Bulgar hükümetine 'Türkçe yayın' şantajı

Avrupa BirliÄŸi üyesi Bulgaristan'da, devlet televizyonu BNT1'deki sembolik anlamı olan 10 dakikalık Türkçe haber bülteninin kaldırılması talebi tepkiyle karşılandı.

Aşırı milliyetçi Vatansever Cephe'nin (PF) bu giriÅŸimine, baÅŸta Türk toplumu olmak üzere farklı çevreler tepki gösterdi.

EÄŸitim ve Bilim Bakanı Todor Tanev, bu tutumu "aÅŸağılık kompleksi" olarak nitelerken, üyelerinin çoÄŸunluÄŸunu Türklerin oluÅŸturduÄŸu Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH), daha kapsamlı olması gerekirken kaldırılmaya çalışılan bültenin Türkler için geri adım atılmayacak bir hak olduÄŸunu vurguluyor.

Ekonomik istikrarsızlık, hayat pahalılığı, yolsuzluk ve kötü yönetim gibi çeÅŸitli nedenlerden geniÅŸ katılımlı protestoların yaÅŸandığı Bulgaristan'da son bir buçuk yılda iki kere erken seçime gidildi. 5 Ekim'de yapılan erken seçimlerin ardından Boyko Borisov'un baÅŸkanlığında kurulan koalisyon, 7 Kasım’da güvenoyu alarak göreve baÅŸladı ancak ülkede siyasi istikrar yeni hükümetle de tam anlamıyla saÄŸlanmış deÄŸil.

Ä°ÅŸsizlik, ekonomik istikrarsızlık, bankacılık krizi, yüksek enerji fiyatları ve yabancı düÅŸmanlığı gibi konularla baÅŸa çıkmaya çalışan ülkede, Bulgaristan Ulusal Televizyonu'ndaki (BNT 1) Türkçe bültenin yayından kaldırılması tartışması, nüfusun yaklaşık yüzde 10'nundan fazlasının Türkçe konuÅŸtuÄŸu ülkede tepkilere neden oldu.

Tartışmalara konu olan bülten, yerel saatle 16.10'da baÅŸlıyor ve yaklaşık 10 dakika sürüyor. HÖH'ün giriÅŸimleriyle 15 yıl önce yayın hayatına baÅŸlayan bülten, ülkedeki Türk toplumu açısından sembolik anlam taşıyor.

Hükümet desteÄŸine karşılık Türkçe bülten

Koalisyon hükümetine dışarıdan destek veren aşırı milliyetçi PF'nin lideri Valeri Simeonov, basında çıkan "hükümete destek vermelerinin karşılığı olarak Türkçe haberlerin kaldırılmasını istedikleri" iddialarını, AA muhabirine yaptığı deÄŸerlendirmede doÄŸruladı. 

Simenov, "Bizce BNT'de sadece anayasanın resmi dil olarak tanımladığı Bulgarca kullanılabilir" diyerek, Türkçe bilmeyen Bulgarların durumdan rahatsız olduklarını ileri sürdü. Haberlerin Türkçe konuÅŸmayan vatandaÅŸların Türkçe konuÅŸanlara karşı olumsuz tavır almalarına ve "milletin bölünmesine" neden olduÄŸunu öne süren Simenov, "Sorunun ortadan kaldırılması için Türkçe haberlerin yayından kaldırılmasını teklif ediyor, bu teklifimize diÄŸer partilerden destek arıyoruz" diye konuÅŸtu.

Bulgaristan’ın Avrupalı GeliÅŸimi Ä°çin VatandaÅŸlar (GERB) partisinin, Reformcu Blok (RB) ve Bulgaristan’ın Yeniden DoÄŸuÅŸu Ä°çin Alernatif (ABV) ile 7 Kasım'da kurduÄŸu koalisyon hükümetinin ayakta kalabilmesi için 240 üyeli parlamentoda en az 121 milletvekilinin desteÄŸi gerekli.

GERB, RB ve hükümete tek bakanla katılan ABV’nin toplam milletvekili sayısı 118 olduÄŸu için koalisyona 19 milletvekiliyle dışarıdan destek veren aşırı milliyetçi PF kilit rol oynuyor. Öte yandan, parti içi sorunlar nedeniyle zor günler geçiren RB’nin parçalanma ihtimaline iÅŸaret eden siyasi gözlemciler, hükümetin PF’ye çok daha bağımlı hale gelebileceÄŸine dikkati çekiyor.

Bültenin süresi uzatılacağına yayından kaldırılmak isteniyor

HÖH milletvekili Çetin Kazak da konuyla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, daha önce de benzer çabalara ÅŸahit olduklarını hatırlattı. "Daha önce olduÄŸu gibi bu kez de tavrımız açık ve nettir. Bu haberler azınlıkların temel bir hakkıdır" diyen Kazak, bültenin, Ulusal Azınlıkların Korunmasıyla ilgili çerçeve sözleÅŸmesine istinaden elde edilen bir hak olduÄŸunu, kazanılmış bu hakkı Bulgar yasalarının da desteklediÄŸini vurguladı.

Kanunların kendilerine verdiÄŸi hakkı "çiÄŸnetmeyeceklerini" belirten Kazak, tersine, Türkçe bültenin daha uzun ve kapsamlı olması gerektiÄŸini dile getirdi.

"Dillerden korkan dinlerden de korkar"

EÄŸitim ve Bilim Bakanı Prof. Todor Tanev de söz konusu hareketin Bulgaristan'ın geliÅŸimi açısından oldukça zararlı olduÄŸuna iÅŸaret etti. Tanev, "Bir aÅŸağılık kompleksi, geçmiÅŸe dayandırılan bu zihniyet, geleceÄŸin inÅŸası için iyi bir malzeme deÄŸil" ifadesini kullandı. 

"Biz yan yana olan deÄŸil, iç içe geçmiÅŸ iki topluluÄŸuz. Böyle de yaÅŸamayı biliriz" diyen Tanev, ÅŸöyle devam etti:

"Dillerden korkan dinlerden de korkar. Ben daha huzur dolu bir dünyayı görmek isterim. O da siyasi bariyerleri kaldırdığımızda gerçek olacak. Ortak kültürümüzün ve geleceÄŸimizin kapılarını açtığımızda gerçek olacak. Bulgarcada bir çok Türkçe deyim kullanırız. O deyimler Ä°ngilizceye zor çevrilir ancak biz onları rahat anlarız. Tanrı Türk halkını korusun."

Buna karşılık, Türkçe haber bülteninin kaldırılmasına dair Bulgaristan Ulusal Radyosu'na mülakat veren yeni hükümetin soydaÅŸ kökenli Kültür Bakanı Vejdi RaÅŸidov’un, "bültenin kaldırılmasına itiraz etmediÄŸi ve aynı haberlerin baÅŸka bir dilde tekrar okunmasına gerek olmadığı" yönündeki beyanları, soydaÅŸ toplumunda büyük bir hayal kırıklığı yarattı.

Bülten mevcut haliyle AB standartlarını karşılamıyor

Ülkedeki milliyetçi çevreler tarafından sık sık gündeme getirilen Türkçe bültenin kaldırılması konusu, Elektronik Medya Düzenleme Kurulu (SEM) üyelerinin de tepkisini çekti.

SEM üyesi Mariya Stoyanova, Türkçe bültene iliÅŸkin tartışmaları, bazı siyasetçiler tarafından durmadan tekrar edilen eski bir ÅŸarkıya benzetti.

BaÅŸladığından beri formatı deÄŸiÅŸmeyen bültenin varlığının deÄŸil, formatının tartışılabileceÄŸine iÅŸaret eden Stoyanova, "Ancak bu sorunu politikacıların deÄŸil, bizim gibi mesleÄŸin uzmanlarının tartışması gerekir" diye konuÅŸtu.

Bulgarca haber dairesi tarafından hazırlanan içeriÄŸin, mekanik bir Türkçe çeviri ile sunulmasının haberin misyonuna ters olduÄŸuna dikkati çeken Stoyanova, diÄŸer bir AB ülkesi Avusturya'da Slovak ve Hırvat azınlıklara yönelik programlarda örf, adet ve geleneklere ait unsurlara rahatça yer verildiÄŸini hatırlattı.

Türk toplumunun BNT 1 haberlerinde "kendini göremediÄŸini" söyleyen Stoyanova, Türkçe haber masasında çalışan gazetecilerin genel haber dairesine entegre edilerek haber üretiminde daha aktif rol alabileceklerini, böylelikle daha verimli çalışabileceklerini belirtti. Stoyanova, "Bu skandala ne Bulgarların ne de Türklerin ihtiyacı var. KomÅŸuluk iliÅŸkilerimizin de buna ihtiyacı yok. GerginliÄŸi biraz düÅŸürüp, konuyu rahatlıkla görüÅŸebiliriz. Türkçe haberler meselesi milletimizi bölmemelidir" diye konuÅŸtu.

Tutarsız politikaları sebebiyle oy kaybeden ATAKA (Atak) Partisi, seçim barajını kıl payı geçerek meclise girmesinin ardından, Türkçe haberlerin yasaklanmasını teklifini de içeren yasa tasarısı paketini meclise sunmuÅŸtu.

Koalisyon hükümetinin küçük ortağı olan saÄŸcı Reformcu Blok üyelerinden Hürriyet ve Åžeref Halk Partisi lideri Korman Ä°smailov ise PF'nin getirdiÄŸi teklifin "net olarak" açıklanmadığını belirterek, "Söz konusu olan Türkçe haberlerin yayından kaldırılması ise biz buna kesinlikle karşı oluruz" demiÅŸti.

AB'ye 2007'de üye olan Bulgaristan'da, yasalar azınlıklara kendi dillerinde yayın yapma hakkı tanımış olmasına raÄŸmen Türkçe dışında bir dilde haber yayını yapılmıyor.

Avrupa BirliÄŸi'nin en fakir ülkesi olan Bulgaristan, Uluslararası Åžeffaflık Örgütü raporlarına göre, Yunanistan'dan sonra yolsuzluÄŸun en yaygın olduÄŸu AB ülkesi konumunda. KiÅŸi başına düÅŸen milli gelirin 12 bin avro olduÄŸu ülkede iÅŸsizlik oranı ise yüzde 13'ün üzerinde.