Yeni yargı paketinde neler var?

AK Parti Kırıkkale Milletvekili Ramazan Can ve Isparta Milletvekili Recep Özel tarafından hazırlanan ve kamuoyunda "yeni yargı paketi" olarak bilinen "Hakimler ve Savcılar Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere DeÄŸiÅŸiklik Yapılması Hakkında Yasa Teklifi" ile Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) önemli deÄŸiÅŸiklikler öngörülüyor.

Buna göre, teklifle, CMK'nın "ÅŸüpheli veya sanıkla ilgili arama" maddesinde yapılan deÄŸiÅŸiklikle, "yakalanabileceÄŸi veya suç delillerinin elde edilebileceÄŸi hususunda somut delillere dayalı kuvvetli ÅŸüphe varsa; ÅŸüphelinin veya sanığın üstü, eÅŸyası, konutu, iÅŸyeri veya ona ait diÄŸer yerler aranabilir" ifadesindeki "somut delillere dayalı kuvvetli" ibaresi, "makul" olarak deÄŸiÅŸtiriliyor.

Almanya, Ä°ngiltere ve Fransa'da da aramalar için "makul ÅŸüphe" yeterli kabul ediliyor. Fransa polisi, hakkında hapis cezası gerektirecek bir suç iÅŸlediÄŸi yönünde makul ÅŸüphe ve ÅŸüpheler bulunan kiÅŸileri gözaltına alabiliyor. Ä°ngiltere'de ÅŸahsın suça bulaÅŸmış olma ihtimaliyle ilgili makul ÅŸüphe yeterli kabul ediliyor. Almanya'da üst aramalarında makul ÅŸüphe yeterliyken ev aramalarında hakim kararı gerekiyor.

AVUKATIN DOSYA ALMA HAKKI

Teklifle avukatlar, önceden olduÄŸu gibi soruÅŸturma evresinde dosya içeriÄŸini inceleyebilecek ve istediÄŸi belgelerin bir örneÄŸini harçsız alabilecek ancak avukatların dosya içeriÄŸini incelemesi veya belgelerden örnek alması, soruÅŸturmanın amacını tehlikeye düÅŸürebilecekse, cumhuriyet savcısının istemi üzerine hakim kararıyla bu yetkisi kısıtlanabilecek.

Almanya ve Ä°ngiltere'de avukatlar, soruÅŸturma tamamlandıktan sonra, mahkeme aÅŸamasında dosyaları görebiliyor. Fransa'da ise avukatlar, müvekkilleri hakkındaki bütün dosyalara tam ulaşım hakkına sahip. KiÅŸiler hakkında açılmış idari, disiplin ve her türlü ceza soruÅŸturmalarıyla ilgili dosyaları avukatları inceleyebiliyor.

İLETİŞİM TESPİTİ

Teklif, bir suç dolayısıyla yapılan soruÅŸturma ve kovuÅŸturmada iletiÅŸimin tespitine ağır ceza mahkemeleri yerine sulh ceza hakimlikleri veya yargılamayı yapan mahkemelerce karar verilmesini öngörüyor. Buna göre, ÅŸüpheli ve sanığın telekomünikasyon yoluyla iletiÅŸiminin tespiti, soruÅŸturma aÅŸamasında hakim; kovuÅŸturma aÅŸamasında mahkeme kararına istinaden yapılacak.

Dinleme iÅŸlemleri terör ve benzeri ağır suçlarda Almanya'da savcılık, Ä°ngiltere'de hakim kararıyla yapılabiliyor. Almanya'da dinleme için ağır suç durumu olması gerekiyor. Terör ve benzer suçlarda savcılık kararıyla dinleme yapılabiliyor veya suça iliÅŸkin somut kanıtlar bulunması gerekiyor. Fransa'da savcılar, kanuni telefon dinlemelerini kamu güvenliÄŸinin saÄŸlanması ve suçlunun etkin takibi için yapabiliyor. Ä°ngiltere'de ise kiÅŸiler, hakimden yetki alınarak organize suç ve terör suçlarına karşı istihbarat faaliyeti kapsamında dinlenebiliyor.

GÄ°ZLÄ° SORUÅžTURMACI GÖREVLENDÄ°RÄ°LMESÄ°

Teklifle, devletin güvenliÄŸine, anayasal düzene ve bu düzenin iÅŸleyiÅŸine karşı suçlarda; "dinleme ve kayda alma", "gizli soruÅŸturmacı görevlendirme", "teknik araçla izleme" mümkün olabilecek.

Almanya'da sadece baÅŸka bir ÅŸekilde suçun aydınlatılması mümkün olmadığında veya suçun aydınlatılmasının güçleÅŸeceÄŸi durumda gizli soruÅŸturmacı görevlendiriliyor. Gizli soruÅŸturmacılar, yeterli kanıtların bulunması durumunda uyuÅŸturucu ve silah ticareti, devlet güvenliÄŸini tehdit eden ve bir grup veya çete tarafından organize edilen suçların aydınlatılmasında görev alabiliyor. Ayrıca belirli olaylarda suçun yeniden iÅŸlenme tehlikesinin bulunması durumunda görevlendiriliyor.

Ä°ngiltere'de ülke güvenliÄŸine tehdit oluÅŸturan davalarda gizli soruÅŸturmacı görevlendirilirken, Fransa'da gizli soruÅŸturmalar için sorgu yargıçlarına görev veriliyor.

EL KOYMA KARARLARI

Teklif, taşınmazlara, hak ve alacaklara el koymanın kapsamını geniÅŸletiyor. TCK'da "Anayasal Düzene ve Bu Düzenin Ä°ÅŸleyiÅŸine Karşı Suçlar" baÅŸlığında sayılan "silahlı örgüt" veya "örgüte silah saÄŸlama" suçundan elkoyma kararı verilirken; "Anayasayı ihlal", "yasama organına karşı suç", "hükümete karşı suç", "hükümete karşı silahlı isyan", "silahlı örgüt", "silah saÄŸlama" ve "suç için anlaÅŸma" soruÅŸturmalarında el koyma kararı verilebilecek.

Almanya'da suçun niteliÄŸine göre taşınmaz mallara veya alacaklara ipotek koyulabilirken, Ä°ngiltere'de bu iÅŸlem, bazı durumlarda da 6 yıl geriye gidilerek yapılabiliyor. Fransa'da organize suçlara karışanların bütün mal varlığına el koyulabiliyor, suç alanı ile iliÅŸkisi olmasa da tedbir konabiliyor.Noter bilgilerinin paylaşılması

Teklifle, elektronik ortamda güvenli elektronik imzayla yapılabilecek noterlik iÅŸlemlerine iliÅŸkin tüm bilgi ve belgelerin, gerektiÄŸinde diÄŸer ilgili kiÅŸi ve kurumlara gönderilmesi öngörülüyor.

Almanya'da ciddi bir suç durumu olduÄŸunda bilgiler paylaşılıyor. Noterde yapılan alım satım iÅŸlemleri maliyeye iletiliyor. Polis gerekli hakim izni alındığında bu tür bilgilere eriÅŸebiliyor. Fransa'da savcılar müfettiÅŸ olarak görevli bir noterin eÅŸliÄŸinde suç tespitine iliÅŸkin gerekli gördüÄŸü kiÅŸiyle ilgili bütün bilgileri ilgili noterden temin edebiliyor. Ä°ngiltere'de ise noter sistemi yok denecek kadar az. EÄŸer noterdeki bilginin bir suç ile baÄŸlantısı bulunuyorsa, bu durumda polis kendi araÅŸtırmaları doÄŸrultusunda bu bilgileri toplayıp, gerekli birimlerle paylaÅŸabiliyor.

Teklifle, hürriyete karşı suçlar bölümündeki "tehdit" maddesi yeniden düzenleniyor.

Bu kapsamda, bir baÅŸkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, hürriyetine, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleÅŸtireceÄŸinden ya da malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uÄŸratacağından veya sair bir kötülük edeceÄŸinden bahisle tehdit eden kiÅŸi maÄŸdurun ÅŸikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılacak.

Tehdidin; kiÅŸinin yerine getirdiÄŸi kamu görevi nedeniyle ve kamu görevlisinin sahip bulunduÄŸu nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle yapılması halinde iki yıldan beÅŸ yıla kadar hapis cezası verilecek.

Teklifle, Yargıtay Kanunu'nda deÄŸiÅŸiklik yapılıyor. Buna göre, Yargıtay'da yeteri kadar tetkik hakimi bulunacak. Tetkik hakimleri, meslekte en az 5 yılını fiilen doldurmuÅŸ adli yargı hakim ve Cumhuriyet Savcıları arasından HSYK tarafından atanacak.

MesleÄŸinde en az 2 yıl fiilen çalışmış avukatların hakimlik ve savcılık adaylığı sınavına girebilmelerine imkan tanınıyor. Bu konuda 5 yıllık fiili çalışma süresi kısaltılıyor. Hakim ve savcı adaylığına atanabilmek için "giriÅŸ sınavının yapıldığı tarih itibarıyla 35 yaşını doldurmamış olmak" ÅŸartı, "giriÅŸ sınavının yapıldığı ocak ayının 1'inci günü itibarıyla 35 yaşını doldurmamış olmak" ÅŸeklinde deÄŸiÅŸtiriliyor.

MesleÄŸe kabul edilenlere HSYK tarafından verilen kimlik kartı, tüm resmi ve özel kuruluÅŸlarca resmi kimlik olarak kabul edilecek.

Teklifle, Adalet Bakanlığı Yurtdışı TeÅŸkilatı kuruluyor. Adalet Bakanlığı teÅŸkilatı; merkez, taÅŸra ve yurtdışı teÅŸkilatı ile baÄŸlı kuruluÅŸlardan meydana gelecek. Yurt dışı teÅŸkilatında yer alan Adalet MüÅŸavirliÄŸi kadrolarına, hakimlik ve savcılık mesleÄŸinde fiilen en az 5 yıl görev yapmış ve üstün baÅŸarısı ile yurt dışı hizmetlerinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından atama yapılacak.

Türkiye'deki veya YükseköÄŸretim Kurulu (YÖK) tarafından denkliÄŸi kabul edilen yurt dışındaki üniversitelerin lisans düzeyinde eÄŸitimini baÅŸarıyla bitirenlerden ilgili ülke vatandaÅŸlığına sahip olanlar ile süresiz oturma ve çalışma izni bulunanlar, Bakanlıkça mahallinden sözleÅŸmeli statüde istihdam edilebilecek.

Örgüt faaliyeti çerçevesinde iÅŸlenen suçlarda, cumhuriyet savcısı, soruÅŸturmanın yapıldığı yer sulh ceza hakiminden de karar alabilecek.

ADLÄ° YIL AÇILIÅž TÖRENÄ° KALDIRILIYOR

Yargıtay Kanunu'nda öngörülen "Adli Yılın Açılışı"na iliÅŸkin düzenleme yürürlükten kaldırılıyor. Maddede, "Her adli yıl Ankara‘da bir törenle açılır. Yargıtay Birinci BaÅŸkanı bir konuÅŸma yapar. Açılış konuÅŸmasının metni ve tören gündemi üzerinde daha önceden BaÅŸkanlar Kurulunun düÅŸüncesi alınır" düzenlemesi yer alıyordu.

Hakim ve savcı adaylığı dönemi sonunda yapılan yazılı sınavda baÅŸarılı olduÄŸu halde Kurul tarafından mesleÄŸe kabul edilmeyenler, düzenlemenin yürürlüÄŸe girdiÄŸi tarihten itibaren 60 gün içinde, mesleÄŸe kabul edilmeleri talebiyle Kurulun ilgili dairesine baÅŸvurabilecek.

Teklifle, Adalet Bakanlığına yurt dışı teÅŸkilatı için Adalet MüÅŸaviri olarak 30 kadro tahsis ediliyor.

AA