Türkiye ve Rusya: Hassas dengeler üzerinde işbirliği

Putin'in ziyareti öncesinde iki ülke arasındaki ticari iliÅŸkiler son yılların en iyi seviyesine ulaÅŸmış durumda.

Kremlin'in Ukrayna politikası nedeniyle Avrupa BirliÄŸi (AB) ve ABD bir dizi yaptırımı devreye sokmuÅŸ durumda. Rusya ise yaptırımlara karşılık olarak AB'den yaÅŸ meyve-sebze alımını durdurdu.

Avrupa'dan yılda 11 milyar euro yaÅŸ meyve ve sebze ithal eden Rusya ÅŸimdi bu ihtiyacının önemli bir kısmını Türkiye'den karşılıyor.

Türkiye Ä°hracatçılar Meclisi'nin (TÄ°M) açıkladığı son verilere göre Rusya'ya yaÅŸ meyve-sebze ihracatı Ekim ayında yıllık bazda yüzde 57 artarak 1 milyar doları aÅŸtı.

Dış Ekonomik Ä°liÅŸkiler Kurulu (DEÄ°K) Türkiye-Rusya Ä°ÅŸ Konseyi Onursal BaÅŸkanı Turgut Gür, "Åžimdi bile Rusya'nın gümrük temsilcileri Türkiye'de. Alacakları malları Türkiye'de denetleyip Rusya'da gümrükte bekleme süresini azaltıyorlar" diyor.

Orta DoÄŸu'da yaÅŸanan sorunlar nedeniyle Türkiye'nin, Ukrayna krizi nedeniyle de Rusya'nın ticaret pazarlarının daralması iki ülkeyi ticari iÅŸbirliÄŸine yaklaÅŸtırıyor.

Ancak ÅŸu ana kadar Türkiye'nin Rusya'ya ihracatındaki iyileÅŸme sebze-meyve kaleminin dışına çıkamadı. TÄ°M verilerine göre yılbaşından bu yana Rusya'ya yapılan ihracatta yıllık bazda yüzde 13'lük düÅŸüÅŸ var.

Turgut Gür'e göre Putin'in de ziyaretinin etkisiyle Türkiye'nin ihracatında artış gözlenebilir.

Siyasi anlaşmazlıklar ne olacak?

Ä°ki ülke her ne kadar ticari anlamda iliÅŸkilere aynı pencereden baksa da, siyasi tarafta Ankara ve Moskova'nın duruÅŸları aynı uyumu göstermiyor.

Kremlin Suriye'de BeÅŸar Esad rejiminin en önemli savunucularından birisi. Ankara ise, Irak Åžam Ä°slam Devleti'nin (IŞİD) sonunun ancak Esad'ın devrilmesiyle getirilebileceÄŸini savunuyor.

Azerbaycan ve Ermenistan arasında tırmanan gerilimde de, Putin'in duruşu Ankara'nın tersine Ermenistan'a daha yakın olarak yorumlanıyor.

Siyaset-ticaret ayrımı

Ankara merkezli Uluslararası Stratejik AraÅŸtırmalar Kurumu (USAK) Avrasya Uzmanı Kerim Has, tarafların ticari iliÅŸkileri siyasi duruÅŸlarından ayrı tutarak geliÅŸtirdiÄŸini söylüyor.

"Ülkeler ikili ticari iliÅŸkileri farklı bir konu olarak ele alıyor. Siyasi sorunlara çözüm arayışındansa ekonomik iÅŸbirliÄŸine odaklanıyorlar" diyen Has, bu yaklaşımı Türkiye-Rusya iliÅŸkileri arasındaki en zayıf halka olarak tanımlıyor ve ÅŸöyle devam ediyor:

"Ticari iliÅŸkiler son 10 yılda çok geliÅŸse de bunun bölgesel krizler karşısında siyasi iÅŸbirliÄŸine dönüÅŸtüÄŸünü göremiyoruz."

DEÄ°K'ten Turgut Gür'e göre ise belki de siyaset-ticaret ayrımının yapılması daha olumlu.

"Türkiye'nin Rusya'ya yaptırım uygulamaması ve ticaretini artırması Avrupa'nın gözünden kaçmıyor. Gönül koyuyorlar. Olabilir. Ama sonuçta Rusya OECD'ye (Ekonomik Ä°ÅŸbirliÄŸi ve Kalkınma Örgütü) aday bir ülke ve Türkiye de OECD ile baÄŸlantılı tüm ülkelerle ticaret yapıyor" diyen Gür, siyaset-ticaret ayrımı sayesinde Türkiye'nin NATO üyeliÄŸinin de ikili iliÅŸkilere zarar vermediÄŸi görüÅŸünde.

Gür, "NATO doÄŸası itibariyle siyasi bir oluÅŸum. Ekonomik kararlar üzerinde herhangi bir etkisi yok" diyor.

Rusya'nın NATO endişesi

Ancak USAK'tan Kerim Has'a göre Rusya ve Türkiye'nin iÅŸbirliÄŸini bir adım öteye taşıması için siyasi sorunları gözardı etmekten vazgeçmesi gerektiÄŸini savunuyor.

Türkiye'nin Rusya ve NATO arasında bir arabulucu dahi olabileceÄŸini söyleyen Has'a göre yeni fırsatlar ancak mevcut sorunlarla yüzleÅŸilirse ortaya çıkabilir:

"NATO ve Rusya ortak bir dil geliÅŸtiremiyor. Åžimdi Rusya NATO'ya alternatif olarak Kollektif Güvenlik AnlaÅŸması Örgütü ile nüfuzunu artırmak istiyor. Oysa Türkiye NATO ve Rusya arasında bir köprü görevi görebilir."