Tuz gölünden tuz çölüne

Ä°ran’ın en büyük, dünyanınsa ikinci büyük tuz gölü Urumiye, tamamen kuruma tehlikesiyle karşı karşıya.

Bir dönem Ä°ranlıların sahillerinde yüzdüÄŸü gölün yüzde 94’ü kurudu. Göldeki 30 milyar metreküp sudan yalnızca 2 milyar metreküpü kaldı. Sular çekilince göl, büyük bir tuz çölüne dönüÅŸtü.

Göl çevresindeki halk, çevre felaketi sebebiyle büyük risk altında. Urumiye’de oluÅŸan tuz fırtınaları insanlarda deri rahatsızlıkları ve solunum problemlerine sebep oluyor.

Eskiden turistler için bir çekim alanı olan gölün etrafındaki tesislerin çoÄŸu kullanılamaz halde. Urumiye'den Tebriz'e geçiÅŸi saÄŸlayan feribotlar ise, demirledikleri yerlerde çürümeye terk edilmiÅŸ durumda.

Bir köprüyle göl ikiye bölündü

Urumiyeli çevreciler, gölün kurumasını üç sebebe baÄŸlıyor. Onlara göre, birinci sebep iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinden ötürü yaÅŸanan kuraklık. YaÄŸmur ve kar sularının azalması nedeniyle gölün su seviyesi her geçen yıl azaldı.

Ä°kinci neden ise gölü besleyen nehirler üzerine inÅŸa edilen 43 baraj. Barajlardaki su seviyelerinin de düÅŸüklüÄŸü nedeniyle göle su aktarılmadı.

Tahran yönetiminin Urumiye-Tebriz yolunu gölün ortasından geçirmesi de, çevre felaketinin en önemli sebeplerinden biri olarak gösteriliyor. Göl üstüne inÅŸa edilen köprü ile göl ikiye bölündü. Yolun yapımı için daÄŸlar yok edilerek göl dolduruldu. Doldurulma nedeniyle göl içindeki kaynaklar kurudu.

Türkiye ve Irak'ı da etkileyebilir

Uzmanlara göre, Urumiye’de yaÅŸanan bu çevre felaketinin önüne geçilmemesi durumunda tehdidin boyutu bölge ülkelere de sıçrayabilir. Bölgede 15 milyon kiÅŸiyi doÄŸrudan etkileyecek bu felaketin yaÅŸanması çok da uzak görünmüyor.

Çevre illerdeki halkın büyük bölümü tarım ve hayvancılıkla geçiniyor. Suyun azalması ve göldeki tuzun kuruyup rüzgarın etkisiyle etrafa savrulmasıyla bu iÅŸ alanları büyük oranda zarar gördü.

Turizmi de baltalayan kuraklık sonrası gölün çevresindeki köylerde yaÅŸayan gençler iÅŸsizlik nedeniyle göç ediyor. Çevredeki köylerin yüzde 50’si boÅŸaldı.

20 yıldır kuruyor

Urumiye Gölü, Ä°ran'ın kuzeybatısında, Batı Azerbaycan eyaleti ile DoÄŸu Azerbaycan eyaleti arasında bulunuyor. Adını Azeri Türkleri ile Kürtlerin birlikte yaÅŸadıkları Urumiye ÅŸehrinden alıyor.

Dünyanın en büyük ikinci tuz gölü olarak bilinen Urumiye, 5 bin 200 kilometrekare yüzölçümüne sahip.

Türkiye sınırına da yakın olan Urumiye, Van Gölü'ne 147 kilometre uzaklıkta bulunuyor. En derin yeri yaklaşık 16 metre olan gölün suyu, 1995 yılından beri azalıyor.

Gölde, artık sadece yüzde 6 oranında su bulunuyor.

MeÅŸhur elma ve üzüm bahçeleri tehdit altında

Göl kenarında 18 yıldır kafe iÅŸleten Muhammed Sabazi, "Eski günlerimizi çok arıyoruz" diyor ve ekliyor:

"Önceleri burası yemyeÅŸil ve masmaviydi. Ä°nsanlar gölde yüzer, buradaki onlarca dükkândan alışveriÅŸ yapardı. Esnaf çok memnundu. Ancak ÅŸu anda göle yakın köylerdeki tüm gençlerin göç ettiÄŸini biliyoruz. Çünkü artık iÅŸ yok. Durum her geçen gün kötüye gidiyor." 

Eskiden yiyecek içecek, güneÅŸ yağı ve kremiyle yüzme malzemesi sattığını anlatan Sabazi, "Asıl tehlike gelecekte. EÄŸer kurumanın önüne geçilmezse Urumiye büyük zarar görür. Urumiye, elma ve üzüm bahçeleriyle tanınıyor. Artık tarım bile yapılamaz hale gelebilir. Çünkü rüzgârla etrafa savrulan tuz her ÅŸeyi kurutuyor" diye konuÅŸuyor.

Kurtarma projesi

Ä°ran hükümeti ise Urumiye Gölü'nü kurtarmak için proje hazırlıyor. Hükümet, Aras Nehri'ndeki suyu göle aktarmak için 90 milyon dolarlık bütçeyi onayladı.

Hasan Ruhani, cumhurbaÅŸkanı seçildiÄŸi zaman Urumiye Gölü'ndeki sorunun 100 günde çözüleceÄŸi sözünü vermiÅŸti. Bölge halkı, bu sürenin geçmesine raÄŸmen ciddi adım atılmadığını belirtiliyor.

ALJAZEER HABER