Ermenek'te patron kıskacı

Maden kazasının olduÄŸu Karaman'ın Ermenek ilçesinde, 8-10 maden faaliyette. Bu iÅŸyerlerinde sigortalı iÅŸçi sayısı ise 1000-1500 arasında. Rakamlar net deÄŸil çünkü kayıtlı olmayan madenlerin faaliyette olduÄŸu tahmin ediliyor. Ä°ÅŸçi sayısının net olmamasının sebebi ise torba yasadan sonra bazı iÅŸçilerin iÅŸine son verilmesi ve bu tarihten sonra kaçının iÅŸe baÅŸladığının halen tam olarak bilinmemesi. 

'Ermenek düzeni' nasıl iÅŸliyor?

Kaza alanında kurtarma faaliyetlerine yardım için diÄŸer madenlerden gelen iÅŸçilerin anlattıkları Ermenek'te tek sorunun torba yasadan kaynaklanan uygulamalar olmadığını, ilçede patronların yasaları hiçe sayan bir "düzen" kurduklarını da ortaya koyuyor. 

Ä°simlerinin verilmesini istemeyen iÅŸçiler, Al Jazeera'ye 'Ermenek düzeni'ni anlattı. 

- Ayrılan iÅŸçiye baÅŸka madende iÅŸ yok

Çok sayıda iÅŸçinin verdiÄŸi bilgilere göre Ermenek'te patronlar arasında yazılı olmayan bir anlaÅŸma var. Buna göre, "Bir iÅŸyerinden patronun isteÄŸi dışında ayrılan bir iÅŸçiye, süresi en az 1.5 yıl olmak kaydıyla, diÄŸer madenlerde iÅŸ verilmiyor." Bu, iÅŸçilerin çalışma koÅŸulları ne kadar zor olursa olsun çalıştıkları iÅŸyerinden ayrılmasını neredeyse imkânsız kılıyor. Çünkü ailelerine bakmaları, ev geçindirmeleri için baÅŸka imkanları yok. 

- Ä°htar çekene kıdem yok

Torba yasa çıktıktan sonra tüm madenlerin patronları iÅŸçilere, maliyetlerin yükseldiÄŸini bundan sonra servis ve yemek masraflarının iÅŸçiler tarafından karşılanacağını bildirdi. Bunun üzerine bazı sendikaların da devreye girmesiyle iÅŸçiler, patronlara "bu koÅŸullar altında kıdem ve ihbar tazminatlarının ödenmesi" için ihtarname çekti. Bu ihtarnameler sonrasında patronlar yine birlik halinde hareket ederek, yasada yer alan düzenlemenin aksine, "ihtarnamesini geri çekmeyenin hem iÅŸine son verileceÄŸini hem de tazminatlarının ödenmeyeceÄŸini" bildirdi. Tazminatını yakmak istemeyen iÅŸçilerin büyük bölümü, yasal yollara baÅŸvurup dava açmak yerine iÅŸine geri dönmek zorunda kaldı. Oysa yasa aynı iÅŸyerinde olmasına gerek kalmaksızın 15 yıl sigortalı olan ve 3600 prim iÅŸ gününü dolduran iÅŸçiye tazminat verilmesini öngörüyor. 

- Sendikaya geçit yok

Ermenek'te sağ kurtulan bu madenci arkadaşlarının akıbetini bekliyor.

 

[FotoÄŸraf: AA]

Ermenek'te 2010 yılına kadar Türk-Ä°ÅŸ'e baÄŸlı, Türkiye Maden-Ä°ÅŸ sendikası örgütlüydü. Bu tarihte sendikanın örgütlü olduÄŸu madenler baraj sularının altında kaldı. Sonrasında ne Türk-Ä°ÅŸ ne de diÄŸer sendikalar Ermenek'teki özel madenlerde örgütlenebildi. Alandaki Türkiye Maden-Ä°ÅŸ temsilcilerinin verdiÄŸi bilgiye göre, sendika örgütlülük sona erdikten sonra iÅŸçilerle yaptığı toplantılarda, "Örgütlülük biterse bir kuyruklu yıldız kayar. Köle düzeni baÅŸlar" dedi. Ancak patronlar sendikalı olmak isteyen iÅŸçilerin iÅŸ sözleÅŸmesini feshetti. Bu bilgiyi Al Jazeera'ye hem iÅŸçiler hem de kurtarma faaliyetleri için baÅŸka ÅŸehirlerden gelen sendika temsilcileri verdi. 

Arslan: CoÄŸrafya zor, seçenek yok

Ä°ÅŸçilerin bilgi verdiÄŸi sendikalardan biri de Hak-Ä°ÅŸ. Sendika BaÅŸkanı Mahmut Arslan, kazanın olduÄŸu ilk günden bu yana alanda. Kendisi de Karamanlı olan Arslan, bölgenin coÄŸrafi koÅŸullarının iÅŸ imkanlarının azalmasını da beraberinde getirdiÄŸini söyledi. Patronların bu koÅŸulları kendi çıkarları doÄŸrultusunda kullandıklarını belirtti. 

"Bu havzadaki kömür ocaklarında çalışan insanlar iki tercih yapmak zorunda. CoÄŸrafya zor, seçenek yok. Ya çalışmayıp göç edecekler ya da bu madenlerde çalışıp sigortalılıklarını devam ettirecekler. O zaman burada çalışmak için bu madenlerden baÅŸka seçenek kalmıyor, iÅŸverenin ÅŸartlarını kabul etmeyenler burada çalışamıyorlar."

Bakan Yıldız: Teftiş Kurulu inceliyor

Al Jazeera'nin konuyla ilgili sorularını yanıtlayan Enerji Bakanı Taner Yıldız, "TeftiÅŸ Kurulu'nu görevlendirdiÄŸini söyledi. ÖnceliÄŸi madende mahsur kalan iÅŸçilerin çıkarılmasına verdiklerini belirten Bakan Yıldız, TeftiÅŸ Kurulu'nun verdiÄŸi bilgilere göre konuyla ilgili gerekli adımların atılacağını vurguladı. Çalışma Bakanı Faruk Çelik ise, "Ä°ÅŸçilerin anlattıklarına göre patronlar çalışanları kıskaca almış. Bu ÅŸikayetleri bize de ilettiler" dedi. 

Cumhurbaşkanı'na da anlatıldı

29 Ekim günü Ermenek'e gelerek kurtarma çalışmalarını yerinde inceleyen CumhurbaÅŸkanı Tayyip ErdoÄŸan'a da konuyla ilgili bilgi verildi. CumhurbaÅŸkanı, incelemeleri sonrasında yaptığı konuÅŸmada 'Yeni yasayı hazmemeyen iÅŸverenler var' diyerek, maden iÅŸverenlerine tepkisini dile getirmiÅŸti. 

Kaynak: Al Jazeera