedefinde bu kez ayrıldığı eski eÅŸinin ikamet adresine giren silahlı bir kiÅŸi vardı. Ölüm riski çok yüksek olarak görülen bu olayda 45 yaşındaki Mehmet B., eski eÅŸinden olan 12 yaşındaki kızını rehin aldı ve eski eÅŸini evden atarak daire kapısını içeriden kilitledi. Kızını öldüreceÄŸini ve eÅŸinin kendisine geri dönmesini istiyordu. Olay yerine giden müzakereci polisler apartmana girdi ve daire kapısının arkasından M.B. ile konuÅŸmaya baÅŸladı. M.B., iki saat boyunca süren görüÅŸmede yumuÅŸatıldı. Özel Harekat Polisleri kızı kurtardı. Mehmet B. ise gözaltına alındı.

KOMÅžUSUNUN BOÄžAZINA BIÇAK DAYADI

Mesela intihar vakalarında; intihar giriÅŸiminde bulunan kiÅŸiler ile konuÅŸtuÄŸumuzda bizlerden bir kiÅŸiyi ortaya getirmemizi talep ediyorlar. Bu eski bir arkadaÅŸ da olabiliyor, bir akraba da. Karşılamıyoruz. Çünkü o insanın gözleri önünde intiharı gerçekleÅŸtirebileceÄŸini ve bunun intikam seçeneÄŸi olabileceÄŸini düÅŸünüyoruz. Bu ve benzeri durumlarda mümkün olmayan taleplerde de ikna etmeye çalışıyoruz. Karşımızdaki kiÅŸilerin profil, anlık reaksiyon ve olayların akışına göre ince damarları yakalamaya çalışıyoruz. Bizleri en çok zorlayan ise travmatik vakalar oluyor. Tabii baÅŸarılı ikna çalışmalarından sonra da gerekli adli ve idari iÅŸlemleri uygulamak zorundayız ve uyguluyoruz.

- Saat sınırı var mı? Ä°kna çabaları ne kadar sürüyor?

- Hayır yok, saatlerce sürebilir. Ki böyle uzun süren çalışmalarımız oldu. Gündüz gidiyoruz, hava karardığında geri dönüyoruz. EÄŸer ikna edebileceÄŸimize inanıyorsak zaman önemli deÄŸil. Ciddiyetle ve yüksek motivasyonla yaptığımızın iÅŸin öneminin farkındayız. Mesela geçtiÄŸimiz temmuz ayında Fatih'te çok sıkıntılı bir konu yaÅŸanmıştı. Ä°ki tefeciye yüklü miktarda para kaptırdığını ifade eden bir kiÅŸi aÄŸaca çıkarak intihar giriÅŸiminde bulunmuÅŸtu. Elinde de bomba olduÄŸunu söylüyordu. Ä°ÅŸte o riskli ve travmatik bir konuydu. Ä°kna edebilmek için 9.5 saat olay yerinde kaldık ve baÅŸardık. Saat açısından en uzunu olarak bu konuyu hatırlıyorum. Genellikle olayları 1.5 saatlik sürede çözüyoruz ama 4-5 saati bulan ve aÅŸan konular da sık oluyor.

- Müzakere Timleri'nin geliÅŸim süreci nasıl olacak?

- EÄŸitimlere ara verilmiyor. Ä°stanbul Emniyet MüdürlüÄŸü ve bazı üniversitelerden uzman ve profesör hocalar ile kurs programları oluyor. Ä°stanbul Emniyeti'nde gelecek yıl 80 polise daha eÄŸitim verilecek. Zamanla ekibin geniÅŸleyeceÄŸine inanıyoruz. 2015 yılında bir de araç projesi olacak. Amerika'da müzakere polislerinin kullandıkları standart ve teknik donanımlarda bir araç projesi Emniyet Genel MüdürlüÄŸü tarafından onaylandı. Ä°çerisinde müzakere telefon hattı da olacak araç ile ulaşılan olay yerlerinde bulunan kameraların kayıtları da elde edilebilecek. Böylece ortam ve kiÅŸi izlemesi rahat yapılabilecek. Müzakere bir ekip iÅŸi. Zamanla daha iyi noktalara gelinecektir. Ä°tfaiye Ekipleri, saÄŸlık görevlileri ve üst kadromuz her zaman bizlere istediÄŸimiz desteÄŸi ve yardımı yapıyor.

"BEN DECCAL'Ä°M, ÖLDÜRECEĞİM" DÄ°YEN ASKER

BaÅŸakÅŸehir'de kışladan kaçan bir askerin G-3 piyade tüfeÄŸi ile havaya ateÅŸ ettiÄŸini duyan müzakereci polisler olay yerine gittiklerinde ilk önce resmi ekipleri bölgeden uzaklaÅŸtırdı. Ahmet Ä°., müzakereci polislere "Ben Deccal'im. Åžeytan beni insanları öldürmem için görevlendirdi" dedi. Ä°kna çabalarına baÅŸlayan müzakereci polisler, askerin gözlerinin mavi olduÄŸunu görünce konuÅŸmaya baÅŸladı: "Deccal'i biliyoruz. Deccal mavi gözlü deÄŸil" dedi. Ä°ki taraf arasında ilerleyen sohbet sonucunda yanlış düÅŸündüÄŸü anlatılan Ahmet Ä°., polislerin aracına bindirildi. Müzakereci polisler tam sakinleÅŸme saÄŸlanana dek müzakereyi bitirmedi. Tüfek alındı, olay tatlıya baÄŸlandı.