Sessiz Ä°ntifada

Gözlerin Suriye ve Irak'a yoÄŸunlaÅŸtığı bir dönemde Ä°srail'in iÅŸgal altında tuttuÄŸu bölgelerde gerilim giderek artıyor. Özellikle Temmuz ayından bu yana Gazze müdahalesinin arka planını oluÅŸturan hadiselerin merkez üssü DoÄŸu Kudüs'te kontrolden çıktığı, bir üçüncü initifada ÅŸuan için gündemde olmasa da, Ä°srailli yetkililerin verdikleri kararlardan, takındıkları tutumdan ve de yaptıkları açıklamalardan gerilimi düÅŸürmekten çoktan artırma eÄŸilimi içinde hareket ettikleri görülüyor. Bunların içinde, Benyamin Netenyahu'nun DoÄŸu Kudüs'te yeni lojman inÅŸasına izin vermesi, Mescid-i Aksa'nın statüsünü hiçe sayarak, geçen yıl Knessette yaÅŸanan ÅŸiddetli tartışmaların yıl dönümünde, yeniden tartışmaya açılması ve DoÄŸu Kudüs’te yaÅŸayan Filistinlileri doÄŸrudan ilgilendiren bir kanun deÄŸiÅŸikliÄŸiyle taÅŸ atanların doÄŸrudan on ila yirmi yıla mahkûm edilmeleri bulunuyor.

Tarihin beÅŸiÄŸi OrtadoÄŸu'da tarih ne tekerrür ediyor ne de geliÅŸmeci bir çizgide ilerliyor. Sözcüklerin yaÅŸayan varlıklar olduÄŸu kabul edilirse, "savaÅŸ ve barış" yüklenilen anlam kadar anlam buluyor. Militarist yaklaşımların ve yorumların yaygınlaÅŸması Elie Barnavi gibi bir tarihçiyi bile sessizliÄŸe boÄŸabiliyor. Son çalışması "Dix thèses sur la guerre"(On tezde savaÅŸ) bunu doÄŸruluyor. Bir tarafta Benyamin Netanyahu diÄŸer tarafta MoÅŸe Feiglin ürettikleri gerilimle yalnız ÅŸahinleri cesaretlendirmekle kalmıyor tarihin sonuna iliÅŸkin yaptıkları vurgularla da konuyu canlı tutmayı baÅŸarıyorlar. Yahve'nin dünyayı altı bininci yılında yok edeceÄŸine olan inanış, Yahudi takviminin 5774'ü gösterdiÄŸi düÅŸünüldüÄŸünde, ÅŸahinleri hızlı hareket etmeye zorluyor. Son haftalarda Mescid-i Aksa konusunda yaÅŸanan tartışmalar ve çatışmalar Musevileri Süleyman Mabedini yeniden inÅŸa etme yolunda yeni adımlar atacaklarını ve OrtadoÄŸu'daki gerilimden istifade ederek Mabed Enstitüsü çerçevesinde yürüttükleri çalışmaları hızlandıracaklarını düÅŸünmek mümkün.

Ä°ÅŸgal altındaki bölgelerde özellikle DoÄŸu Kudüs'te sessiz bir intifada yaÅŸanıyor. "Sessiz Ä°ntifada" Birinci ve Ä°kinci Ä°ntifada günlerinden bir noktada ayrışıyor. Birinci Ä°ntifada'da sapanlı çocuklar tanklara kafa tutarken, DoÄŸu Kudüs'te son dört aydan bu yana sapanlı çocuklar ölüm tramvayı olarak isimlendirdikleri (Kudüs merkezden DoÄŸu Kudüs'teki kolonilere uzanan hat) tramvaylara karşı mücadele ediyorlar. Temmuz ayında Yahudilerin Filistinli bir genci tramvaydan kaçırdıktan sonra öldürmeleriyle baÅŸlayan olaylar Gazze operasyonunun önünü açmıştı. Gazze operasyonu varılan ateÅŸkesle son bulduysa da DoÄŸu Kudüs direnmeye devam ediyor. Ä°srail parlamentosunun kabul ettiÄŸi yeni yasa bu gençleri hedef alıyor. Ä°srail sorgusuz sualsiz taÅŸ atanları en az on yıla mahkum edebilecek. Ä°srailli yetkililer tramvay hattının sabote edilmesini "barışa vurulmuÅŸ bir darbe" olarak takdim ederken, Filistinliler Temmuz ayında yaÅŸananların tramvayın gerçeÄŸini ortaya çıkardığını ve barıştan çok iÅŸgalin sembollerinden biri olduÄŸuna inanıyorlar.

Altı yılda tamamlanan proje 2011'de yola koyuldu. Åžehrin batı-doÄŸu bölümlerini 13 kilometrelik bir hatta birbirine baÄŸlayan tramvay 3,8 milyar ÅŸekele mal oldu. Kudüs Belediyesi'nin genelde hizmetlerini daha çok ÅŸehrin batı bölümüne yoÄŸunlaÅŸtırdığı bilindiÄŸinden tramvayın iddia edilenin aksine Kudüs'te yaÅŸayan Yahudi ve Müslümanları bir araya getirmekten çok DoÄŸu Kudüs'teki Yahudileri, uzun ve sıkıcı otobüs seyahati yerine daha rahat bir ÅŸekilde, merkeze baÄŸlamayı hedefliyordu. Åžimdi polis eskortu altında seferlerini sürdüren tramvay yolcu bulmakta zorlanıyor.

DiÄŸer tarafta direniÅŸ DoÄŸu Kudüs'ün bütün mahallelerinde sürüyor. Ä°srail kontrolü yeniden saÄŸlayabilmek için tutuklamaları hızlandırdı. Sessiz Ä°ntifada'nın baÅŸladığı Temmuz ayından bu yana DoÄŸu Kudüs'te yedi yüz Filistinli tutuklandı. Kabul edilen yeni yasayla da artması bekleniyor. Çünkü tutuklamanın gerçekleÅŸmesi için herhangi bir "ÅŸüphe" yetiyor. Ne var ki, iÅŸgal altındaki bölgelerde yaÅŸayanlar için dışa yansıyan vahÅŸet tehdidin boyutlarını ortaya çıkardı. Filistinliler birkaç kilometre ötede yaÅŸayan Ortodoks Yahudilerinin nelere yeltenebileceÄŸini bu süreçte gördüler.

DoÄŸu Kudüs'teki kolonileri tramvay hattıyla merkeze baÄŸlarken ileri sürdükleri "barış tramvayı" veya "eÅŸit ÅŸartlarda kamu hizmetlerinden faydalanmak" ifadelerine benzer ifadeleri Mescid-i Aksa'nın da içinde bulunduÄŸu Tapınak Tepesi için de ileri sürüyorlar. Bu konuda "din ve vicdan hürriyetine" sığınıyorlar. Ä°srail Yüksek Mahkemesi'nin kararı doÄŸrultusunda Ä°srail hükümetini Tapınak Tepesi'ni ibadete açmaya zorluyorlar. Provokasyonlarıyla tanınan aşırı saÄŸcı kanada mensup haham Yehuda Glick'e yönelik suikast giriÅŸiminden sonra Ä°srail'in Müslümanlara bir takım kısıtlamalar getirmesi ayrıca, Benyamin Netenyahu partisi içinde giderek yükselen aykırı sesleri susturmak için DoÄŸu Kudüs'e yedi yüz yeni lojmanın yapılacağını açıklaması Filistin Yönetimi'nin tepkisini çekti.

Yehuda Glick'e yönelik suikast giriÅŸiminden sonra Likud'un ÅŸahinlerinden ve Netenyahu'nun siyasi rakibi Feiglin'in olay yerini ziyareti gerilimi artırdı. Tepe'nin ibadete açılması konusundaki ısrarı bundan sekiz ay önce yine konuya iliÅŸkin gerçekleÅŸen parlamento görüÅŸmesinde Ä°ÅŸçi Partisi Milletvekili Eiten Cabel'in Feiglin'e yönelttiÄŸi "siz Mesih misiniz ?" sorusunu hatırlattı. Yahudi ilahiyatçıların önemli bir bölümünün Süleyman Mabedi'nin ancak Tevrat'ta açıklanan sürecin sonunda, ÅŸartların bir araya gelmesiyle inÅŸasının mümkün olacağına olan inançları sebebiyle frenlendiÄŸi biliniyor. Aşırı uçlar bunu tersine döndürmek için her yola baÅŸvurmaya hazır bekliyor. Tapınak Tepesi tartışmaları kamuoyunu her türlü olasılığa, senaryoya hazırlamayı hedefliyor. Ne var ki tehlikenin nedenli büyük olduÄŸunu DoÄŸu Kudüs'te yaÅŸayan Filistinliler çok iyi biliyor. Dört aydan bu yana sürdürdükleri sessiz intifadayla tarihe karşı gelenlere bir kere daha engellenemeyeceÄŸini; her türlü olumsuzluÄŸa raÄŸmen içlerindeki ateÅŸin her zamankinden daha alevli yandığını hatırlatıyorlar!