Çağın yeni salgını Ebola nedir? Nasıl bulaşır?

Dünya SaÄŸlık Örgütü (WHO) son raporunda, toplam 8 ülkede Ebola'ya yakalananların sayısını 10 bin 141 olarak açıkladı. Salgından ölenlerin sayısı ise 4 bin 922'ye yükseldi.

Öte yandan SaÄŸlık Bakanı Mehmet MüezzinoÄŸlu, "Vatandaşımızın en ufak bir ateÅŸli durumda, solunum sistemi hastalığında veya eboladaki gibi sindirim sistemi hastalığında panik havasına gerek yok" açıklamasıyla Türkiye'de Ebola ÅŸüphesiyle hastaneye kaldırılan hastalar konusuna açıklık getirdi.

Çağın yeni salgını Ebola nedir? Nasıl bulaşır?

Ebola virus hastalığı (EVH); viral kanamalı ateÅŸlerden bir tanesidir, vücutta akut baÅŸlangıçlı yüksek ateÅŸ ve gastrointestinal kanamalarla seyreden bir enfeksiyon hastalığı ÅŸeklinde karşımıza çıkar. EVH insanlarda genellikle ağır ve ölümcül seyreder. Salgın sırasında ölüm oranı %90’lara ulaşır.

Ebola virus ilk defa 1976’da Ebola nehri yanındaki o zamanki ismiyle Zaire, ÅŸu anki ismiyle Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde izole edilmiÅŸtir. Daha sonra zaman zaman Afrika’da salgınlar görülmüÅŸtür. Batı Afrika’da Mart 2014’de baÅŸlayan Ebola virus (EV) salgınında 4 AÄŸustos 2014 itibarı ile Dünya SaÄŸlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre 932’si ölümle sonuçlanan 1711 olgu (ölüm oranı %55-60) tanımlanmıştır. Bu salgın Batı Afrika’da bugüne kadar saptanan en büyük salgındır. Bu salgın Gine, Liberya ve Sierra Leone’yi etkilemektedir anca Nijerya’da da EVH’li olgu tanımlanmıştır.

Ebola virus; Filovirus ailesi içindeki Ebolavirus cinsi içinde bulunan bir RNA virusudur. Ebolavirus cinsi içinde de beÅŸ tür vardır:

Zaire ebolavirus (ZEV)
Sudan ebolavirus (SEV)
Tai Forest (Ivory Coast) ebolavirus (TFEV)
Bundibugyo ebolavirus (BEV)
Reston ebolavirus (REV)

Bu beÅŸ türden bugüne kadar ilk dördü; Afrika’da insanlarda büyük salgınlara yol açmışlardır. REV’in Filipinler ve Çin Halk Cumhuriyeti’nde insanları enfekte ettiÄŸi saptanmış ancak bugüne kadar REV kaynaklı bir hastalık ya da ölüm rapor edilmemiÅŸtir.

EBOLA NASIL BULAÅžIR?

BulaÅŸma: Ebola Virus(EV)’nin doÄŸal konağı henüz bilinmemektedir. Ancak yapılan çalışmalarda EV’nin hayvanlardan insana geçtiÄŸi düÅŸünülmektedir. Afrika’da yaÄŸmur ormanlarında hasta veya ölmüÅŸ ÅŸempanze, goril, yarasa, maymun, antilop ve kirpilerden EV saptanmıştır. EV ile infekte bir hayvanın kanı, çeÅŸitli salgıları veya organları ile temas edildiÄŸinde; bütünlüÄŸü bozulmuÅŸ deri (çatlaklar, çizikler) ve mukozalardan virus insana bulaÅŸmaktadır. Ä°nkübasyon periyodu ortalama 8-10 (2-21) gündür.

Ev insanlarda hasta kiÅŸinin vücut salgıları, kanı ve organları ile temas sonucunda toplum içinde insandan insana kolayca bulaÅŸabilmektedir. Hasta kiÅŸinin kan ve vücut salgılarının bulaÅŸtığı, döküldüÄŸü objelerle temas da indirekt yoldan bulaÅŸmaya neden olmaktadır. BulaÅŸma semptomların ortaya çıktığı andan itibaren sıklıkla da ateÅŸ sonrası baÅŸlamaktadır. Hastalıktan iyileÅŸenler vücut salgıları ile haftalarca virusu etrafa saçmaktadırlar, iyileÅŸen bir erkek hastanın menisinde 61 gün boyunca virus izole edilmiÅŸtir. Virus dış ortamda sıvı ya da kuru materyal içinde birkaç güne kadar canlılığını koruyabilmektedir. Ölen kiÅŸilerin vücutları ile temas sonucunda bulaÅŸma olduÄŸu saptanmıştır. Respiratuvar yoldan aerosollerle bulaÅŸ henüz kanıtlanmamış olmakla birlikte bu konuda dikkatli olunması gerektiÄŸi belirtilmektedir.

Ebola Virus Hastalığı (EVH)’li hastaların bakım ve tedavisini yapan ya da klinik örneklerini iÅŸleyen saÄŸlık personeli için bulaÅŸma riski söz konusudur. Åžu anki salgında iki saÄŸlık personeline bulaÅŸma olmuÅŸtur. Bu nedenle ÅŸüpheli ve tanımlanmış olgulara yaklaşımda enfeksiyon kontrol önlemlerinin alınması çok önemli bir gerekliliktir.

TANISI

Tanı Tanıda tifo, sıtma, ÅŸigelloz, kolera, leptospiroz, hepatit gibi viral kanamalı ateÅŸe sebep olan diÄŸer etkenler araÅŸtırılarak olmadıkları mutlaka kanıtlanmalıdır. EVH tanısında kanda ve sekresyonlarda virus, virusa ait nükleik asitler (RT-PCR) ya da serumda antikorlar (IgM ve IgG) araÅŸtırılabilmektedir.

Ayırıcı Tanı Ebola virüs hastalığının ayırıcı tanısında sıtma, ÅŸigelloz, kolera, tifo, leptospirozis, riketsiyozis, hepatit ve diÄŸer viral hemorajik ateÅŸler dikkate alınmalıdır.

TEDAVÄ°SÄ°

Hastalığın özgün bir tedavisi bulunmamaktadır. Bununla birlikte etkinliÄŸi kanıtlanmamış monoklonal antikor tekniÄŸiyle hazırlanmış tedavi yaklaşımı ABD ve Nijerya’da denenmektedir. Bu gün için kullanılabilir veya klinik çalışma düzeyinde bir aşısı bulunmamaktadır.

Hastalardaki GÄ°S semptomları nedeniyle sıklıkla dehidratasyon geliÅŸmektedir. Hastalara hidrasyon, oksijenasyon, sekonder enfeksiyonların tedavisi ve diÄŸer semptomlara yönelik destekleyici tedavi uygulanmalıdır. Hasta standart önlemlere ek olarak temas ve damlacık izolasyon kurallarına uyularak, izole edildiÄŸi odada gerektiÄŸinde monitörize edilerek, mümkün olan en az sayıdaki saÄŸlık personeli teması ve ziyaretçi kısıtlaması ile izlenmelidir.